یاسمین رضوی
به زندگیمان نگاه کرده و ارزیابی‌اش می‌کنیم، انگار چیزی هست که آزارمان می‌دهد. گویا به آنچه همیشه می‌خواستیم نرسیدیم در عین حال که از نظر دیگران ممکن است موفق به نظر برسیم، اما خودمان آگاهیم که به‌قدر کافی مقاوم نبوده‌ایم. زمانه که کمی‌سخت بگیرد، به ستوه می‌آییم، زبان به گلایه باز می‌کنیم، مقاومتمان می‌شکند و آرامشمان از دست می‌رود. به آدم‌های موفق سر می‌زنیم و حسرت می‌خوریم که چطور می‌توانند با وجود تمام سختی‌ها شاد باشند و آرام؟
برخی از آن‌ها مشکلاتی دارند که وقتی خودمان را جایشان می‌گذاریم، می‌بینیم حتی ثانیه‌ای نمی‌توانستیم آن را تحمل کنیم، اما می‌بینیم که او نه‌تنها تحمل می‌کند که با مشکلش کنار آمده و پله‌های موفقیت را هم یکی یکی طی کرده است. کمی‌که بی‌انصاف باشیم و منفی‌نگر، گمان می‌کنیم هیچ‌کسی مشکلات و موانعش به اندازه مشکلات ما سخت و زیاد نیست. اما حقیقت چیز دیگری است. حقیقت این است که هیچ انسان بدون مانع و مشکل در دنیا وجود ندارد. تفاوت آدم‌ها در نگاهشان به مسائل زندگیشان است و نحوه کنار آمدن با آن. در این نوشتار می‌خواهیم ویژگی‌های آدم‌های مقاوم و آرام را با هم مرور کنیم که در پایان بتوانیم آن ویژگی‌ها را در خودمان یافته یا پرورش دهیم.
1ـ انعطاف پذیری
آدم‌های مقاوم، آدم‌های انعطاف‌پذیری هستند. آن‌ها با چالش‌های زندگیشان سرشاخ نمی‌شوند، بلکه با آن‌ها رو به رو شده و کنار می‌آیند. شیدا، یکی از این افراد است. او در سی سالگی دچار بیماری ام‌اس شد و چند وقت بعد، پاهایش دیگر او را همراهی نکردند و ویلچرنشین شد. موانع زندگی شیدا پس از بیماری، آن‌قدر زیاد شدند که هر کدام از ما به او حق می‌دادیم فروبرود در ناامیدی و افسردگی، حتی توقع‌مان هم همین بود که دیگر زندگی‌اش را تمام شده فرض کند. اما او زن موفق و منعطفی است. شیدا می‌گوید: دیگر به این فکر نمی‌کنم که چرا من باید چنین بلایی سرم بیاید، یا اینکه دنبال مقصر باشم. این فکرها و ناراحتی‌ها مربوط به همان دو سه ماه اول بود، حالا دیگر می‌دانم که با پروبال دادن به این فکرها، فرصت زندگی کردن را از خودم می‌گیرم. هنوز زنده‌ام، نفس می‌کشم و این نعمت بزرگی است. او می‌گوید که نگاهش را به مسئله تغییر داده است، او می‌گوید من نه‌تنها با واقعیت زندگی‌ام کنار آمده‌ام بلکه به استقبالش رفتم و برایش برنامه‌ریزی کردم و مطمئنم که جهان، من را برای این کار حمایت خواهد کرد. شیدا می‌گوید هر روز سعی می‌کنم از درون مشکلم یک نکته مثبت بیرون بکشم، مزیتی که دیگران آن را نمی‌بینند، آن‌قدر مثبت‌ها را می‌بینم که دیگر جایی برای منفی‌ها نمی‌ماند.
2ـ برکنار نبودن
آدم‌ها با اینکه گمان می‌کنند زندگی سختی دارند، اما اغلب از شرایط استرس‌زا خودشان را مصون نگه می‌دارند. در برابر تغییرات مقاومت می‌کنند و آن‌قدر تُرد و شکننده‌اند که حتی فشارهای روزمره هم به آن‌ها آسیب وارد می‌کند. آدم‌هایی که از فقط می‌خواهند موفق باشند، اما نمی‌پذیرند که شکست و مشکل هم بخشی از موفقیت است و برای رسیدن به آنچه می‌خواهند، باید آنچه نمی‌خواهند را بپذیرند. آدم‌هایی که ناامیدی‌ها، مشکلات دردناک، مسائل بزرگ و کوچک را به‌عنوان شرایطی برای رشد و یادگیری نمی‌پذیرند، بنابراین به استقبال آن‌ها نمی‌روند بلکه به نفی و انکار و یا فرار دست می‌زنند.
3ـ انتظارات واقع‌گرایانه
آدم‌های مقاوم، تمام احتمالات را در نظر می‌گیرند بی‌آنکه در وادی منفی‌بافی بیفتند. آن‌ها می‌دانند که در زندگی ممکن است رد شوند، طرد شوند، شکست بخورند، ناامید شوند و لازم باشد از صفر شروع کنند. بنابراین پیشاپیش خود را با احتمالات روبرو می‌کنند بی‌آنکه هراسی از آن‌ها داشته باشند.
4ـ سخت‌کوشی
آدم‌های مقاوم تمایل به راحتی را رها کرده‌اند در عوض از رشد کردن استقبال می‌کنند و دنبالش می‌روند، دردهایشان را می‌شناسند و آن را پذیرفته‌اند، دردهای جسمی‌و عاطفی و کمبودهایشان را می‌دانند اما آن‌ها را به‌عنوان مانعی برای پیشرفت معرفی نمی‌کنند.
5ـ ارزیابی می‌کنند
به تجارب زندگی خود نگاه می‌کنند، تأمل کرده و موانع گذشته‌شان را به یاد می‌آورند و شرایطی که توانستند آن مانع را پشت سر بگذارند را یادآوری می‌کنند. این افراد زندگی گذشته خود را منبعی الهام‌بخش می‌دانند که از طریق فکر کردن به آن می‌توانند برای آینده‌شان مقاومت بیشتری به دست آورند و آرام‌تر باشند، چون خاصیت فکر کردن به آنچه گذشته، این است که انسان به گذرا بودن زندگی واقف می‌شود، خوب یا بد آن گذراست، پس چیزی که موقت است نباید مقاومت فرد را در هم بشکند. آدم‌های موفق با مرور گذشته‌شان، لیستی از روش‌هایی که توانستند با موانع کنار بیایند و مشکلات را پشت سر بگذارند، درست می‌کنند و از آن‌ها کمک می‌گیرند.
6ـ تردید نکن
آیا ممکن است که آدم‌ها دچار تردید نشوند؟ خیر، چنین چیزی غیرممکن است. هر فردی ممکن است در زندگی‌اش و در مورد هر بخشی از آن دچار تردید شود، از انتخاب شغل و رشته گرفته یا عقیده و باورهایش. مسئله این است که نباید مردد ماند. تردیدها نقطه آغازین خوبی برای تشخیص خوب و بد هستند اما منزلگاه خوبی نیستند. باید آن‌ها را شناسایی کرده و از بینشان ببرید. زندگی با تردید مثل این است که سنگ‌ریزه‌هایی را در کفشتان نگه دارید و بخواهید با آن‌ها که هر روز بر تعدادشان هم افزوده می‌شود تا مقصد، راه بروید. مشخص است که آزار می‌بینید و سنگ‌ریزه‌ها مانع پیشرفت تان می‌شوند.
7ـ بالا و پایین را می‌بینند
آدم‌های مقاوم، موفقیت‌هایشان را جشن می‌گیرند، اما این به بدین معنا نیست که ارزشی بیشتر از شکست به موفقیت می‌دهند. سرازیری‌های زندگی به‌اندازه سربالایی و قله، قابل اعتنا هستند.
8ـ گفتگوی مثبت
بارها تکرار کرده‌ایم که کلمات قدرت دارند. نباید سرسری با آن‌ها برخورد کرد. گفتگوی مثبت و خوش‌بینی، بخشی از خصوصیت آدم‌های مقاومت است. مثبت‌اندیشی، قدرت تاب‌آوری ما را بالا می‌برد. به‌جای آنکه مدام خودتان را سرزنش کرده و منفی‌بافی کنید، یک قدم عقب بگذارید، از بیرون به خودتان نگاه کنید و بابت اینکه تا به امروز تاب آورده و مسیر را طی کرده‌اید، خودتان را تشویق و ستایش کنید.
9ـ حمایت از خود
درست است که ما از اطرافیانمان می‌خواهیم حمایتمان کنند. توقع به جایی است که بخواهیم همسر، پدر و مادر یا دوستان و آشنایان در مواقع سخت ما را طرد نکرده و دل‌سردمان نکنند. اما در نهایت اولین و آخرین پناه آدم‌های مقاوم، خودشان هستند. وقتی سقوط می‌کنند، عقب‌‌نشینی کرده یا شرایط بحرانی می‌شود، دلسوز خودشان هستند، خودشان را در آغوش می‌کشند و از خودشان حمایت می‌کنند. اما آدم‌هایی که در طرف مقابل قرار دارند، به خودشان وقتی که سقوط کرده و افتاده‌اند لگد می‌زنند.
چگونه آدم مقاومی‌بشویم؟
همین که ویژگی آدم‌های مقاوم را بشناسیم و به‌دنبال یافتن و یا رشد آن‌ها در خودمان باشیم، یعنی یک قدم به هدف نزدیک شده‌ایم. شروع کنید به قبول شکست به‌عنوان یک مرحله اساسی برای رسیدن به موفقیت. شکست‌هایی که در گذشته داشته‌اید و باعث دل‌سردی‌تان شدند را شناسایی کنید، شاید مسیر شما یک قدم بعد از آن شکست شروع شود. به خودتان اجازه اشتباه کردن بدهید، هرچه بیشتر شکست را بپذیرید، فرصت بیشتری برای پذیرش موفقیت به خود می‌دهید. به‌جای تسلیم شدن، منعطف باشید، کنار بیاید و تمام این‌ها نیاز به تمرین و ممارست دارد. شاید لازم باشد برای خودتان سرفصل‌هایی را یادداشت کنید و هر روز آن‌ها را مرور کرده و تمرین کنید.