سازمان سینمایی در اقدامی قابل توجه گواهی مالکیت فیلم‌های سینمایی و غیر‌سینمایی هزار فیلم را در سه دهه اخیر منتشر کرد تا مشخص شود این فیلم‌ها به چه کسانی متعلق است. سال‌ها در این سینما مالکان و سرمایه‌گذاران فیلم‌ها نامشخص بودند و تنها در این یکی،دو سال اخیر است که سرمایه‌گذاری‌ها با شفافیت بیشتر اعلام می‌شود. این انتشار گواهی مالکیت فیلم‌ها از جهتی مهم است که نشان می‌دهد بسیاری از سینماگران این کشور سال‌هاست از بودجه‌های دولتی ارتزاق کرده و فیلم‌های روشنفکری و مغایر با اهداف جمهوری اسلامی می‌سازند و در ظاهر هم خودشان را مستقل و غیردولتی جا می‌زنند. در این گزارش به بررسی این لیست خواهیم پرداخت. با جست‌وجوی کلمه «بنیاد سینمایی فارابی»582مورد پیدا می‌شود که این بنیاد یا مستقیم تهیه‌کننده بود یا سرمایه‌گذار و یا سهامدار بخشی از فیلم بوده است. این مسأله به غیر از وام‌هایی بوده است که این بنیاد پرداخت کرده و هیچگاه بازنگشته است.
روشنفکری با پول دولت!
«کلوزآپ» را یکی از مهم‌ترین فیلم‌هایی می‌دانند که عباس کیارستمی ساخته است و افتخارات زیادی برای او به ارمغان آورده است. از سال1992 تا 96 میلادی در جشنواره‌های مختلف اروپایی و آمریکایی مورد توجه قرار گرفت و جایزه گرفت و برخی نشریات آن را در میان 50 فیلم برتر تاریخ سینما قرار دادند. با این حال هیچگاه گفته نشده بود این فیلم محصول دولتی است و همه‌جا پز مستقل و غیردولتی بودنش را می‌دادند و حالا با این لیست مشخص شده است که هزینه این فیلم را بنیاد سینمایی فارابی داده و مالک آن است.
مستقل نمایی!
کیومرث پوراحمد هم یکی از سینماگران متعلق به اردوگاه روشنفکری است که برخی فیلم‌هایش با حمایت مستقیم دولتی بوده است. فیلم «نان و شعر» وی در سال1370 با حمایت 70درصدی بنیاد سینمایی فارابی ساخته شده است و «50 قدم آخر» وی که در هنگام جشنواره فجر و اکران با ناکامی مطلق مواجه شد با سرمایه‌گذاری انجمن سینمای انقلاب ساخته شد تا انتقادات زیادی را به این کارگردان وارد کند. وی در سال73 هم فیلم «به‌خاطر هانیه» را با سرمایه موسسه توسعه سینمایی سوره متعلق به حوزه هنری ساخته است. پوراحمد در سال1364 هم فیلم «بی‌بی چلچله» را با سرمایه بنیاد فارابی ساخته بود. یکسال قبل از این هم وی «تاتوره» را با سرمایه فارابی ساخته بود.
پول را بچسب و فریاد استقلال بزن!
محسن امیریوسفی یکی از کارگردانانی است که در جریان سینمای موسوم به روشنفکری شناخته شده است. آخرین ساخته او «آشغال‌های دوست داشتنی» که سال‌ها در توقیف بود از ابتدا با سرمایه‌گذاری فارابی ساخته شده بود که بعد از کش‌و‌قوس‌های بسیار و مدت‌های طولانی پول دولت را با شیوه‌ای خاص برگرداند با این حال وی فقط از سرمایه فارابی استفاد نکرده است. دیگر فیلم وی که با نام «آتشکار» که آن هم سال‌ها توقیف بود با سرمایه‌گذاری 65درصدی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی وابسته به ارشاد ساخته شده است. جالب اینجاست که امیریوسفی فیلم‌هایی با پول و هزینه دولت و بیت‌المال می‌سازد که سال‌ها به‌دلیل محتوای غیراخلاقی و سیاسی‌اش قابل نمایش نیست اما صدای مستقل بودن‌شان سال‌هاست بلند است.
شهرت با پول دولت
بهرام توکلی هم از فیلمسازانی است که محتوای مورد علاقه جریان روشنفکری را می‌سازند. با این حال وی فیلمی چون ابوقریب را با سرمایه‌گذاری اوج می‌سازد که متعلق به بخشی از حاکمیت است. فیلم «پرسه در مه» وی با سرمایه‌گذاری 52درصدی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ساخته شده است. وی اولین فیلم خود را با عنوان « پابرهنه در بهشت» که باعث شهرتش شد هم با سرمایه‌گذاری مشترک حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و بنیاد سینمایی فارابی ساخته است. «تختی» آخرین ساخته وی هم با مشارکت 50درصدی بنیاد سینمایی فارابی ساخته شده است و می‌شود که توکلی در فیلمسازی عموماً از پول دولتی بهره برده است. همچنین فیلم «آسمان زرد کم عمق» با تسهیلات 100میلیون ریالی فارابی در سال96 ساخته شده است.
سرمایه‌های دولتی برای مخاطب حداقلی!
بهنام بهزادی هم از فیلمسازانی است که فیلم‌هایش عموماً اکران
موفقی ندارد و مخاطب حداقلی برایش می‌رود اما وی برای همین فیلم‌هایی که مخاطب
زیادی هم ندارد از پول دولتی استفاده می‌کند. اولین ساخته وی با عنوان «تنها
دوباره زندگی می‌کنیم» با سرمایه‌گذاری 40درصدی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی
ساخته شده است.
مجید
برزگر که در سال‌های اخیر هم کارگردان فیلم‌های جریان روشنفکری بوده هم تهیه‌کننده
برخی از این مدل فیلم‌هاست در فیلم «فصل باران‌های موسمی» که خودش ساخته است از
سرمایه‌گذاری 45درصدی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی استفاده کرده است. فیلم‌های
برزگر هم در سال‌های اخیر در هنروتجربه اکران شده است.
پول مهم است اعتبار می‌آید
داریوش مهرجویی از آن دسته کارگردان‌های شاخص جریان روشنفکری
است اما این باعث نشده که وی چشم از کمک‌های دولتی بردارد حتی اولین فیلم وی با
نام «گاو» در سال1348 با سرمایه 59درصدی اداره کل تولید و پشتیبانی معاونت
سینمایی و سمعی و بصری در قبل از انقلاب ساخته شد. وی
«درخت گلابی» را در سال1376 با سرمایه‌گذاری کامل فارابی ساخت و فیلم نارنجی پوش
وی در سال1390 با سرمایه 40درصدی موسسه تصویر شهر ساخته شد. اما شاید تعجب کنید
اگر بگوییم بر‌اساس این اسناد منتشرشده فارابی سرمایه‌گذار تمام و کمال فیلم «سگ
کشی» بهرام بیضایی است که این روزها در آمریکا زندگی می‌کند. این فیلم هم از جمله
آثاری است که محتوای آن در جهت مخالف حاکمیت قرار دارد. ولی جالب‌تر اینجاست که
مسعود بخشی که فیلم موهن یک خانواده محترم را با سرمایه صداوسیما ساخته بود آخرین
فیلمش به نام «یلدا» را هم با 25درصد سرمایه‌گذاری فارابی ساخته است.