مریم کمالی‌نژاد
داشتن فضای اختصاصی برای کودکان، ایده‌آل است. همه‌مان میخواهیم که هرکدام از فرزندانمان اتاق مخصوص خودشان را داشته باشند اما واقعیت این است که با توجه به مشکلات زندگی مدرن و خانه‌های کم‌متراژ، امکان اجرای چنین ایده‌ای برای بسیاری از خانواده‌ها، شدنی نیست. در چنین شرایطی باید یک اتاق را به دو کودک یا بیشتر اختصاص دهیم. داشتن اتاق مشترک با خواهر یا برادر، چالش‌های خودش را دارد، هم برای کودکان و هم برای والدین. معمولا خواهر و برادرانی که از اتاق مشترک استفاده می‌کنند، مشکلاتی هم دارند. اما هیچ چالشی در دنیا نیست که راه حلی برایش پیدا نشود. بخشی از مدیریت اتاق مشترک، به کودکان ساکن آن اتاق برمی‌گردد و بخشی هم، کار والدین است. در این نوشتار میخواهیم راهکارهایی برای حل‌مسئله اتاق مشترک کودکان بدهیم؛ از راهکارهای تربیتی و مدیریتی گرفته تا نکاتی که به استفاده بهتر از فضا می‌انجامد. با ما همراه باشید.
مثبت بیندیشید
اگر چشمتان را از خانه‌هایی با اتاق‌های فراوان و بزرگ و امکانات عالی که در شبکه‌های اجتماعی می‌بینید، ببندید و سعی کنید که با واقعیت‌های زندگی مواجه شوید، خواهید دید که درصد بالایی از مردم جهان و نه فقط کشور ما، در خانه‌های کم متراژ و آپارتمان‌های کوچک زندگی می‌کنند. البته این مسئله هیچ معنای خاصی ندارد. یکی از ثروتمندترین مردان جهان که صاحب بزرگ‌تری کارخانه خودروسازی است در خانه‌ای 38 متری زندگی می‌کند. به هر حال می‌خواهم بگویم که در بسیاری از چالش‌های زندگی تنها نیستیم و هم‌زمان آدم‌های بسیاری هستند که همانند ما و با مشکلات و مسائلی مشابه درگیرند. در مورد اتاق مشترک برای دو کودک هم وضعیت همین است. بسیاری از خانواده‌ها در چنین شرایطی قرار دارند. اگر بخواهید مثبت نگاه کنید، خوب است بدانید که استفاده از اتاق مشترک پیوند عاطفی خوبی بین کودکان برقرار می‌کند و درست است که گاهی ممکن است به دعوا و جنگ ختم شود اما قدرت حل‌مسئله و کنار آمدن با مسائل را به کودکان می‌آموزد.
فضای بیشتر
هرچه وسایل، اسباب‌بازی و دیگر خرت‌وپرت‌های اتاق بیشتر باشد، فضای کمتری برای زندگی وجود دارد. مطمئن باشید کودکان ترجیح می‌دهند به جای داشتن 10 عروسک برای بازی کردن، فضای بیشتری برای زندگی کردن داشته باشند و احساس نکنند، توی دست و پای هم گیر می‌کنند. پس قبل از اینکه یک اتاق مشترک به دو کودک اختصاص دهید، با آن‌ها صحبت کنید و بگویید که لازم است بین وسایلشان انتخابی هوشمندانه داشته باشند و از میان آن‌ها، ضروری‌ترین‌ها را انتخاب کنند. بقیه اسباب‌بازی و لباس و خرت‌وپرت را می‌توانید به دیگران ببخشید، بفروشید یا در انبار نگهداری کنید.
زندگی مینیمال
اشاره کردیم که همه مردم جهان به اجبار یا انتخاب به سمت زندگی‌های جمع‌وجورتر در حرکتند؛ بنابراین هنر طراحی داخلی، معماری، ساخت و... هم مجبور به پاسخگویی این نیاز شده‌اند، لذا کافی است نگاهی به انواع تخت و کمد و شلف‌ها بیندازید که سعی دارند با اشغال فضای کمتر، جای بیشتری برایتان درست کنند. پس می‌توانید از تخت‌خواب‌های دونفره، مبل‌های تخت‌خواب‌شو یا تخت‌های کم‌جا، استفاده کنید. نکته مهم در مورد مدیریت اتاق مشترک خواهر و برادرها، انتخاب هوشمندانه وسایل است.
با فرزندتان صحبت کنید
با فرزندانتان صحبت کنید. وضعیت را بدون غر زدن، سرزنش کردن، هویت قربانی و بدبخت بودن گرفتن، برایشان توضیح دهید. واقعیت را با روی باز به آن‌ها بگویید. برایشان توضیح دهید که بودن در یک اتاق چقدر می‌تواند هیجان‌انگیز باشد و بیشتر خوش بگذرد اگر آن‌ها در انتخاب‌هایشان دقیق باشند. داشتن اتاق مشترک به معنای این نیست که باید قید تمام وسایلی که دوست دارند داشته باشند را بزنند، بلکه به معنای انتخاب هوشمندانه است. اگر فرزندتان در سن‌وسالی است که از دکوراسیون و طراحی داخلی سردر می‌آورد از او بخواهید که در مورد این مسائل در اینترنت جستجو کرده و ایده‌هایش را به شما بگوید. اگر سن‌وسالشان کم است، نمونه‌ها را به آن‌ها نشان دهید و درباره‌اش با هم صحبت کنید. در هر حال از آن دسته والدینی نباشید که کودکانشان باید بی‌چون‌وچرا از خواست و سلیقه آن‌ها پیروی کنند، خوب است که نظرشان را جدی بگیرید و با این کار حس بهتری نسبت به اسکانشان در یک اتاق به آن‌ها هدیه دهید. چون هر انسانی اگر احساس کند که در انتخاب آنچه در انتظارش است، نقشی دارد، پذیرش بهتری خواهد داشت.
پیش‌بینی کنیم
حضور یک خواهر و برادر در اتاق مشترک، بدون چالش نخواهد بود. زمان‌هایی می‌رسد که یکی از آن دو دچار مشکل خواهد شد، رقابت در استفاده از فضا درست می‌شود، یکی می‌خواهد موسیقی بشنود و دیگری درس بخواند، یکی می‌گوید: عدالت به‌اندازه کافی در استفاده از اتاق رعایت نشده و شما را مقصر می‌داند و دیگری به هیچ صراطی مستقیم نیست. به هر حال باید آماده رویارویی با این مشکلات را داشته باشید. اگرچه که چالش میان خواهر و برادرها در هر صورت رخ خواهد داد، حتی اگر آن‌ها را در زمین فوتبال ساکن کنید و این مسئله اتفاقا چندان هم بد نیست. خوب است که شما به‌عنوان والد، یاد بگیرید که چطور باید تعارضات میان کودکان را حل کنید. زمانی که بین خواهر و برادر دعوا رخ می‌دهد، باید چه کنید و چه زمانی نیاز است که دخالت کنید. دخالت در میان تعارضات کودکان باید به چه شکل باشد؟ آیا لازم است که طرف یکی را بگیرید؟ و مهارت‌های دیگری که ما پیش از این درباره‌اش صحبت کرده‌ایم.
مدیریت و برنامه‌ریزی
هرچقدر اتاق مشترک، نظم بیشتری داشته باشد، طبعا تعارضات کمتری ایجاد خواهد کرد. پس از همان ابتدای برنامه‌ی نظم دادن و مرتب کردن اتاق را درست کنید. از آن دسته والدینی نباشید که توقع دارند دختربچه شان، چون دختر است، وظیفه تمیزی اتاق را داشته باشد و از پسرشان توقع ندارند منظم و مرتب باشد، چون پسر است! از هرکدام بخواهید که فضای مخصوص خودش را مرتب نگه دارد و برای تمیزی کلی و اساسی روزهای هفته را تقسیم کنید. قوانین را روی کاغذ بنویسید و جلوی چشم بچه‌ها بگذارید.
این قسمت برای توست
درست است که اتاق مشترک است، اما می‌توانید بخشی از اتاق را در نظر بگیرید که صرفا برای یکی از آن‌ها باشد. مثلا در گوشه چادر اسباب‌بازی بگذارید و بگویید این قمست برای پسر خانه است و در قسمتی دیگر میز تحریر یا هر چیزی دیگری که کاربرد لازم را دارد، برای دخترتان در نظر بگیرید. کمدهایی که طبقه‌بندی شده‌اند، میزهای کشودار و شلف‌های دیواری هم می‌توانند به شما برای ایجاد فضای اختصاصی کمک کنند.
کودک خود را بشناسید
نکته مهم این است که شخصیت کودکتان را خوب بشناسید. ممکن است که دختر درون‌گرایی داشته باشید و پسری برون‌گرا. دخترتان لازم دارد که ساعت‌هایی در روز تنها باشد و با خودش خلوت کند، حضور کسی در کنارش، آن هم برادری برون‌گرا، ممکن است حسابی از نظر ذهنی و روانی او را به هم بریزد. اینکه بخواهید پسر را با تنبیه یا دستور از اتاق بیرون کنید تا خواهرش تنها بماند، اثر خوبی ندارد. کافی است برنامه‌ریزی کنید و ساعتی در روز را پسرک به کارهای دیگری مشغول است، برای دخترتان فضا را امن و ساکت نگه دارید. این برنامه‌ریزی را باید از قبل انجام دهید تا غافلگیر نشوید.
درک متقابل
راهکار اساسی ایجاد مهارت درک متقابل در کودکان است. ممکن است یکی از کودکان با خوابی اندک، انرژِی اش را بازیابد و بخواهد زندگی را شروع کند اما دیگری نیاز به خواب بیشتر و فضای آرامی دارد و چالش‌هایی از این دست که نیاز به همدلی و درک متقابل دارد. کودکان باید یاد بگیرند که در کنار هم زندگی کنند و حقوق هم را به رسمیت شناخته و در عین حال که مراقب خودشان هستند، به خواهر یا برادرشان هم اهمیت داده و کمکشان کنند. کودکی که از خواب بیدار می‌شود باید بداند که بخاطر خواهر یا برادرش لازم است بی‌سروصدا کارهایش را پی بگیرد تا طوری برنامه‌ریزی کند که دیگری از خواب بیدار نکند. به کودکانتان همدلی برای زیست مشترک را بیاموزید.