کد خبر: ۵۱۸۸
تاریخ انتشار: ۱۰ شهريور ۱۳۹۹ - ۱۴:۴۰
پپ
صفحه نخست » کاوش


زهرا چيذری

ازدواج و تشکیل خانواده که روزگاری روال عادی زندگی افراد بود حالا کم‌کم از یک موضوع عادی خارج و به معادله پیچیده‌ای تبدیل شده است که بسیاری از جوانان و خانواده‌ها از پس حل کردن آن بر نیامده‌اند! چیزی حدود ۱۳ میلیون جوان در حال عبور از سن ازدواج و ۱۹ میلیون جوان در انتظار ازدواج آماری است که نشان می‌دهد در موضوع ازدواج و تشکیل خانواده با چالش جدی مواجه هستیم. طی ۱۰ سال گذشته آمار ازدواج در کشور نه فقط رشدی نداشته که ۴۰ درصد هم کاهش داشته است. نتیجه کاهش ۴۰ درصدی آمار ازدواج طی سال‌های گذشته افزایش آمار تجرد قطعی در جامعه است. بر همین اساس در‌حالی‌که آمار تجرد قطعی در سال ۱۳۷۵ برای مردان حدود ۱/۱ درصد و برای زنان ۲/۱ درصد بوده، در سال ۱۳۹۵ به ۳/۲ درصد برای مردان و ۷/۳ درصد برای زنان رسیده است؛ این آمار نشان می‌دهد، روند افزایشی تجرد قطعی در زنان، بسیار بیشتر از مردان بوده، به‌طوری‌که طی سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۵ این شاخص برای مردان، حدود دو برابر شده، اما برای زنان بیش از سه برابر بوده است. بخشی از این ماجرا به ساختار فرهنگی حاکم بر جامعه و لزوم فاصله سنی حداقل پنج ساله برای ازدواج است، اما کلیت ماجرای افزایش تجرد قطعی معضلی است که اگر فکری به حال آن نشود، جامعه با چالش‌های فرهنگی و اجتماعی بیشتری مواجه خواهد شد.(...)

تجرد قطعی چیست؟

از نگاه جمعیت‌شناسی، واژه تجرد قطعی برای افرادی به کار می‌رود که بدون حتی یک‌بار ازدواج، وارد سن ۴۰سالگی شده‌اند و از آنجا که احتمال مجرد ماندن این افراد بسیار بیشتر از ازدواج است، در محاسبه شاخص تجرد قطعی از آمار این بخش از جامعه بهره می‌برند و ورود به سن ۵۰ سالگی احتمال ازدواج را تقریباً به صفر نزدیک می‌کند. جامعه‌شناسان هم زمانی برای فرد از تجرد قطعی صحبت می‌کنند که وی هرگز ازدواج نکرده و امیدی هم به ازدواج نداشته باشد.

تجرد قطعی اما به دو شکل اتفاق می‌افتد؛ یکی تجرد قطعی خودخواسته است و افراد به دلایلی خودشان تمایلی به ازدواج ندارند، اما نوع دیگر تجرد قطعی تجرد قطعی ناخواسته است که بنا به شرایط اجتماعی به افراد تحمیل می‌شود و ناشی از انتخاب خود فرد نیست. به‌نظر می‌رسد آنچه امروز در جامعه ما در حال رخ دادن است و بسیاری از زنان و مردانی که دچار تجرد قطعی شده‌اند با انتخاب خودشان نبوده، بلکه شرایط بیرونی و اجتماعی نقش پر‌رنگ‌تری در سوق دادن این افراد به سمت تجرد قطعی داشته است.


رشد تجرد قطعی در زنان نسبت به مردان

از سوی دیگر سرعت رشد تجرد قطعی در زنان از مردان بیشتر است. بالاتر بودن سرعت افزایش تجرد قطعی در زنان در مقایسه با مردان باعث شده تجرد قطعی زنان بیشتر از مردان شود. در سال ۱۳۴۵ تجرد قطعی مردان بیشتر و حدود دو برابر زنان بوده است و بعد از این سال تجرد قطعی زنان به تدریج افزایش و به مردان نزدیک شده و در سال ۱۳۷۵ تجرد قطعی زنان از مردان پیشی گرفته و در سال ۱۳۹۵ نسبت تجرد قطعی زنان به حدود ۶/۱ برابر مردان رسیده است. دلیل رشد بیشتر تجرد قطعی در زنان نسبت به مردان هم به فرهنگ جامعه ما در فاصله سنی حداقل پنج ساله برای ازدواج باز‌می‌گردد؛ بدین معنا که سن تجرد قطعی برای زنان اغلب در حدود ۴۵ سالگی و برای مردان بالای ۵۰ سال اتفاق می‌افتد، اما زنانی که دچار تجرد قطعی می‌شوند با شرایط سخت‌تری دست و پنجه نرم می‌کنند. تنهایی و اجبار به زندگی مجردی با تمام آسیب‌ها و سختی‌هایش به‌خصوص با عنایت به شرایط فرهنگی حاکم بر جامعه برای زنان تبعات روانی و اجتماعی بیشتری را بر زنان نسبت به مردان تحمیل می‌کند.


نظر کارشناس

احساس تنهایی مهم‌ترین پیامد تجرد قطعی

تجرد قطعی یعنی زمانی که انسان شرایط مناسب سنی برای ازدواج را از دست می‌دهد. البته ممکن است فرد هنوز امکان ازدواج داشته باشد، اما دیگر شانسی برای باروری وی وجود ندارد. به‌طور کلی تجرد قطعی دختران در ایران افزایش پیدا کرده است، اما نمی‌توان آن را به طبقه خاصی از جامعه نسبت داد. ما در مواردی شاهد بوده‌ایم که در خانواده‌های سنتی و حتی روستا‌ها تجرد قطعی دیده شده است. البته باید توجه داشت این معضل مربوط به امروز و دیروز نیست، در واقع سال‌هاست زیر پوست خانواده‌ها اتفاق می‌افتد و حالا خودش را نشان داده است. وسواس انتخاب به دلیل ویژگی‌های آرمان‌گرایانه در میان جوانان دهه ۶۰ بیشتر است و به دلیل همان آرمان‌ها و ایده‌هایی که دارند؛ کمال‌طلب می‌شوند. جوانان دهه ۶۰ در مورد انتخاب فردی که می‌خواهند با آن‌ها زندگی کنند؛ سختگیری می‌کنند و عمدتا معتقدند؛ شخص مقابل باید همه شرایط مطلوب را داشته باشد، اگر این شرایط را نداشته باشد؛ ممکن است از ازدواج کلا صرف‌نظر کنند. مهم‌ترین پیامد تجرد قطعی احساس تنهایی است. انسان‌ها نیازمند داشتن خانواده‌ای هستند که کانونی پرمهر و محبت داشته باشند، از طرفی انسان همیشه جوان نمی‌ماند که تصور کند تا ابد پول و تعاملاتش با او خواهند بود. روزی انسان پا به سن سالخوردگی می‌گذارد و آن زمان پیامد تجرد قطعی خودش را نشان می‌دهند.

عالیه شکربیگی، دبیر کارگروه خانواده سالم معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری


۷ درصد دختران در گروه سنی ۴۴ ـ ۴۰ سال مجرد هستند

افراد در سنین مختلف ازدواج می‌کنند، به همین خاطر هم در گروه‌های سنی مختلف آمار تجرد متفاوت است. در زنان گروه سنی ۱۹ـ ۱۵ ساله ۷۸ درصد مجرد هستند. همچنین در گروه سنی ۲۴ ـ ۲۰ ساله هم ۴۲ درصد مجرد، در گروه سنی ۲۹ ـ ۲۵ ساله میزان مجرد‌ها ۳۰ درصد است.

با افزایش سن در زنان میزان مجرد‌ها نیز کاهش می‌یابد. در ۵۰ سالگی میزان زنان مجرد ۲ درصد است. وقتی میزان مجردی در سنین مختلف کاهش پیدا می‌کند، به عدد ثابت می‌رسیم و به این سن تجرد قطعی گفته می‌شود.

در تمامی گروه‌های سنی به دلیل تأخیر در ازدواج سن مجردی افزایش پیدا می‌کند و این تأخیر باعث می‌شود زنان شانس ازدواج‌شان را از دست بدهند. بر‌اساس محاسبات انجام شده در گروه سنی ۴۰ تا ۴۴ سال میزان مجرد‌ها ۲ درصد بوده، اما هم‌اکنون به ۷ درصد افزایش یافته است. به عبارت دیگر ۷ درصد دختران در جامعه ما در گروه سنی ۴۴ ـ ۴۰ سال مجرد هستند. در مردان نیز گروه سنی ۴۹ ـ ۴۵ سال نیز ۴/۵ درصد مجرد هستند. بر اساس آمار، ازدواج در کشور ما به تأخیر افتاده است. از سوی دیگر میزان ازدواج در این سنین در کشور ما افزایش یافته است.

ازدواج در سنین بالا موجب می‌شود تا فرد فرصت باروری خود را از دست بدهد. از سوی دیگر هرچقدر افراد سن‌شان افزایش یابد، افکارشان کلیشه‌ای شده و فرد مجبور است با تفکرات طرف مقابل بسازد.

شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس

روزنامه جوان

نظرات
نام:
ایمیل:
* نظر: