محمد خاجی
«آبادان یازده60 » چهارمین فیلم بلند سینمایی مهرداد خوشبخت کارگردان 50 ساله و اصالتا آبادانی سینمای ایران است. او که سابقه ساخت آثاری چون: «عقاب صحرا»، «صدای پای من» و «جای او دیگر خالی نیست» را در کارنامه هنری خود دارد، این بار در چهارمین ساخته سینمایی خود به سراغ سوژه‌ای داغ و نفسگیر رفته است.
«آبادان یازده 60» روایت شوق‌انگیزی از مقاومت سرافرازانه جنوبی‌نشینان خون‌گرم و نازنین ایران زمین به‌ویژه اهالی دلیر کوی ذوالفقاری آبادان در طول سال‌های دفاع مقدس است؛ مردمان نجیبی که با دستان خالی و قلب‌هایی آکنده از اراده و ایمان، دلیرانه در مقابل هجوم دشمن متخاصم ایستادند و وجب به وجب خاک آبادان را با جان و دل پاسداری کردند؛ طیفی از این مردمان نجیب و استوار، کارمندان متعهد و جان بر کف رادیو آبادان بودند؛ همان‌ها که با مقاومت ستودنی و متهورانه خود تا آخرین لحظات حیاتشان مانع از سقوط رادیو آبادان و تصاحب آن توسط ارتش بعث شدند. شاید اگر رادیو به‌سان یگانه حلقه امیدبخش اتصال میان مردم و رزمندگان آن دوران سقوط می‌کرد، آبادان نیز سقوط کرده بود. 1160 فرکانس ماندگار رادیو آبادان در طول سال‌های دفاع مقدس است؛ فرکانس شورآفرین و امیدبخشی که اهالی شهر با گوش دادن به طنین استحکام‌بخش آن، برای تداوم مقاومت و ایستادگی در جبهه نبرد حق علیه باطل مصمم‌تر می‌شدند. «آبادان یازده 60» سوژه بکر و بدیعی دارد؛ اساسا توجه به اهمیت و جایگاه تاریخی رسانه یگانه، نافذ و تأثیرگذاری چون رادیو و ضریب‌بخشی به کارکرد بی‌بدیل آن در طول سال‌های دفاع مقدس، موضوعی است که پرداختن به آن پیش از این در سینمای ایران و خاصه فیلم‌های متعلق به گونه دفاع مقدس مسبوق به سابقه نبوده است؛ این در حالی است که کمتر تحلیل‌گری می‌تواند نقش کلیدی و برجسته این رسانه امیدبخش و همت‌ساز را در پمپاژ روحیه، شور، امید و انگیزه به قلوب مردمان آن روزگار را نادیده بگیرد؛ حاجت به اظهار نیست که نقش کلیدی رادیو؛ این رسانه مهم و مردمی در تقویت اراده مردمان مقاوم سال‌های جنگ تحمیلی برای دفاع از مرزهای ایران عزیز، امری غیرقابل انکار است؛ بنابراین تا همین جا باید گفت که ترسیم چنین افق تازه‌ای از دوران دفاع دفاع مقدس، هوشمندی و ظریف‌طبعی خاصی را می‌طلبد که مهرداد خوشبخت واجد چنین خصلتی بوده است. نخستین کشمکش فیلمنامه از همان دقایق آغازین میان رئیس رادیو آبادان و یکی از فرماندهان بسیج مردمی شهر در می‌گیرد؛ کشمکشی که به سبب اصرار فرمانده بسیج مردمی به تعطیلی رادیو آبادان درپی رسیدن نیروهای ارتش بعث به شط و امتناع رئیس رادیو آبادان از تن دادن به تعطیلی رادیو رقم می‌خورد؛ این کشمکش هرچند کوتاه اما به درستی در خدمت خلق جذابیت و تبسیط موقعیت دراماتیک اثر قرار می‌گیرد.
یکی از نقاط قوت فیلم که به نوعی می‌توان آن را برگ برنده فیلم‌ساز برشمرد، تأکید بر حضور و مشارکت آحاد و اقشار گوناگون مردم با فرهنگ‌ها، مذاهب و جهان‌بینی‌های متفاوت، فارغ از جنسیت و قوم در دوران هشت‌ساله دفاع مقدس است؛ تأکیدی کاملا به‌جا و مؤثر که در ایجاد حس وحدت و تعمیق همدلی مخاطب نسبت به فیلم کارگر می‌افتد؛ در این راستا، کاراکتر موسیو با بازی درخشان حسن معجونی که مسئولیت حفظ و آرشیو نوارهای ضبط شده رادیو آبادان را برعهده دارد، شخصی مسیحی مذهب است؛ او فارغ از چنین تفاوتی، دوشادوش دیگر کارمندان رادیو برای حفظ سنگر استراتژیک رادیو آبادان تلاش می‌کند. از سوی دیگر، همسر بهمن همراه با یکی از گزارشگران زن رادیو آبادان نیز مجاهدانه در کنار مردان قرار می‌گیرند و پابه پای آن‌ها به مقاومت و ایستادگی در مقابل تهاجم دشمن متخاصم می‌پردازند.
«آبادان یازده 60» از شخصیت‌پردازی متناسب، ریتمی موزون و موقعیت دراماتیک جذاب و کشاننده‌ای بهره می‌برد. فیلم در بیان خصوصیات کاراکترها کم‌گویی یا اطاله کلام نمی‌کند و خصایص جملگی آن‌ها را به میزان لازم به مخاطب می‌شناساند. موسیقی مؤثر و خوش‌ساخت فیلم نیز در به ثمر نشستن بار عاطفی و احساسی فیلم و انتقال شایسته آن به مخاطب، نقش کلیدی و به‌سزایی را ایفا می‌کند؛ حتی پوستر و لوگوتایپ فیلم نیز با ظرافت و متناسب با اتمسفر حسی فیلم طراحی شده است.