مریم کمالی‌نژاد
بی‌اغراق می‌توان گفت نگران ترین مادران، آن‌هایی هستند که با تمام شدن ایام مرخصی زایمانشان، باید به کار برگردند و نوزاد را به مهدکودک، پرستار، والدین یا آشنایان بسپارند. این مادران تمام روز را با نگرانی سر می‌کنند، نوزادی که برای برآوردن هر نیاز اولیه‌اش به مادر وابسته است، جایی دور از او، خیلی زودتر از اینکه بتواند گلیمش را از آب بکشد یا حتی بتواند بگوید که چه بر او گذشته، روزگار می‌گذراند. از گرسنگی و خوردوخوراکش گرفته تا مراقبت از سلامت و اتفاقات غیرمترقبه و هزار و یک جزئیات و نگرانی‌های ریز و درشت دیگر وجود دارد که مادر شاغل، به آن‌ها فکر می‌کند و بابتشان نگران است. ما در این نوشتار می‌خواهیم توصیه‌هایی برای این روزهای پرتب‌وتاب ارائه دهیم که موجبات آرامش بیشتر مادر و سلامت جسم و روح کودک را فراهم کند. با ما همراه باشید.
عذاب‌وجدان
اولین حسی که سراغ مادرانی که درگیر چنین مسئله‌ای هستند می‌آید، عذاب‌وجدان است و پرسیدن سؤلات مسلسل‌وار و تکرار «کاش»های مداوم که «چرا بچه‌ام باید تنها بماند، چرا باید بدون مادرش ساعت‌ها تنها بماند، اگر گرسنه شود، اگر متوجه بیماری و تبش نشوند، اگر بلایی سرش بیاید، نکند من مادر کافی‌ای نیستم، نکند دارم در حقش ظلم می‌کنم، کاش کارم را رها کنم، آیا ارزشش را دارد؟ کار درست کدام است؟» و...
ذکر چند نکته در این مسیر الزامیست. اولین مسئله این است که باید بدانید همه کسانی که در شرایط شما قرار دارند با همین احساسات دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند و شما تنها نیستید. دوم اینکه باید بدانید که حتی کار کردنتان به نفع فرزندتان است و در مسیر تأمین رشد جسمی و روحی اوست و چه بسا که بسیاری از مادران چاره‌ای به جز کار کردن نداشته باشند. در مرحله دوم به خودتان یادآوری کنید که اضطراب و استرس شما به کودک منتقل می‌شوند، خاصه آن کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند. شما که نمی‌خواهید نیمی از روز را سر کار باشید و نیم دیگر را یک مادر مضطرب و سردرگم؟ پس تکلیفتان را با خودتان روشن کنید.
و نکته بعد اینکه فرزند شما برای ساعاتی محدود این فرصت را دارد که با دیگران وقت بگذراند و همین راهکار می‌تواند به او کمک کند که استقلال را تجربه کرده و روابط اجتماعی قوی‌تری داشته باشد، خاصه اینکه اگر در انتخاب پرستار، مهدکودک و کسی که قرار است از نوزادتان مراقبت کند، کاملا دقیق و موشکافانه برخورد کرده باشید.
جدایی تدریجی
کودک را به یک‌باره از خودتان جدا نکنید. برخی مادران گمان می‌کنند تا فرصت و مرخصی دارند باید استفاده کنند و تمام مدت را با فرزندشان باشند. اما این نه برای مادر و نه برای کودک خوب نیست. از یک ماه قبل از تمام شدن مرخصی، ساعت‌های محدودی تمرین جدایی کنید. کودک را به همسرتان، پرستار یا والدین بسپارید، غذایش را مهیا کنید و دوری را تمرین کنید. این مسئله به کودک کمک می‌کند که به‌تدریج با شرایط آشنا شود و خود شما هم ناگهانی در جدایی قرار نمی‌گیرید و ذهنتان آرام می‌گیرد.
بازگشت باکیفیت
زمانی که از محل کار بازمی‌گردید، کودکتان را حتما در آغوش بگیرید. مهم‌ترین نحوه ارتباط شما با نوزادتان در آغوش کشیدن و استشمام بوی مادر و آغوش اوست. با کودک بازی کنید، در آغوشش بگیرید، با و صحبت کنید و ساعت‌هایی که نیستید را جبران کنید.
گریه و بی‌قراری کودک
ممکن است کودک شما با تجربه جدایی ازتان دچار بی‌قراری و ناآرامی‌شود. اما همان طور که گفتیم مهم‌ترین نوع ارتباط کودک زیر یک‌سال با مادر، شنیدن صدای مادر و استشمام بوی اوست. می‌توانید با تماس‌های مکرر این مسئله را حل کنید، یا اینکه صدایتان را ضبط کنید و جملات آشنا را با یک دستگاه پخش مرتب برای کودک در زمآن‌هایی که نیستید پخش کنید. لباس یا روسری‌تان را در اختیار پرستار قرار دهید تا وقتی کودک بی‌قراری می‌کند، بتواند بوی شما را استشمام کند.
اطلاع از قوانین
ممکن است محل کار شما برای مادران شیرده، قوانین حمایتی خوبی وضع کرده باشد، یا قوانین عمومی‌در این زمینه وجود داشته باشد؛ مثل اینکه شما بتوانید یک تا دو ساعت در طول روز برای شیر دادن به فرزندتان محل کار را ترک کنید، یا یکی دوساعت زودتر کارتان را تمام کنی. این قوانین حمایتی کمک بزرگی محسوب می‌شوند.
پیش‌بینی کنید
خوب است که قبل از افتادن در دام مشکلی که ممکن است پیش بیاید، پیش‌بینی‌های لازم را کرده باشید. مثل اینکه اگر پرستار نتواند یک روز خودش را به شما برساند، باید چه کنید؟ اگر پرستار تماس بگیرید و از بیماری فرزندتان یا ناآرامی او خبر دهد، چه کاری از دستتان برمی‌آید؟ آیا تمام وسایل و تجهیزات و خوراک کودک برای روز بعد را آماده کرده‌اید و نکاتی از این دست که می‌تواند به آرامش شما و کودکتان حسابی کمک کند.
بی‌خداحافظی
بدون خداحافظی کودکتان را رها نکنید. حتما او را قبل از خواب یا اگر عادت به صبح زود بیدار شدن دارد، قبل از خروج از خانه ببینید، ببوسید و در آغوش بکشید و به او اطمینان بدهید که کنارش هستید و مراقبت از او تمام فکر و ذکر شماست و هر وقت که لازم باشد خودتان را فوری به او می‌رسانید. در این شرایط است که اگر شما مضطرب و ناراحت باشید، کودکتان هم همان احساسات را خواهد داشت. پس با گشاده‌رویی، اطمینان و بدون عذاب‌وجدان از کودک خداحافظی کنید. برخی کودکان خداحافظی طولانی‌تر بیشتر به دردشان می‌خورد و برخی دیگر را باید زودتر رها کرد. تصمیم در این‌باره به شرایط کودکتان و میزان وابستگی‌اش به شما برمی‌گردد.
وابستگی به پرستار
یکی دیگر از مشکلات شما می‌تواند میزان وابستگی بیش از حد کودک به پرستارش باشد. مثل اینکه شما آخر یک روز کاری، خسته به سراغ بچه می‌روید اما او حاضر نیست از مهدکودک و مربی یا پرستارش جدا شود و گریه زاری راه می‌اندازد. شاید این اتفاق به‌خاطر وابستگی شدید به پرستار و مهدکودک باشد، علت دیگرش می‌تواند فرافکنی احساسی کودک باشد. یعنی او به‌خاطر جدایی از شما ناراحت است و این مسئله را به مربی و مهدکودک ربط می‌دهد و بهانه‌گیری و ناآرامی می‌کند. به هر حال باید علت ناآرامی‌کودک را کشف کنید و آن را حل کنید.
کمک گرفتن از همسر
گمان کنید که وظیفه شما بیش از همسرتان است و این شما هستید که اگر مجبورید کار کنید باید بیشتر از همسرتان دچار عذاب‌وجدان شوید. پدر هم به همان اندازه مسئولیت دارد و باید در نگهداری از کودک همکاری کند. پس درباره برگشت به کار حتما با همسرتان مشورت کرده و برنامه‌هایتان را با هم هماهنگ کنید. اجازه ندهید تمام بار روانی و فیزیکی مراقبت از کودک، انتخاب پرستار و... به عهده شما باشد، با این اتفاق تمام توانتان را از دست می‌دهید، امکان دارد افسرده و بی‌انگیزه شده و مدام احساس ملامت و سردرگمی و کلافگی کنید و پرواضح است که چنین مادری که نیمی‌از روز را سرکار است و نیم دیگر را دچار احساسات منفی، نمی‌تواند مادر کافی‌ای برای فرزندش باشد.