مریم کمالی‌نژاد
کم‌کم زندگی در زیر سایه کرونا، برایمان عادی شده است. نه از آن باب که بی‌خیالش شویم، بلکه یاد گرفته‌ایم چطور با وجود ماسک زدن و رعایت پروتکلهای بهداشتی و نبود بسیاری از تفریحات و دورهمی‌های سابق، باز هم زندگی کنیم و با شرایط خودمان را وفق دهیم. یکی از مهم‌ترین مسائل در این مدت، مسئله مدرسه رفتن دانش‌آموزان است. آنچه در این یک‌سال‌و‌نیم، سال تحصیلی اتفاق افتاد، عملا تعطیلی فیزیکی مدارس بود. بسیاری از والدینی که کودکان پیش‌دبستانی داشتند، در سال تحصیلی گذشته، قید مدرسه را زدند و به آموزش آنلاین اعتماد نکردند. آن‌ها می‌گفتند که آموزش‌‌ها‌ی پیش‌دبستانی بیشتر بر حضور فیزیکی در مدارس مبتنی است و از آموزش آنلاین، آورده چندانی برای بچه ندارد که بخواهند بابتش شهریه بپردازند و کلاس‌‌ها‌ی خصوصی را جایگزین پیش‌دبستانی کردند. برخی دیگر قید یک پایه تحصیلی را زدند و امیدوار ماندند تا در سال بعدی، کودکشان را با خیال راحت به کلاس درس بفرستند. اما وضعیت نشان می‌دهد که در سال تحصیلی آینده هم مشکلاتی هنوز وجود دارند و اگرچه ممکن است به نسبت سابق کمتر شده باشد، اما دغدغه‌‌ها‌ی جدی‌ای در این زمینه وجود دارد.
بیشترین نگرانی در مورد کودکانی وجود دارد که به‌تازگی می‌خواهند مدرسه رفتن را شروع کنند. حضور در کلاس اول، چیزی نیست که بشود نادیده‌اش گرفت یا سال‌ها آن را به تعویق انداخت. از طرفی آموزش‌‌ها‌ی اولیه که پایه مهارت‌‌ها‌ی تحصیلی محسوب می‌شوند و اوجشان در سال اول ابتدایی است، از طریق آموزش‌‌ها‌ی آنلاین، کیفیت مدنظر را نخواهد داشت. با این حال اخباری مبنی بر بازگشایی فیزیکی مدارس از ابتدای سال تحصیلی وجود دارد، والدین کلاس‌اولی‌‌ها با توجه به شرایط موجود باید چه عکس‌العملی نشان دهند؟ چه نکاتی لازم است که در انتخاب مدرسه باید در نظر بگیرند؟ با ما همراه باشید تا این نکات را با توجه به شرایط جدید با هم مرور کنیم.
شهریه مدارس
والدین، نسبت به شهریه‌‌ها‌ی درخواستی مدارس، خاصه مدارس غیرانتفاعی اعتراض دارند. آن‌ها می‌گویند میلیون‌‌ها تومان ازشان درخواست شده است، در حالی که نمی‌دانند فرزندشان حتی یک روز می‌تواند از شرایط فیزیکی مدرسه استفاده کند یا نه! آیا ما می‌توانیم بدون در نظر گرفتن شرایط، زیر بار شهریه‌‌ها‌ی کلان مدارس غیرانتفاعی برویم؟ یا بهتر است به چه نکاتی در زمان انتخاب مدرسه دقت کنیم که بعدها شرایط برایمان راحت باشد؟
خیالم راحت نیست
حتی اگر مدارس باز شوند و از طرف مقام‌‌ها‌ی رسمی این خبر عمو‌می شده و اجرا شود، باز هم با توجه به شرایط موجود همه‌گیری، نگرانی‌‌ها‌یی برای والدین وجود دارد. ما مدام از خودمان می‌پرسیم: بالأخره این مدرسه برای فرزند من امن است؟ چطور می‌توانم شرایط سلامتی و بهداشتش را کنترل کنم؟ اگر بچه را در خانه نگه دارم و از تحصیل دور بماند، آینده‌اش چه می‌شود؟
انعطاف‌پذیری جمعی
آنچه به نظر می‌رسد این است که هیچ اقدام دائمی‌ای در این زمینه صورت نخواهد گرفت. یعنی باید آماده باشیم که مدارس حتی اگر بازگشایی شوند، به‌صورت موقت باشد و با شروع هر موجی و بروز دوباره ویروس جهش‌یافته، وضعیت به حال قرنطینه و تعطیلی درآید. پس در هنگام انتخاب مدرسه این نکته را کاملا در نظر گرفته و در مقابل اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی انعطاف‌پذیری کامل را داشته باشید.
این انعطاف‌پذیری را باید به کودکتان هم منتقل کنید. با او صحبت کنید. در مورد شرایط و وضعیتی که در آن به سر می‌بریم برایش توضیح دهید. برخی از بچه‌‌ها آن‌قدر به محیط مدرسه علاقه نشان می‌دهند به بودن در جمع هم‌کلاسی‌‌ها وابسته می‌شوند که دوری از آن برایشان سخت و اضطراب‌آور است. او باید بداند که شرایط غیرقابل پیش‌بینی است و ممکن است که لازم باشد بخشی از سال را به‌صورت آنلاین آموزش ببیند تا آمادگی آن را داشته باشد.
انعطاف‌پذیری مدرسه
در مورد مدرسه و اولیا آن تحقیق و بررسی کنید. اگر می‌بینید عوامل دست‌اندرکار شرایط را پایدار می‌بینند و گمان می‌کنند که به حالت سابق برگشته‌ایم و برای آن شرایط برنامه‌ریزی کرده‌اند، بهتر است بیشتر دقت کنید. این افراد معمولا هیچ برنامه مدون و درخشانی برای آموزش آنلاین کودکان ندارند. مدرسه باید در مورد تما‌می امکانات و برنامه‌‌ها‌یش انعطاف‌پذیر باشد تا هر زمان که لازم شد، خودش را با شرایط و بر اساس نیاز و سلامت دانش‌آموزان وفق دهد.
انعطاف‌پذیری در برنامه مدارس
مدارس باید بپذیرند که نمی‌توانند کاملا طبق یک برنامه از پیش تعیین‌شده، بدون هیچ انعطافی مثل سابق پیش بروند که در فلان ساعت کلاس‌‌ها را شروع کنند، ساعات و تعداد کلاس‌‌ها مشخص و زمان زنگ تفریح از قبل تعریف شده باشد. مدرسه باید این آمادگی و انعطاف را داشته باشد که برنامه درسی را طبق شرایط پیش ببرد. این انعطاف در زمان شروع مدرسه، ساعت و تعداد کلاس‌‌ها، ساعت زنگ تفریح، فضای برگزاری کلاس و شیفتی شدن پایه‌‌ها‌ی مختلف در نظر بگیرد. البته این برنامه‌ریزی می‌تواند در راستای سلامت دانش‌آموزان، تغییر کند و خلاقیت و عقلانیت اولیا مدرسه در این زمینه بسیار مهم است.
پس اگر در حال انتخاب مدرسه برای کودک کلاس اولی‌تان هستید، حتما به این نکات دقت کنید و درباره‌اش بپرسید. مثلا بپرسید که آیا امکان برگزاری کلاس در فضای باز وجود دارد؟ کودکان در ساعت زنگ تفریح تحت نظارت کسی هستند یا مثل گذشته صرفا ناظم مدرسه از دور مراقب آن‌هاست؟ زنگ تفریح در چه فضایی سپری می‌شود؟ وضعیت تغذیه در مدرسه به چه شکل است؟
آموزش‌‌ها‌ی مهم
در این یک سال‌ونیمی که از وجود کرونا در زندگیمان گذشته، بچه‌‌ها مانند ما بزرگترها چیزهایی را یادگرفته‌اند. اما میزان رعایت پروتکل‌‌ها در میان کودکان بسیار پایین است. به چند دلیل، کودکان در این زمینه کمتر آموزش‌پذیرند و به آن دقت کرده و مقیدند و دوم اینکه والدین هم چون متوجه شدند که کرونا، کمتر کودکان را درگیر میکند، نسبت به آن‌ها حساسیت و سخت‌گیری کمتری به خرج می‌دهند.
با توجه به آنچه گفته شد، مدارس لازم است که در زمینه آموزش پروتکلهای بهداشتی، اقدا‌می جدی انجام دهد. بچه‌‌ها برای ساعت‌‌ها در جمع بودن، نیاز به آموزش‌‌ها‌ی جدیدی دارند و عجیب نیست که به حرف اولیا مدرسه بیشتر گوش می‌دهند و برایشان جدی‌تر است. پس لازم است که مدرسه و مدیر آن به‌دنبال آموزش خلاقانه این نکات بهداشتی با زبان شعر و داستان و نمایش به کودکان باشد. حفظ فاصله اجتماعی، تمیز نگه داشتن وسایل مدرسه، رعایت بهداشت تنفس مثل عطسه و سرفه کردن، استفاده از سرویس‌‌ها‌ی بهداشتی و همچنین نکته مهم دیگر رعایت نکاتی تغذیه‌ای است. دراینباره از اولیا مدرسه سؤال کنید.
توجه به شرایط کودک
قبل از انتخاب مدرسه، خوب است که شرایط کودکتان را خوب بررسی کنید؛ آیا کودک شما از اختلال اضطراب، اختلال یادگیری یا بیش‌فعالی رنج نمی‌برد؟ در این صورت لازم است که شرایط کودک را به‌خوبی برای اولیا مدرسه‌ای که می‌خواهید انتخاب کنید، توضیح دهید. کودک شما نیاز به مراقبت‌‌ها‌ی ویژه و آموزش‌‌ها‌ی متفاوتی دارد. نباید اولیا مدرسه را در موقعیت ناشناخته قرار دهید و انتظار داشته باشید کودکتان در بهترین حالت تحصیلی قرار بگیرد.
چه سؤالات دیگری بپرسیم؟
اگر کودک من دچار کرونا شود، برخورد شما چیست؟
توجه کنید که مدرسه تا اندازه نگاه حمایتی نسبت به این مسئله دارند و آیا خدمات خاصی در این باره ارائه می‌دهند یا نه! نگاهشان نسبت به مسئله کرونا چیست و آیا در صورت ابتلای کودک یا یکی از اعضای خانواده او، با کودک برخورد غیرحرفه‌ای نشود.
در مورد کنترل امنیت کودکان در فضای مجازی چه برنامه‌ای دارید؟
کودک ما ممکن است به دلیل عدم ثبات شرایط، به آموزش آنلاین بپردازد. لازمه استفاده از آموزش آنلاین حضور در فضای مجازی است. حتما بپرسید که مدرسه از چه فضا یا اپلیکیشنی برای آموزش استفاده میکند و برای حفظ امنیت کودک شما چه برنامه‌‌ها‌یی دارد.
آیا به آموزش سواد اینترنتی به کودکان اعتقاد داشته و در این زمینه برنامه‌ای دارید؟
لازم است که کودکان یاد بگیرند که از خودشان در فضای مجازی مراقبت کنند. آیا مدرسه در این زمینه احساس وطیفه کرده و برای آن برنامه‌ای دارد؟
من چه کاری برای حفظ سلامت کلیه بچه‌‌ها می‌توانم انجام بدهم؟
بپرسید که چه کاری برای حفظ سلامت همه بچه‌‌ها و شرایط سلامتی مدرسه می‌توانید انجام دهید، دانستن انتظارات برای هر دو طرف خوب است.
اگر کودک من به دلیل بیماری یا هر دلیل دیگری از درس و مدرسه عقب افتاد، برنامه شما دراینباره چیست؟
آیا مدرسه در قبال این مسئله احساس مسئولیت میکند؟ یا شما را با کوهی از درس‌‌ها‌ی عقب‌افتاده کودکتان تنها می‌گذارد؟
اگر کودک من با آموزش آنلاین آن‌طور که باید پیشرفت نکرد با چه‌کار کنم؟
پاسخ این سؤال نشان می‌دهد که اولیا مدرسه چه برنامه پشتیبان یا جایگزینی برای کودکان خاص دارند.
برای سلامت روان کودک من چه برنامه‌ای دارید؟
شرایط همه گیری، و عدم ثبات وضعیتی که در آن زندگی می‌کنیم، نه بزرگسالان که کودکان را هم دچار مشکل کرده است. حتما از عوامل مدرسه بپرسید که برای سلامت روان کودکان چه برنامه‌ای دارد. وجود یک مشاور یا روان‌شناس در مدرسه که بتواند برای تک‌تک کودکان وقت بگذارد و با آن‌ها صحبت کرده و مشکلات و اختلالات احتمالی‌شان را تشخیص دهد بسیار خوب است. همچنین نگاه عوامل مدرسه، به سلامت روان دانش‌آموزان در شرایط پیش آمده از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ آیا آن‌ها اصلا به این جنبه ماجرا دقت دارند؟