نیلوفر حاج‌قاضی
وقتی برنامه «تیک‌تاک» در چین متولد شد وبا قابلیت‌های جانانه‌ای که داشت مورد استقبال میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به‌خصوص نوجوانان و جوانان گردید خیلی‌ها آن را رقیبی جدی برای اینستاگرام دانستند. قصه تولد تیک‌تاک از این قرار بود که «ژانگ ییمینگ» که با قوانین سفت و سخت کشورش؛ چین در برخورد با انواع محصولات نرم‌افزاری بود تصمیم گرفت این محدودیت را به فرصت تبدیل کند و برای تولید جدیدش دو نسخه طراحی کند؛ یکی برای چین و یکی برای سایر کشورهای جهان، استراتژی مناسبی که جمعیت 200 میلیونی کاربران را برای استفاده از این اپلیکیشن برای خود رقم زد که اکثریت آنان را جوانان تشکیل می دادند.
تیک‌تاک
نرم‌افزاری بر پایه تولید ویدئو و با کمک هوش مصنوعی است که استفاده از آن بسیار
ساده و کاربرپسند است. این موضوع در مقابل شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام، فیسبوک و
توییتر است که قابلیت‌های زیادی دارند اما به همان نسبت هم استفاده از آن زیاد
ساده نیست و عموما برای یادگیری استفاده درست از آن برای کاربران نیاز به زمان
وجود دارد و برخلاف اینستاگرام که به‌تدریج و کم‌کم دارای قابلیت‌های متنوع شد تیک‌تاک
از همان ابتدای ورود به دنیای مجازی امکانات ساده خود را برای طرفدارانش رو کرد.
کاربرانی که اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در زندگی روزمره‌شان حرف اول را می‌زند
وگاهی هم از این اعتیاد برای جذب فالوئر و
پول درآوردن استفاده می‌کنند.
نگاهی به آمارهای معتبر در حوزه تعداد کاربران اپلیکیشن تیک‌تاک ارقام بالایی
را نشان می‌دهد. موفقیت انفجاری این برنامه را می‌توان ناشی از قابلیت‌های متفاوت
آن دانست که اجازه خلق محتوای متنوعی را به کاربران می‌دهند.
دهن‌کجی متقابل ترامپ و تیک‌تاک
شاید ماجرای اصلی از طوفان‌های تیک‌تاکی شروع شد. اینکه هزاران کاربر این نرم‌افزار تصمیم گرفتند گردهمایی طرفداران ترامپ برای نطق انتخاباتی او را تحریم کنند. جمعیتی که قول داده بودند بیایند و نیامدند. کمی جمعیت، دهن‌کجی بدی از سوی جامعه به ترامپ بود و بهانه‌اش را برای علیه تیک‌تاک شدن قوی‌تر کرد. او که قبلتر نیز حساسیت‌هایش را نسبت به جامعه کمونیست چین نشان داده بود با ارائه دلایلی چون نگرانی از به خطر افتادن امنیت ملی آمریکا و قرارگرفتن اطلاعات مردم آمریکا در دست دولت کمونیست چین تهدیداتش را برای بستن این برنامه پرطرفدار میان مردم امریکا آغاز کرد. برای اجرای همین سیاست هم در حال حاضر دانلود این برنامه در پلی استور مسدود شده‌است. توئیتر یکی از خریداران این نرم‌افزار است تا بتواند ان را به نسخه‌ای برای اجرای سیاست‌های آمریکایی تبدیل کند. قانون‌گذاران آمریکایی، به‌خصوص هم‌حزبی‌های ترامپ هم به امکان دخالت در انتخابات آمریکا از طریق ایجاد کمپین‌های دروغ‌پراکنی و جهت داد دادن بحث‌های سیاسی در این شبکه توسط دولت چین استناد کرده‌‌اند تا زودتر در این برنامه تخته شود.
از طرفی دستور ترامپ برای ممنوع کردن فعالیت تیک‌تاک در آمریکا امنیت شغلی ۱۵۰۰ کارمند آمریکایی آن را به خطر انداخته و منجر به تصمیم آن‌ها برای شکایت از رئیس‌جمهور آمریکا شده است. به گزارش خبرگزاری مهر، بر اساس فرمان اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا هرگونه تعامل مالی با تیک‌تاک در ایالات‌متحده ممنوع است و این مسئله باعث خواهد شد که کارمندان تیک‌تاک در آمریکا شغل خود را از دست بدهند.
بحث داغ رقابت
شاید مورد دیگری که حس حسادت آمریکایی‌ها را قلقلک داده پیشتازی چین است. این بار تیک‌تاک از لحاظ تعداد کاربران روی غول‌های اینترنتی آمریکایی مثل فیسبوک، توییتر، تلگرام و... را کم کرده و خودش در صدر قرار گرفته است. بر اساس گزارشی که در وب‌سایت statista آمده است، چین با ۴۰۰ میلیون کاربر، هند با ۱۱۹.۳ میلیون کاربر و ایالت متحده آمریکا با ۳۹.۶ میلیون کاربر دارای مقام اول تا سومی استفاده از این برنامه هستند. ضمن اینکه بالغ بر ۸۰۰ میلیون کاربر فعال در ماه را به خود اختصاص داده، دومین اپلیکیشن پرطرفدار با بیشترین میزان دانلود در فروشگاه های اینترنتی «اپ استور اپل» و «گوگل پلی‌استور» است.
حالا اینکه ممنوعیت تلگرام در ایران و چین و روسیه اهرم فشار محسوب می‌شود اما در ایالات متحده نشان‌دهنده تأمین امنیت کاربران امریکایی است از همان چماق و هویج‌های آمریکایی است. ناگفته نماند ظهور و بروز رویدادهای اینترنتی زمینه‌ای شد تا بحث راه‌اندازی اینترنت ملی که با وجود تحصیص مبالغی کلان مدت‌های مدیدی است در هاله‌ای از ابهام باقی مانده دوباره بر سر زبان‌ها بیفتد. پس بد نیست در این مجال نگاهی به ابهامات انبیندازیم.
از اینترنت ملی چه خبر؟
پس از فیلتر شدن تلگرام در ایران، به نظر می‌رسید زمان بومی‌سازی فضای مجازی کشور فرا رسیده است. رشد برخی از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی تا جایی پیش رفت که اقبال نسبت به تلگرام کاهش یافت اما به محض در دسترس قرار گرفتن فیلترشکن‌ها، بار دیگر تلگرام در گوشی‌های مردم راه‌اندازی شد. اینستاگرام که نیز وضعیت مشخصی دارد و همچنان به‌عنوان یکی از شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار و البته آسیب‌رسان در کشور ما در حال استفاده است. در کنار اینستاگرام و واتس‌آپ نیز در اختیار کاربران است. جولان شبکه‌های اجتماعی آمریکایی در فضای سایبری مملکت ما در حالی است که این دولت بارها و بارها تحریم‌های ظالمانه‌ای را در حوزه‌های مختلف علیه مردم و حاکمیت اعمال کرده است و عجیب است که چرا دسترسی کاربران ایرانی به شبکه‌های اجتماعی آمریکایی به‌صورت جدی پیگیری نمی‌شود و به‌خاطر نبود شفافیت‌های لازم از سوی مدیران و مسئولان راه‌اندازی اینترنت ملی ایرانی هم مورد واکنش‌های تند قرار می‌گیرد.
نت ملی محدودیت یا تسریع؟
وقتی موضوع راه‌اندازی اینترنت و شبکه ملی اطلاعات مطرح شد ناخودآگاه ذهن خیلی از افراد به سمت محدود شدن اینترنت و قطع ارتباطات بین‌المللی رفت. در حالی‌که این طرح زمینه ای برای توسعه شبکه زیرساخت امن و پایدار ملی در ایران است. پروژه‌ای که بعد از ۱۵ سال به نتیجه مطلوب نرسیده است. امتیازات این طرح از این قرار است:
* دغدغه خیلی از کاربران هنگام استفاده از اینترنت، هزینه تمام‌شده آن است. استفاده از پهنای باند اینترنت بین‌الملل برای کشور بدون هزینه نیست. در حقیقت، وزارت ارتباطات پهنای باند مشخصی برای کل کشور خریداری می‌کند و به نسبت‌های مشخص، آن را به اپراتور‌ها اختصاص می‌دهد. اگر بخش قابل توجهی از گردش اطلاعات در بستر داخلی انجام شود، بخشی از هزینه استفاده از اینترنت کم می‌شود و کاربران می‌توانند از ارتباط ارزان‌تری استفاده کنند.
* افزایش سرعت اینترنت یکی دیگر از مزایای داشتن شبکه ملی اطلاعات است. زمانی که
محتوای مورد استفاده شما در یک مرکز داده خارج از کشور قرار دارد، بعد مسافت باعث
می‌شود سرعت ارتباط شما تا اندازه‌ای کم شود، اما اگر همین محتوا در مرکز داده‌های
داخل کشور موجود باشد و دسترسی شما به آن با استفاده از شبکه ملی اطلاعات اتفاق
بیفتد، سرعت دریافت داده‌های شما تا حد زیادی افزایش پیدا خواهد کرد.
* امنیت داده‌ها موضوع خاص اینترنت ملی است. این موضوع مخصوصا در سال‌های گذشته که
جرائم سایبری و هک گستردگی بیشتری پیدا کرده است، مهم‌تر از قبل به نظر می‌رسد.
قرار گرفتن بخشی از اطلاعات حساس روی شبکه ملی اطلاعات، احتمال هک شدن آن‌ها را تا
حد زیادی کاهش می‌دهد. همچنین اگر شبکه جهانی اینترنت به هر دلیلی با مشکل روبه‌رو
شود، کاربران داخل کشور می‌توانند با استفاده از شبکه ملی اطلاعات، بخشی از نیاز‌های
خود را برطرف کنند.
* مهم‌ترین مفهومی که شبکه ملی اطلاعات، بر آن تمرکز دارد استقلال است. دراقع شبکه ملی اطلاعات به معنای جایگزینی برای اینترنت نیست. وقتی از شبکه ملی اطلاعات سخن می‌گوییم، قطعا درباره اینترانت ملی حرف نمی‌زنیم. درباره شبکه‌ای با بالاترین حد ممکن از استقلال سخن می‌گوییم. شبکه ملی اطلاعات، مکمل اینترنت است، شبکه‌ای است که در عین حال که دسترسی مردم به اینترنت را تسهیل می‌کند، می‌کوشد از وابستگی به دیگران یا نفوذ یک بازیگردان خاص دور باشد. اینترنت بیش از هر مفهومی یادآور جامعه‌ای شبکه‌ای است که در آن، بازیگران مختلف و ذی‌نفعان متفاوت به‌صورت شبکه‌ای و به دور از تسلط یک یا چند بازیگر می‌توانند در منافع و ساخت آن مشارکت کنند.
ختم کلام
بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، طی ۱۵ سال گذشته حدود ۱۹ هزار میلیارد تومان بودجه برای راه اندازی و اجرای طرح عظیم شبکه ملی اطلاعات هزینه شده است، طرحی که هنوز ناتمام مانده و نقص‌های بسیاری دارد. شبکه ملی اطلاعات با نام اختصاری «شما» یک پروژه عظیم زیرساختی در زمینه ارتباطات و فضای مجازی کشور است. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات که مسئولیت راه اندازی این پروژه را بر عهده دارد ادعا می کند که ۸۰ درصد از این پروژه را تکمیل کرده است در حالی‌که با وجود تأکیدات مکرر مقام رهبری، هنوز خبری از به سامان رسیدن این فضای امن برای کاربران ایرانی نیست.