عاطفه میرافضل
به نقل از مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، شاه با هدف حذف تدریجی دین‌باوری در جامعه ایران، به‌صورت تدریجی تلاش می‌کرد به هر شکل ممکن با جلوه‌های اسلامی در جامعه مانند نماز، روزه و حج به گونه‌ای برخورد کند که ظاهر دین‌ستیزی نداشته باشد اما به نام تجددخواهی و اصلاحات اقتصادی و فرهنگی ریشه باورهای دینی را خشک کند. در سند پیش روی می‌بینید که به نمونه‌ای از این اقدام‌ها اشاره شده است. انتخاب یک پزشک هم‌وطن ارمنی به‌عنوان رئیس هیئت اعزامی پزشکی به حج تعین شده است. به نظر می‌رسد هدف اصلی این کار نشان دادن سکولاریسم فرهنگی در حکومت پهلوی اما در واقع مخالفت کردن با مشارکت پزشکان مسلمان، متعهد و متخصص در کنگره عظیمی از مسلمان جهان در حج بود.
متن سند به شرح ذیل است:
شماره: 1479/20/الف تاریخ: 26/1/43
موضوع: جلسه منزل آیت‌الله زنجانی
از ساعت 09.45 صبح روز 21/1/43 عده‌ای در منزل آیت‌الله زنجانی واقع در خیابان فرهنگ کوچه سرهنگ معصومی کاشی 2 حضور داشته‌اند صحبت در مورد مسافرت حج می‌شود آقای دکتر نقیبی می‌گوید با وجودی که من یک‌دفعه به زیارت مکه رفته‌ام این‌بار آن‌قدر در کارم کارشکنی می‌کردند تا بالأخره موفق شدم. بعد اضافه نمود امسال در رأس هیئت پزشکی یک نفر به نام وارطان به مکه می‌رود این‌جانب شدیدا اعتراض کردم که این شخص نباید به مکه برود باید کسی به مکه برود که لااقل حمد و سوره‌اش را بداند آقای زنجانی اظهار می‌دارد از هر صنف به مکه می‌روند حتی از سازمان امنیت هم به مکه رفته‌اند، سپس آقای منجم هاشمی روضه خواندند و بعد آقای کلانتری و آقای کبیری وارد مجلس شدند. از آقای کلانتری سؤال شد چه روزی به مکه می‌روید جواب داد تمام کارهایم را درست کرده‌ام. در این هنگام آقای دکتر فقیهی می‌گوید دولت آقای علم با آقای کلانتری میانه خوبی داشت ولی آقای منصور با آقای کلانتری میانه خوبی ندارند. به همین جهت آقای کلانتری تاکنون به مکه نرفته است در ساعت 11:45 صبح حاضرین منزل آیت‌الله را ترک می‌نمایند.