از پوشک گرفتن موقعیتی استرسزا برای کودکان بهشمار میرود. آموزش دستشویی رفتن یکی از مراحل حساس در زندگی کودک است که پیشنیاز آن داشتن آمادگی برای این مرحله میباشد. این دوره برای والدین نیز استرس و فشار زیادی را به همراه دارد و ناآگاهی از روش درست نیز، شرایط را بدتر میکند. زمان و شیوه رفتار شما هنگام از پوشک گرفتن کودکتان اهمیت زیادی دارد. اگر این کار بهدرستی انجام نشود، ممکن است باعث مشکلات عاطفی در کودک شود که حتی سالهای بزرگسالی زندگی او را هم تحتتأثیر قرار میدهد. با آگاهی از زمان مناسب و بهترین شیوه از پوشک گرفتن، میتوانید به راحتی فرزند خود را از این مرحله عبور دهید.
چه زمانی کودک آماده از پوشک گرفتن است؟
با تکامل مغز و سیستم عصبی مرکزی، کودک بهتدریح توانایی کنترل مثانهاش را کسب میکند. بیشتر کودکان بین 2 تا 3 سالگی آمادگی لازم برای از پوشک گرفتن را به دست میآورند، بعضی از کودکان زودتر و برخی دیرتر به این مرحله میرسند. این مرحله باید بهدرستی و در زمان مناسب سپری شود. شاید در ابتدا فکر کنید که پروسهای طاقتفرساست ولی نتیجهاش استقلال کودک و کم شدن مسئولیت خودتان است. به مجموعه رفتارهای فرزند خود توجه کنید تا متوجه آمادگی او بشوید.
نشانههای آمادگی کودکان برای از پوشک گرفتن
ـ زمانی که کودک با حرف زدن و اشاره به شما میفهماند که دستشویی دارد یا به محض خیس شدن پوشک سریع به شما اطلاع میدهد.
ـ استقلال بیشتری از شما میخواهد.
ـ از شما تقلید کرده و هر وقت به دستشویی میروید، دنبالتان میآید و اصرار دارد در دستشویی بنشیند.
ـ متوجه میشوید چند روزی است که بیشتر از 2 ساعت پوشکش خشک میماند.
از پوشک گرفتن کودک را از کجا شروع کنیم؟
بسیاری از مادران در مورد آغاز مسیر از پوشک گرفتن کودک سؤال میپرسند و نمیدانند چگونه باید این کار را انجام دهند. ابتدا بهتر است در فضای دستشویی تغییراتی متناسب با روحیه کودک ایجاد نمایید. برای این کار میتوانید از برچسبهای کودکانه استفاده کنید یا چند اسباببازی را در فضای دستشویی بگذارید. همچنین لازم است که یک لگن مناسب سن کودک تهیه کنید تا فرزندتان مجبور نباشد از توالت مخصوص بزرگسالان استفاده نماید و به این خاطر دچار مشکل یا نگرانی شود.
سپس لازم است دراینباره با او صحبت کنید و از فرزندتان بخواهید قبل از خیس کردن پوشک از شما بخواهد او را به دستشویی ببرید. شما میتوانید این کار را در قالب یک بازی انجام دهید و هر بار که کودک در این امر موفق میشود، او را تشویق کنید. همچنین وقتی در مورد دستشویی رفتن و آداب آن به فرزندتان آموزش میدهید، اجازه دهید او نیز صحبت کند و افکار و احساساتش را با شما در میان بگذارد. به این ترتیب شما فرصت پیدا میکنید تا از نگرانیهای کودک باخبر شده و به او کمک کنید تا راحتتر از این مرحله عبور نماید.
روند از پوشک گرفتن کودک
در ابتدا لازم است فواصل زمانی مشخصی را تعیین کرده و در این زمانها کودک را به دستشویی ببرید. در عین حال از کودک بخواهید که هر وقت دستشویی دارد، از قبل شما را با خبر کند. مهمترین کار در این دوران، داشتن صبر و حوصله کافی است.
چه زمانی کودک را باز بگذارم؟
در روند از پوشک گرفتن کودک لازم است که در روزهایی اول و در فواصل دستشویی بردن، او را پوشک کنید. این کار به فرزندتان میآموزد که تنها زمانی که پوشک ندارد باید برای دستشویی کردن اقدام کند. با گذر چند روز و آشنا شدن کودک با این روند دیگر میتوانید تنها هنگام شب یا در حین خواب او را پوشک کنید. به تدریج زمانی که میبینید کودک بیشتر شبها میتواند خود را کنترل کند و پوشک خشک میماند این گزینه هم حذف شود. توجه داشته باشید که هر کودک سرعت مخصوص خود را دارد. برخی کودکان سریعتر و برخی دیگر ممکن است دیرتر به این موضوع پاسخ دهند.
قیمت بالای پوشک و عجله والدین!
ممکن است به دلیل افزایش قیمت پوشک بخواهید پیش از آمادگی کودک، او را از پوشک بگیرید. در صورت عدم آمادگی، کودک مدفوع یا ادرار خود را حبس کرده و دچار مشکلات جدی همچون یبوست میشود. همچنین اضطرابی شدیدی در او شکل میگیرد که تأثیر منفی بر شخصیت او در آینده خواهد گذاشت. پس بهجای عجله بهدنبال جایگزین خوب برای پوشک باشید.
فشار برای پیشرفت سریع کودک!
تهدید، سرزنش و کتک زدن کودک بهخاطر ناتوانی در کنترل ادرار و مدفوع و کثیف کردن خانه شرایط را بدتر کرده و نتیجه عکس دارد. در این حالت بعضی کودکان لجبازی میکنند و برخی دیگر دچار اضطراب شدید و وسواس میشوند. حتی اگر این اعمال باعث پیشرفت کودک در این زمینه شود آثار روانی منفی آن در آینده خودش را نشان میدهند. اگر کودک در این مرحله از زندگی آسیب ببیند، نمیتواند خود را برای بحرانهای آینده آماده کند.
با لجبازی کودک چه کنیم؟
در مدت زمان آموزش و باز کردن پوشک ممکن است کودک خودش را خیس کند و خانه کثیف شود. عصبانیت و پرخاشگری باعث شکلگیری تجربه بد در ذهن او شده در نتیجه کودک شروع به لجبازی میکند. از پوشک گرفتن کودک طی مراحلی انجام میشود که به شرح زیر میباشند:
1ـ استفاده از پوشکهای شورتی
در روزهای اول میتوانید از پوشکهای شورتی استفاده کنید تا کودک به این روند عادت کند. در این صورت هم خانه کثیف نمیشود و هم در صورت نیاز میتوانید آن را سریع در بیاورید.
2ـ در نظر گرفتن روحیه کودک
روزی که کودک شاد و خوشحال باشد، بهترین زمان برای شروع اولین روز یادگیری دستشویی رفتن است. در طول آموزش نباید به کودک فشار بیاورید. از روزی دو ساعت شروع کنید و این زمان را بهتدریح افزایش دهید.
3ـ تشویق کردن کودک
هیچوقت او را مجبور نکنید سر کاسه توالت بنشیند؛ فقط به او یاد داده و ازش بخواهید این کار را انجام دهد. هر زمان که کودک به شما میگوید دستشویی دارد یا به توالت میرود، بهصورت زبانی او را تشویق کنید. بهعنوان مثال بگویید بهت افتخار میکنم. در کنارش از تشویقهای عملی هم استفاده کنید.
4ـ ایجاد عادت دستشویی رفتن در کودک
کودکان نمیتوانند در مورد زمان دستشویی رفتن خود پیشبینی درستی داشته باشند. این توانایی را بهتدریج در کودک ایجاد کنید. بین فواصل دستشویی رفتن و فعالیتهایی که برای او لذتبخش است، ارتباط ایجاد کنید. قبل از بیرون رفتن برای بازی کردن یا قبل از غذا خوردن و... از او بخواهید به دستشویی برود.
5ـ از بین بردن ترس کودک از دستشویی
برای از بین بردن ترس کودک، میتوانید از توالتهای بچگانه در قسمتی از خانه استفاده کنید. اگر کودک دوست دارد عروسک یا اسباببازیاش را با خود به دستشویی بیاورد مانع او نشوید. در فواصل زمانی مشخص مثلا هر نیم ساعت او را به دستشویی ببرید تا به این فضا عادت کند، در این زمان میتوانید برایش قصه تعریف کنید.
6ـ صبور بودن
داشتن صبر و حوصله از پارامترهای مهم از پوشک گرفتن کودک است. معمولا کودک بین 3 تا 6 ماه یاد میگیرد بدون کمک به توالت برود. عصبانی نشوید و براساس تواناییاش از او انتظار داشته باشید. اگر بعد از چند روز مقاومت کرد، دو سه روز به او زمان داده و دوباره آموزش را شروع کنید. از گفتن واژههای منفی مانند کثیف، نجس و... پرهیز کنید چراکه کودک احساس گناه میکند.
7ـ ایجاد تغییراتی در محیط خانه
همان طور که پیشتر نیز اشاره شد، بسیار مهم است که برای آموزش دستشویی رفتن به کودک فشار نیاورید. البته رعایت این امر چندان هم آسان نیست. برای مثال تقریبا همه کودکان حداقل یکبار محیط بیرون دستشویی را کثیف کرده و شاید نتوانند خود را کنترل کنند. در این شرایط بهتر است در محیط خانه روی فرشها یا مبلمانها روکشی قرار دهید که در صورت لزوم راحتتر آن را آبکشی نموده و کمتر از کودک عصبانی شوید.
8ـ تلاش برای فهم ترسها و نگرانیهای کودک
در اکثر مواقع اختلالهای رفتاری کودک نظیر لجبازی از یک عامل استرسزا ناشی میشود. در نتیجه لجبازی برای دستشویی رفتن میتواند بازتاب فشار زیاد شما بر این مسئله یا نگرانیهای خاص کودک در این مورد باشد. پس ملایمت بیشتری به خرج دهید و گاهی با زبان کودکانه در مورد این موضوع با فرزندتان صحبت کنید. بگذارید تا او احساساتش را دراینباره بیان کند و ببینید چه چیزی مانع پیشرفت کودک در این زمینه میشود. اگر با استفاده از راهکارهای عمومی نمیتوانید به لجبازیهای کودک پایان دهید، از یک روانشناس کودک کمک بگیرید.
مدت زمان آموزش دستشویی رفتن چقدر است؟
اینکه کودکتان در چند روز یاد میگیرد که به دستشویی برود، یک موضوع بسیار فردی است. بعضی از کودکان مخصوصا دخترها زودتر یاد میگیرند. این بازه میتواند بین 10 روز تا چند ماه متغیر باشد. توجه داشته باشید که ممکن است کودک در پی یادگیری دورههایی از افت نشان دهد و کنترل خود را از دست بدهد؛ در این مواقع او را سرزنش نکنید.
نکته آخر
اگر بعد از یک هفته آموزش تلاشهایتان بیثمر بود و کودک علاقهای برای رفتن به دستشویی نشان نداد، فعلا آموزش را متوقف کرده و یک یا دو ماه دیگر آموزش را شروع کنید. اگر فرزندتان بعد از سه سالگی به دلیل از پوشک گرفتن دچار اضطراب میشود یا پس از یک دوره یادگیری توالت رفتن دچار افت ناگهانی در عملکرد شده است، نیاز به بررسی است.
برگرفته از اینترنت