فاطمه زورمند
4،5 سالش بود که جنگ بر سر شهر و دیار زیبایش، آبادان سایه افکند و باعث شد او و خانواده اش به اهواز نقل مکان کنند. در همان روزهای اول جنگ بود که پدر راهی سفری ابدی شد و گرمای محبت پدری برای همیشه از خانهشان رخت بربست. اما دختر روزهای سخت جنگ، هیچگاه به ناامیدی روی خوش نشان نداد و با تلاشهای شبانهروزی سختی را به زانو درآورد و پلههای نردبان ترقی را یکی پس از دیگری پیمود. او خیز بلندی برداشت تا پرچم موفقیت را بر بلندای قلههای دانش به اهتزاز درآورد.
حالا همه آن دخترک دیروز که روزهای کودکیاش در آتش و دود و خمپاره گذشت و جای زخم یک ترکش بر روی دستش به یادگار دارد را با لفظ دکتر خطاب میکنند. او یک بانوی محقق و پژوهشگر موفق و برجسته در زمینه میکروبیولوژی شده و یافتههای علمی منحصر به فردی دارد که میتواند در زمینه کشاورزی و محیطزیست و حتی در تغذیه و درمان نیز کاربردهای ویژهای داشته باشد. دکتر «الهام جعفرزاده» که این هفته مهمان مجله ماست، پس از سالها تحقیقات علمی دشوار به نتایجی شیرین دست یافته و آن را برای مردمش به ارمغان آورده است. برای شنیدن صحبتهای این بانوی فرهیخته خوزستانی با ما همراه باشید.
تا به حال چه مدارج علمی را پشت سر گذاشتید؟
مقطع کارشناسی را در رشته علوم آزمایشگاهی در دانشگاه شهید بهشتی تهران سپری کردم. سال 84 برای گذراندن دوره ارشد به شهر «پونا»ی هندوستان رفتم و با رتبه 2 در رشته میکروبشناسی فارغالتحصیل شدم. سال 2009 در مقطع دکتری تخصصی در رشته میکروبیولوژی از مرکز تحقیقاتی «واسانت دادا شوگر اینستیتیو» ( وی.اس.آی ) Vasantdada Sugar Institute پذیرش گرفتم و تحقیقات خود را بر روی میکرو ارگانیزمهای مفیدی که در گیاه نیشکر وجود دارد، شروع کردم.
چطور شد که سراغ این موضوع رفتید؟
اساتید راهنمای من از 16 سال پیش از آن زمان شروع به تحقیق کرده بودند و این ایده را هم به من منتقل کردند که میکروبهای سودمندی در گیاه نیشکر وجود دارد که یک سری تواناییها دارد. آنها یک دانشجوی فعال میخواستند که این میکروبها را استخراج و درباره توانمندی و عملکرد آنها تحقیق کند. شش ماه من را امتحان کردند و متوجه شدند که فعال و بسیار علاقهمند هستم، به خاطر همین این طرح را به عنوان تز دکتری به من سپردند. من هم شش ماه کار و تحقیق کردم و در نهایت دسامبر 2009، طرح اولیه خود را به دانشگاه پونا ارائه کردم که پذیرفته شد.
شما در این تحقیق به چه یافتههایی رسیدید؟
من روی گونههای مختلف گیاه نیشکر تحقیق و میکروبهایی را پیدا کردم که یک سری آنزیمهای مفید داشتند و در مرحله نیتروفیکاسیون نیتروژن مولکولی موجود در اتمسفر را که 78 درصد و به صورت رایگان وجود دارد را میگرفتند و تبدیل به آمونیاک یعنی غذای گیاه میکردند ولی این میکروبها تعدادشان کم بود. کاری که من انجام دادم این بود که تعداد آنها را با یک فرمولیشن جدید که کشف آن 6 سال طول کشید، افزایش دادم. در این صورت گیاه خودش غذایش را تهیه میکرد. پس زمانی که گیاه این قابلیت را پیدا میکند دیگر چه لزومی دارد ما نیترات شیمیایی به گیاهان تزریق کنیم؟! این کار علاوه بر هزینههای اقتصادی، هم سلامت انسانها را به خطر میاندازد و هم در بلندمدت باعث سفت شدن خاک کشاورزی میشود. باید بدانیم با این روند استفاده از عناصر شیمیایی تا 100 سال آینده خاکی در کشورمان باقی نمیماند و مثل اروپا مجبور میشویم همه جا را سنگفرش کنیم.
...