یاسمین رضوی
استرس، بیش از هر زمان دیگری پنجه در سلامتی‌مان می‌اندازد. درست در همین روزهایی که آمار نگران‌کننده همه‌گیری کرونا، از سراسر جهان به گوش می‌رسد، شهرها یکی، یکی به وضعیت قرمز در می‌آیند، مشاغل تعطیل می‌شوند، قرنطینه دوباره جان می‌گیرد و ممکن است کسانی را از دست بدهیم یا خودمان به بیماری‌ای که یک رو ندارد، دچار شویم، استرس چیزی است که در کمین نشسته است تا سلامت روانمان را نشانه بگیرد. کسانی که استرس را تجربه نکرده‌اند، نمی‌دانند که این اختلال تا چه حد می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت‌الشعاع قرار دهد و اگر کنترل نشود، مدیریت آن از دست فرد خارج شده و نیاز به دارودرمانی پیدا می‌کند. چه کسانی که برای درمان استرس فزاینده‌شان نیاز به دارو پیدا می‌کنند و چه آن‌هایی که زنگ خطر را شنیده‌اند و می‌خواهند خودشان را از این دام، دور نگه دارند، روش‌هایی وجود دارد که می‌توانند روزانه به آن‌ها بپردازند، به‌طور مثال تغییراتی در سبک زندگی، سبک و سالم غذا خوردن، ترک دخانیات، ورزش کردن، پیاده‌روی کردن، کمک کردن به دیگران و...! راهی که امروز می‌خواهیم به آن بپردازیم، مبارزه خانگی با استرس است؛ به این معنا که چطور محیط خانه بسازیم که استرس به آن راهی نداشته باشد. راهکارهایی که در این نوشتار گفته می‌شود، در نگاه اول کوچک و شاید حتی بی‌فایده به نظر برسند، اما علمی‌اند و همین تغییرات کوچک در درازمدت می‌تواند در بهزیستی کلی ذهنی افراد مؤثر واقع شود. با ما همراه باشید.
رایگان و در دسترس
نکاتی که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد، ساده، در دسترس و رایگان هستند. زمانی را برای تغییر محیط زندگی‌تان در نظر بگیرید و برای اجرای آن‌ها وقت بگذارید.
در مسیر تابش
از خواب بیدار می‌شوید، گویا کسی دارد به قلبتان چنگ می‌اندازد، هرچه فکر می‌کنید منشأ این حجم از استرس و بی‌قراری را پیدا نمی‌کنید، ناچار دوباره خودتان را به خواب می‌زنید و سعی می‌کنید در تخت بمانید تا حالتان بهتر شود. اما استرس چیزی نیست که با توی تخت ماندن به تنهایی، راهش را به بکشد و برود. قبل از هر کاری پیشنهاد ما این است که پرده‌های خانه را کنار بزنید و اجازه دهید نور گرم خورشید به خانه تان بتابد. حتی اگر تمام امکان شما برای این روش، باز نگه داشتن پنجره کوچک اتاق خواب یا آشپزخانه باشد. نور خورشید ویتامین دی مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند و باعث افزایش روحیه می‌شود، اگر مدتی را در معرض نور و روشنایی خورشید قرار بگیرید، سروتونین بیشتری در مغزتان تولید می‌شود، همان هورمونی که به شادی و روحیه معروف است. پس اگر می‌توانید هر صبح به فضای باز بروید و مدتی را در روشنایی و آفتاب روز قدم بزنید و در غیر این صورت را خانه‌تان را برای تابش آفتاب باز کنید.
بسیاری از افراد در پاییز و زمستان دچار افسردگی فصلی می‌شوند. علت اصلی این امر نبود نور طبیعی کافی و مشکلات فیزیولوژیک و اختلال خواب است که به افسردگی می‌انجامد.
اگر در خانه کار می‌کنید، میز کارتان را به پنجره نزدیک کنید.
آینه‌ای را در خانه‌تان و در مسیر نور طبیعی نصب کنید تا نور را در خانه منعکس کند.
اگر به هیچ‌کدام از این روش‌ها دسترسی نداشتید، خوب است که با لامپ‌های ال‌ای‌دی و‌هالوژِن، فضای خانه را روشن نگه دارید.
استرس در میان آشفتگی
زن‌های زیادی هستند که وقتی ناراحت، غمگین، عصبی و یا مضطربند، به جان خانه زندگی می‌افتند و همه‌جا را برق می‌اندازند. علت این کار نظم ذهنی است که هم‌زمان با نظم بیرونی عاید فرد می‌شود. اغلب ما از زندگی در میان هرج‌ومرج و بی‌نظمی گریزانیم و دچار استرس می‌شویم. کمتر کسی پیدا می‌شوند که از بودن در قلب آشفتگی خوشحال و راضی باشد. بنابراین سعی کنید که محیط زندگی‌تان از نظم عمومی پیروی کند. وسایلی که لازم ندارید و مدت‌هاست از آن‌ها استفاده نمی‌کنید را کنار بگذارید. کتابخانه‌ای که هنوز میزبان کتاب‌های کنکور شماست، جز آشفتگی و شلوغی، فایده دیگری ندارد. کتاب‌ها را به دیگران ببخشید. همین کار را با کمد لباس و کابینت‌های آشپزخانه هم می‌توانید انجام دهید. اگر انجام همین کار برایتان ایجاد ترس و استرس می‌کند، بهتر است که کم‌کم شروع کنید. همین اول کار لازم نیست سراغ وسایلی که انس زیادی به آن‌ها دارید بروید، از یک کشو ساده شروع کنید.
خرید بر اساس نیاز و حال خوب
بسیاری از افراد با خرید کردن حال بهتری دارند. تعداد آن‌هایی که از این روش به‌عنوان درمان و حال خوب استفاده می‌کنند زیاد است اما متأسفانه این کار مثل مسکن می‌ماند و در درازمدت اتفاقا نتیجه برعکس داده و باعث حال خراب و بد و حتی حس پشیمانی می‌شود با خانه ای که مملو از وسایل غیرقابل استفاده و غیرضروری است. وقتی که شروع به بخشیدن، فروش و یا دور ریختن وسایل اضافی کردید، جای خالی برای وسایلی که حالتان را خوب می‌کند، پیدا می‌شود. این بار می‌توانید بر اساس علاقه، سلیقه و نیم‌نگاهی به هنر و ضرورت زندگی‌تان، وسایل دکوری را انتخاب کنید که با آن حالتان خوب است، مثل یک تابلو نقاشی الهام‌بخش. در همین راستا می‌توانید عکس‌های خانوادگی که در آن همه اعضا حضور دارند و حالشان خوب است را قاب کرده و جایی جلوی چشمتان نگه داری دارید. خوب است که این عکس‌ها را در طبیعت گرفته باشید. نکته کوچکی است اما تماشای هر روزه طبیعت، طبقع تحقیقاتی که در سال 2013 انجام شده است، اثر مثبتی بر سلامت روان و کاهش استرس دارد. پس تماشای تصویر ساحل، جنگل، دشتی که در آن بودید و... می‌تواند حالتان را بهتر کند. این عکس‌ها را در اتاق‌هایی که بیشتر در آن وقت می‌گذرانید، نگه دارید.
گیاهان خانگی
درست است که داشتن یک باغچه درون حیاتی دل‌باز، از دسترس اغلب ما آپارتمان‌نشین‌ها، دور است، اما می‌توان گیاهان آپارتمانی را در خانه نگهداری کرد. گیاهان توانایی دارند که سطح استرس شما را کاهش دهند. گیاهان نه‌تنها از نظر بصری خوشایند، بلکه به طراوت و پاک‌سازی هوا و اکسیژن‌رسانی به ریه و جذب مونوکسید کربن هم کمک می‌کنند و تمام این‌ها منجر به سلامت روان و کاهش سطح استرس افراد خانه می‌شود. مطالعه‌ای در سال 2015 در مجله انسان‌شناسی فیزیولوژی منتشر شده است که می‌گوید نزدیکی به گیاهان خانگی و نگاه کردن به آن‌ها می‌تواند سطح استرس را کاهش داده به فرد کمک کند تا احساس آرامش بیشتری داشته باشد. پیشنهاد ما نگهداری آلوئه‌ورا، بامبو و انواع پتوس است. این گیاهان معمولا در فضای آپارتمانی ماندگاری بیشتری دارند.
از صدا استفاده کنید
ساعاتی در روز احتمالا مشغول به کارهای خانه و تمیزکاری و پخت‌وپز می‌شویم. خوب است که هنگام انجام این کارها از یک موسیقی آرام‌بخش، نوای دلنشینی از دعا و یا مناجاتی که می‌پسندید و یا به شنیدن پادکست‌های انگیزه‌بخش، استفاده کنید. هرکدام از این صداها می‌توانند به نوعی شما را تحت‌تأثیر قرار دهند. موسیقی می‌تواند ضداسترس و یا انرژی‌بخش باشد. با دعا و مناجات احساس آرامش و دلگرمی می‌کنید و با پادکست‌ها به اطلاعات شما اضافه کردن و احساس مفید بودن را بهتان تزریق می‌کنند.
به خودتان هدیه بدهید
هر قسمت از خانه را که مرتب و تمیز می‌کنید به خودتان یک پاداش بدهید. به‌طور مثال با تمیز کردن و برق انداختن حمام می‌توانید به خودتان دوش گرفتن با رایحه‌های خوب و آرام‌بخش را هدیه بدهید. بعد از تمیز کردن آشپزخانه، نوشیدن یک فنجان چای ایرانی خوشبو، قطعا حالتان را بهتر خواهد کرد.
پشت گوش نیندازید
از عوامل بسیار مؤثر در داشتن آرامش و کاهش سطح استرس، انجام دادن هر کاری در وقت خودش است. کاری که اغلب افراد انجام می‌دهند، وقت‌گذرانی و پشت گوش انداختن است تا زمانی که به دقایق آخر فرصت ارائه کار برسند و همین به استرس آن‌ها اضافه می‌کند. در هر کاری که هستید، زمان و برنامه‌ریزی، نقش مهمی برای کاهش سطح استرستان ایفا می‌کند.