یاسمین رضوی
اعتیاد، اعتیاد است و ما انسانهای عصر مدرن، اغلبمان به گوشی تلفن همراهمان معتادیم. به این شی مستطیلی که با لمس کردن مانیتورش خودمان را در دنیاهای دیگر رها میکنیم. در میان آلبوم عکسهای دیگران که تا پیش از این جایشان در کمدهای خانه بود، در میان حرفهای نگفتنی و دست نوشتههایی که قبلا آنها را توی دفترچه خاطرات مینوشتند و جایی پنهانش میکردند. میتوانیم دنبال کسانی که سالها پیش گُمشان کردهایم و ازشان خبری نداریم، بگردیم و پیدایشان کنیم. میتوانیم مهارتهای متفاوتی کسب کنیم که قبلا برای یادگیری شان باید کیلومترها راه میرفتیم و ساعتها سر کلاس مینشستیم. گوشی تلفن همراه و البته اینترنت کار ما را از خیلی جهات راحتتر کرده است.
با وجود همه چیزهای شگفتانگیزی که با وجود تلفنهای هوشمند به دست آورده ایم، امروز دیگر میدانیم که تا چه میزان میتوانند برایمان آسیبزا باشند. بیشترین آسیبش را هم به کسانی میزند که اصلا نمیدانند زندگی بدون تلفن هوشمند چه شکلی است.
«هر گاه جامعه مهارت یا توانایی جدیدی را کسب میکند، یک دوره ناخوشایند را طی میکند که در آن از فناوری جدید رنج میبرد و بدون اینکه از اثرات آن آگاه باشد، از آن استفاده میکند»
امروزه اما اغلب کسانی که دورههای طولانی فعالیت و وقتگذرانی در اپلیکیشنهای مختلف را تجربه کردهاند، کمکم متوجه آسیبهایش هم شدهاند، همین است که میبینیم، ناگهان یکی از کسانی که سالها دنبالش میکردیم از شبکه اجتماعی محبوبمان غیب میشود و خبری از فعالیتهای روزانهاش نیست. احتمالا کاربر مورد نظر شما خواسته است که کمی به دنیای واقعی برگردد و آسیبهای زندگی و فعالیت بیش از حد در مجازی را برای خودش کم کند.
به هر حال هرکدام از ما معمولا وقتی از خواب بیدار میشویم، موبایلمان را نگاه میکنیم و سری به اپلیکیشنهای محبوب مان میزنیم. این در حالی است که برخی دیگر حتی نیمهشب هم از خواب بیدار میشوند و موبایلشان را چک میکنند.
همه مان هم به نقطه ای خواهیم رسید که سعی میکنیم آسیبهای این اعتیاد را برای خودمان کم کنیم یا حداقل برای مدتی موقت آنها را کنار بگذاریم. اما برآمدن از پس این اعتیاد هم مثل هر اعتیاد دیگری، سختیهای خودش را دارد. ما میخواهیم در ادامه به این مبحث بپردازیم.
چرا باید خودمان را از اعتیاد رها کنیم؟
شاید شما هنوز آنقدری گرفتار نشده اید که نسبت به آسیبهای اعتیاد به موبایل و اپلیکیشنها، صدر درصد آگاه باشید. یا با خودتان میگویید: اینها شورش را در میآورند و اینقدرها هم مهم نیست. ما میخواهیم بگوییم وقتی که دست از چک کردن بیمارگونه شبکههای اجتماعی و اپلیکیشنها برداریم چه اتفاقی برایمان میافتد:
آسیبهای جسمی
خم کردن گردن، دست گرفتن موبایل و یا تبلت هنگام نشستن یا دراز کشیدن، یکجا نشینی و عدم تحرک و چشم دوختن به صفحه نورانی تلفن همراه، همگی در گذر زمان باعث آسیب به مهرههای گردن، مچ دست و انگشتان و چشم میشود و عدم تحرک به چاقی و ضعف عضلات میانجامد.
بدخوابی
کنترل مداوم تلفن همراه آن هم تا چند دقیقه قبل از خواب باعث بدخوابی یا بیخوابی میشود، وقتی که چشم شما به نور موبایل میافتد این پیام به ذهنتان مخابره میشود که وقت خواب نیست، این پیامیاست که نور به مغزتان میفرستد، پس خواب از سرتان میپرد.
کمبود وقت
وقتگذرانی پای تلفن همراه، وقت بسیاری از شما میگیرد که باعث میشود برای کارهای مهمترتان وقت نداشته باشید.
افسردگی و احساس کمبود
زمانی که ساعات زیادی را بین عکس و نوشته و تعاریف دیگران از زندگی و موفقیتهایشان میگذرانید، مدام ذهنتان در حال مقایسه است و احساس میکند که زندگی بد و عقبماندهای را تجربه میکند و در شرایط ناعادلانه گرفتار شده است. بنابراین امکان افتادن به دام افسردگی بسیار زیاد است.
وهم فهم
چرخ زدن بین مطالب متفاوت و متنوع و از این خبر به آن خبر رفتن و برگشتن، به افراد توهم دانایی میدهد در حالی که اینطور نیست. با کنار گذاشتن اپلیکیشنها و رجوع به منابع حقیقی و عمیق علمی، به دانایی واقعی دست پیدا میکنیم.
چه کنیم؟
1ـ در قدم اول مشخص کنید کدام برنامه هستند که به اعتیاد شما و مراجعه مداوم به تلفن همراهتان دامن میزنند. مشکل تلفن همراهتان نیست، اگر چنین بود باید تلفن را مستقیما به سطل زباله میانداختید.
2ـ برنامههای سالم را نگه دارید؛ برنامههای سالم کدامها هستند؟ آنهایی که وقتی ازشان استفاده میکنید، احساس خوشبختی دارید و کارتان را راه میاندازند و پس از استفاده از آنها دیگر بهشان فکر نمیکنید یا حس نمیکنید دوباره باید به آن سر بزنید. برنامههای مثل ماشین حساب، نقشهخوانها، تقویم، برنامههای بانکی، برنامههای آموزشی و برنامههای مطالعاتی. برنامههای سمی، زندگی شما را بهتر نکرده، بلکه حالتان را بد میکنند چون استفاده از آنها هیچ فایده ای ندارند. همه شبکههای اجتماعی و اغلب بازیها در دسته برنامههای ناسالم قرار میگیرند.
3ـ میتوانید با یک برنامه سمی رابطه سالم برقرار کنید و این کار را کسانی میتوانند انجام دهند که صددرصد مدیریت استفاده از برنامهها را در دست دارند و همه اصول حضور حرفهای در آنها را میدانند.
4ـ استفاده از نسخه وب: اپلیکیشنهایی که بیشترین زمانتان را در آنها میگذرانید از روی گوشی موبایل حذف کنید و استفاده از آنها به زمانهایی که پای لپتاپ هستید، محدود کنید. استفاده از نسخه وب اپلکیشنها باعث میشود که وقت کمتری در آنها سپری کنید.
5ـ استفاده از اپلیکیشنهای مدیریت زمان: اپلیکیشنهای زیادی هستند که مدت زمان حضور شما را در فضای مجازی و اپهای مختلف مدیریت میکنند، به شما میگویند که چقدر در آنها وقت گذراندهاید و با تنظیم خودتان، وقتی بیش از حد مقرر در آنها بچرخید و وقت بگذرانید، آن اپلیکیشن یا صفحه گوشی موبایل را قفل میکنند.
6ـ اینترنت را قطع کنید: نیازی نیست تلفن همراه شما مدام به اینترنت وصل باشد. خاصه هنگام خواب وقبل از آن. برای خودتان و دیگر اعضای خانواده این قانون را وضع کنید که از فلان ساعت شب دیگر اینترنت خاموش است تا صبح و این زمان را به کارهای شخصی خودتان بپردازید.
7ـ مطالعه را جایگزین کنید. کتاب بخوانید و از کتابهای جذاب هم شروع کنید. در زمانی که کتاب میخوانید تلفن همراهتان را بیصدا کنید که تمرکزتان را به هم نزند.
8ـ اخبار را دنبال نکنید: بسیاری از ما به اخبار معتادیم. بهدنبال کردن کانالها و صفحات و وبسایتهای خبری، در حالی که باخبر شدن از آنها هیچ اثری بر کیفیت زندگی یا کار ما ندارد و فقط به این اعتیاد دامن میزند و بر استرس و اضطرابمان میافزاید. هر فرد نیازی به چندین کانال خبری و اپلیکیشن خبرخوان ندارد. یکی کافی است. اگر خبری باشد که آنقدر مهم است تا زندگی شما را تحتتأثیر قرار دهد، مطمئن باشید باخبر خواهید شد.
9ـ خودتان را درگیر بحثهای طولانی و دنبالهدار در شبکههای اجتماعی نکنید که مدام مجبور شوید برای ادامه مباحث به اپلیکیشنها سر بزنید. به یادتان بسپارید که شبکههای اجتماعی بدترین پلتفرمها برای راه انداختن مباحث سیاسی و اجتماعی هستند که اغلب به هیچ جا جز سوءتفاهم و ناراحتی طرفین نمیرسند.
10ـ بازیهای اعتیادآور؛ اغلب بازیها و بهطور کلی اپلیکیشنهای موبایلی طوری طراحی شدهاند که کاربران هر روز بیشتر از قبل به خودشان وابسته کنند. شاید برایتان جالب باشد بدانید که برای طراحی «گزینه لایک» در اینستاگرام از روانشناسان کمک گرفتهاند تا چیزی را به اپلیکیشن اضافه کنند که باعث مراجعه و چک کردن بیشتر کاربر شود. هیچ اپلیکیشنی برای این ساخته نمیشود که مردم از آن استفاده نکنند، سیاست اپلیکیشنها این است که بیشتر و بیشتر مورد استفاده قرار گیرند، آنها کار خودشان را میکنند، ما هستیم که نباید اجازه دهیم ذهن و زندگیمان را کنترل کنند.