مریم کمالی نژاد
هفت‌ساله‌هایی که امسال قرار است قدم در راه تحصیل بگذارند، از پنج‌سالگی‌شان، به‌طور مداوم در حال قرنطینه و انزوای اجتماعی و در حال رعایت فاصله بوده‌اند. درست در زمانی که اجتماعی شدن و بازی با همسالان، بخش مهمی از روند رشد کودک محسوب می‌شود، دنیای آن‌ها در گوشه خانه و قرنطینه متوقف شده است. حالا که هفت‌ساله شده‌اند و قرار است به‌صورت فیزیکی یا مجازی، تحصیل را شروع کنند، علاوه بر تمام مسائلی که در مورد آموزش مجازی یا حضوری و کنار آمدن با وضعیتی که کووید 19 درست کرده، وجود دارد، نحوه دوست‌یابی یا اجتماعی شدن کودک هم به لیست دغدغه‌های والدین اضافه شده است. خاصه کودکانی که تک فرزندند و شانس زندگی با چند خواهر و برادر دیگر را ندارند.
من را به خانه ببرید
کیان، هفت‌ساله است. والدینش برای کم کردن عوارض قرنطینه‌ای که کیان از هفت‌سالگی در حال تجربه آن است و تجربه اجتماعی شدن و بازی با همسالان، او را به محیط‌های سرباز مثل باغ و پارک می‌برند، یا به جمع‌های امن خانوادگی در محیط باز سر می‌زنند، اما کیان هر بار پس از گذشت یکی دو ساعت، می‌خواهد که سریع او را به خانه ببرند. بی‌قرار می‌شود و تحمل جمع را ندارد. اگرچه که از همان ابتدا هم تمایلی به ارتباط برقرار کردن با بقیه بچه‌ها نشان نمی‌دهد. کیان پیش از شروع کرونا، کودکی اجتماعی و برون‌گرا بود که از بودن در جمع لذت می‌برد. والدین کیان نگرانند که او با شروع مدارس نتواند با هم‌کلاسانش به‌صورت مجازی و یا حضوری ارتباط برقرار کند.
کودکان سال کرونا
کرونا، بچه‌ها را به طرق مختلف تحت‌تأثیر قرار داده است. انزوای اجتماعی، استفاده از ماسک، فاصله‌گذاری اجتماعی و تعطیلی مدارس باعث شده که دوست‌یابی در کودکان شکل‌های متفاوتی به خود بگیرد.
بسیاری از والدین با وضعیت پیش آمده راحت نیستند، گیج شده‌اند، نگرانند و نمی‌دانند چطور باید از کودک که به انزوا تمایل پیدا کرده است، بچه‌ای شاد و اجتماعی بسازند. همه ما می‌خواهیم فرزندانمان شاد باشند و می‌دانیم که دوران کودکی، زمان مناسبی برای معاشرت، بازی و کودکی کردن است در حالی که فرزندان ما از وضعیت پیش آمده رنج می‌برند، استرس می‌کشند و چندان هم شادی را تجربه نمی‌کنند.
البته که وضعیت همه‌گیری، برای همیشه دوام نخواهد داشت و با واکسینه شدن مردم جهان، اوضاع به روال سابق برخواهد گشت و کودکان نیز باید مثل سابق تعاملاتش را از سر برگیرند. تا آن زمان راه‌های وجود دارد که می‌توانیم به کودکانمان کمک کنیم که معاشرت و دوست‌یابی را متوقف نکنند و با کیفیت جدیدی به تجارب تازه دست پیدا کنند.
چه کنم؟
برای کمک به کودکانی که اوج کودکی‌شان را در قرنطینه گذرانده‌اند و شکل جدیدی از زندگی اجتماعی را تجربه می‌کنند، چه می‌توانیم بکنیم؟ چه کنیم که آن‌ها در روند اجتماعی شدن و دوست‌یابی‌شان موفق باشند و دچار مشکلات روحی نشوند؟
واقع‌بین باشید
وقتی صحبت از بازگشایی مدرسه و تأمل با همسالان است، انتظارات خود را زیاد بالا نبرید. حتی اگر مدارس به شکل حضوری کارشان را آغاز کنند، یا پس از گذشت یکی دو ماه و عبور از پیک های خطرناک کرونا و واکسینه شدن جمعیت بیشتری، امکان بازگشایی مدارس، فراهم شود، باز هم نباید انتظار داشته باشید که به‌سرعت همه‌چیز به حالت سابق برمی‌گردد. موارد معاشرت کودکان در شرایط جدید کاهشی است. کودک احتمالا از قرار گرفتن در جمع‌های بزرگ دچار استرس و اضطراب و گیجی کند. این علائم، واکنش‌های عادی است که پس از تجربه فاصله اجتماعی به مدت طولانی در افراد ایجاد می‌شود. نکته طلایی این است که والدین باید بدانند که شروع تعاملات اجتماعی یا ازسرگیری آن نیاز به تمرین دارد. کودکان را در گوشه تنهایی و انزوای خود رها نکرده و مرتبا با آن‌ها تعامل داشته باشید و درباره نحوه برخورد با موقعیت‌های ناراحت‌کننده یا غیرایمن با آن‌ها صحبت کنید. قبل از اینکه کودک در اجتماع حاضر شود ـ مجازی یا حضوری ـ درباره آنچه انتظارش را می‌کشد با او گفتگو کرده و تمرین‌هایی را با هم انجام دهید. اینکه چه چیزهایی ممکن است ببیند و نحوه تعامل ایمن با دوستانش چگونه خواهد بود. در عین حال به حرف‌ها و نگرانی‌های کودکتان خوب گوش دهید. اجازه دهید از اضطراب‌هایش بگوید و علت مقاومتش را که زیاد هم حدس زدنش سخت نیست، کشف کنید. چالش‌های ذهنی‌اش را درک کنید و با هم درباره آن‌ها صحبت کنید.
فعالیت‌های مختلف
حالا که وضعیت کرونا بی‌ثبات و نگران‌کننده است و چند ماهی است که دوباره وارد پیک چندم آن شده‌ایم و از کرونای دلتا در امان نیستیم، نباید کاملا بی‌خیال روابط کودکان و نوع فعالیت‌هایشان باشیم و بگوییم وضعیت ایجاب می‌کند که کودک خودش را در خانه هرطور شده سرگرم کند.
به هر حال نیاز است که کودک شما فعالیت‌های اجتماعی را تجربه کند و شما به‌عنوان والدین باید این فعالیت‌ها را عاقلانه انتخاب کنید. به‌عنوان مثال فعالیت‌هایی را که در محیط باز برگزار می‌شوند انتخاب کنید. کلاس‌های ورزشی که در محیط سر باز و با تعداد کمی از کودکان و با محیط ایمن برگزار می‌شود، گزینه خوبی است. همچنین می‌توانید فعالیت‌های ساده دیگر مثل خریدن بستنی از مغازه داره، کودکتان را به کار بگیرید. ورزش کردن یا حضور در محیط‌هایی مثل پارک و باغ علاوه بر اینکه کودک را درگیر فعالیت‌های بدنی می‌کند، او را در حمایت یک تیم یا گروه قرار می‌دهد و کودک یاد می‌گیرد نقش‌ها را بپذیرد. در عین حال مراقب باشید که هرگز از محیط‌های سرپوشیده که دارای تهویه نامناسب اند و افراد زیادی در آن‌ها حضور دارند، اجتناب کنید.
رمز موفقیت: خلاقیت
در ابتدای همه‌گیری کرونا، مردم هنوز درباره روابط گیج بودند. برخی زیر بار قرنطینه می‌رفتند و خود را دور از اجتماع نگه می‌داشتند و برخی دیگر بی‌توجه به پروتکل‌ها به رفت‌وآمدهایشان روش‌های قبلی کردند. مثل جشن تولدهای مجازی، یا دورهمی‌های خانوادگی که با ویدیوکال انجام می‌شد. پس خلاق باشید و برخی از کارهای سرگرم‌کننده‌ای که کودک می‌تواند با دوستانش انجام دهد را یادداشت کنید. مثلا بازی‌های دیجیتال را به‌صورت گروهی و چالشی برگزار کنید.
نامه‌نویسی
کودکتان اگر درون‌گرا باشد، حتی با وجود شرایط نرمال هم، ممکن است از حضور در جمع، دوری کنید. کودکان در زمان همه‌گیری و یا کودکان درون‌گرا در هر شرایطی را می‌توان به نامه نوشتن تشویق کرد. ارسال نامه فیزیکی برای دوستان و درست کردن یک کاردستی برای آن‌ها یا تهیه هدیه، می‌تواند برای کودکتان هیجان‌انگیز باشد.
کودک را مجبور به معاشرت نکنید
سرعت کودکان در مواجه و انطباق با شرایط جدید، متفاوت است. اجازه دهید که کودکتان با سرعت خودش پیش برود. شما فقط لازم است شرایط را مهیا کنید، نیازی نیست که هرطور شده او را به سمت جمعیت هل بدهید. اگر می‌بینید که کودکتان اضطراب زیادی را تجربه می‌کند، با یک مشاور یا روان‌پزشک دراین‌باره صحبت کنید. بازگشت به زندگی قبل از کرونا برای کودکان ممکن است همراه با چالش‌های جدی باشد، پس شما سخت‌ترش نکنید. هرچقدر که به کودک فشار بیاورید، بیشتر به استرس و اضطراب او دامن می‌زنید. خبر خوب اینکه کودکان انعطاف‌پذیرند، اگر تمرینات لازم را با آن‌ها انجام دهید، به حرف‌ها و نیازهایشان گوش فرا دهید و شرایط را مهیا کنید، می‌توانند با وضعیت، هرچه که باشد سازگار شوند.
علائم جدی
چنانچه کودکتان با حضور در جمع مشکل جدی دارد و دچار علائمی نظیر؛
شب‌ادراری
تنگی نفس
تپش قلب
مشکل تمرکز حواس
کم‌اشتهایی یا پر‌اشتهایی
احساس گناه
افسردگی و افکار خودکشی است، سریع با یک روان‌شناس کودک صحبت کنید.