دندان عقل به آخرین دندان در هر قوس فکی دهان گفته می‌شود که تعداد آن 4 عدد می‌باشد و دندان‌پزشکان اصطلاحا آن را آسیای سوم می‌نامند. دندان عقل در سنین 17 تا 20 سال رشد می‌کند البته در دخترها زودتر از پسرها دندان عقل رشد می‌کند. این دندان‌ها تا جایی که قادر به رویش باشند، به طرف سطح حرکت می‌کنند و معمولا در سطح پشتی دندان‌های آسیای بزرگ دوم گیر می‌افتند و جلوتر نمی‌روند. این حالت معمولا در سنین 18تا 25 سالگی اتفاق افتاده و بهترین زمان برای درآوردن آن‌هاست. در این سن به دلیل وجود کیسه رویشی بزرگی که تاج دندان را در بر گرفته و هم‌چنین به این علت که ریشه دندان هنوز رشد نکرده و کوتاه می‌باشد، کشیدن آن‌ها را آسان می‌کند، ضمن این‌که از بروز عوارض فوق‌الذکر و عوارض حین جراحی نیز پیش‌گیری می‌شود. بیحسی موقت؛ در بعضی افراد ریشه‌های کامل شده، مجاور کانال عصبی بوده و کشیدن دندان ممکن است باعث بیحسی کوتاه مدت و گاهاً طولانی بشود. سینوزیت؛ سینوس فک بالا یک حفره بزرگ و طبیعی است. بر اثر شکل‌گیری و طویل شدن ریشه دندان عقل بالا، ممکن است مجاورت ریشه با سینوس خیلی نزدیک شده و در حین کشیدن حفره سینوس باز شده و یا عفونی شود. دندان عقل با سایز‌های مختلف با سایر دندان‌ها تفاوت داشته و در بسیاری از موارد این دندان‌ها برای انسان مشکل‌آفرین شده لذا دانستن نکات زیر در مورد دندان عقل سودمند است.
ـ همیشه جوانه‌های دندان‌های عقل تشکیل نشده و لذا این دندان‌ها در بعضی افراد وجود نداشته و غایب هستند. نبود دندان‌های عقل دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد که یکی از آن‌ها ارث است.
ـ رویش دندان‌های عقل معمولا با مشکلاتی همراه بوده که از آن جمله دردهای مبهم و گاهی شدید که در افراد مختلف متفاوت است. هم‌چنین تورم و اماس لثه اطراف دندان عقل در حال بیرون آمدن و گاهی درد و خون‌ریزی از این ناحیه. یک نوع عارضه لثه هنگام رویش دندان عقل ممکن است به وجود آید که عارضه‌ای دردناک می‌باشد که نیاز به درمان‌های دارویی و گاهی جراحی پیدا می‌کند.
دندان‌های عقل همیشه به طور طبیعی و مستقیم رویش پیدا نمی‌کنند بلکه در بسیاری از موارد در مسیر رویش خود به سمت دندان مجاور کج شده و دندان عقل به طور افقی در استخوان فک خوابیده و قادر به رویش نبوده و لذا به صورت نهفته در فک باقی می‌ماند. بسیاری از مردم از وجود دندان‌های عقل اثر یک رادیوگرافی از فکین به دلایل دیگری به وجود این دندان‌ها پی برده می‌شود. در مورد این که آیا دندان عقل نهفته را باید کشید یا نه نظرات متفاوت هستند، بعضی معتقدند باقی مانده این دندان‌ها می‌تواند زمینه بروز تومورهای خاصی از جمله «آوملوبلاستوما» را ایجاد کنند. ثابت شده است که دندان‌های عقل پایین بیشتر دچار نهفتگی میشوند.
ـ بسیاری از دندان عقل پس از رویش با دندان‌های جلویی خود به درستی جفت نشده و لذا جویدن غذا را نقشی ندارند.
ـ دندان‌های‌های عقل به دلیل نداشتن یک شکل طبیعی مشخص مانند بسیاری از دندان‌های دیگر و قرار گرفتن در انتهای فکین و تمیز نشدن آن‌ها هنگام مسواک زدن بسیار آسیب‌پذیر بوده و معمولا زودتر از سایر دندان‌ها پوسیده میشوند و باید به کشیدن دندان عقل منجر شوند.
ـ ترمیم و پرکردن دندان‌های عقل کار دشواری است و کشیدن آن‌ها نیز از دیگر دندان‌ها دشوارتر است.
ـ عفونت این دندان‌ها به راحتی در فضاهای صوتی و فکی پخش شده و می‌تواند برای بیمار خطرآفرین و مشکل‌ساز باشد.
عوارض کشیدن دندان عقل
حفره خشک: اگر لخته خون در حفره ناشی از کشیدن دندان تشکیل نشود و یا پس از تشکیل از بین برود، در ناحیه کشیده شدن دندان یک حفره خالی دردناک و همراه با بوی بد ایجاد می‌شود. برای درمان این عارضه که اغلب 3 تا 4 روز بعد از خارج شدن دندان اتفاق می‌افتد، به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید. علت این عارضه مشخص نیست اما گفته می‌شود کشیدن سیگار پس از جراحی دهان ممکن است در ایجاد این عارضه مؤثر باشد.
پارستزی: از عوارض نادر جراحی دندان‌های عقل پائین پارستزی است. این عارضه به معنای ایجاد بیحسی موقتی در ناحیه زبان، لب پائین و یا فک پائین است که ممکن است از چند روز تا چند ماه طول بکشد. به ندرت اتفاق می‌افتد که این بیحسی به صورت دائمی باقی بماند
دندان نهفته و مشکلات آن
دندان نهفته دندانی است که از زمان رویش آن گذشته و به دلایل متعدد قادر نیست که در ردیف مناسب سایر دندان‌ها قرار گیرد.چنین دندان عقلی ممکن است در بافت نرم یا سخت، گیر کرده باشد. مشکلاتی که دندان‌های نهفته عقل می‌توانند ایجاد کنند عبارت است از التهاب بافت نرم پوشاننده این دندان‌ها که در اغلب موارد در ارتباط با دندان‌های نیمه رویش یافته اتفاق می‌افتد، پوسیدگی دندان عقل یا پوسیدگی در ناحیه مجاور دندان عقل و خطر صدمه رسیدن به دندان مجاور.
.