نیلوفر حاج‌قاضی
عجیب نیست؟ جمعيت گربه‌های تهران از جمعيت حدود 280 شهر كشور بيشتر است. گربه‌های تهران اگر دور هم جمع شوند جمعيتشان از جمعيت 68 كشور جهان نيز بيشتر میشود چراكه آن‌طور كه برخی از آمارها نشان میدهد در تهران بيش از 320 هزار گربه زندگی می‌كنند. البته این آمار متعلق به سال 1394 یعنی چهار سال پیش است و ای بسا در این مدت با زادو‌ولد گربه‌ها تعدادشان بیشتر شده باشد. از این تعداد گربه ولگرد که عبور کنیم می‌رسیم به گربه‌های ملوس خانگی. همین چند روز پیش بود که خانمی بدون توجه به شرایط کنونی و بیماری کرونا بدون ماسک و دستکش گربه‌اش را در آغوش گرفته بود و با دستی که مرتب حیوان را نوازش می‌کرد اجناس سوپر مارکت را هم مورد نوازش قرار می‌داد. اگرچه انتقال بیماری به‌طور صددرصد از طریق گربه به انسان یا برعکس مشخص نشده ولی چنین رفتارهای غیرمحتاطانه سبب شد تا مطلب این شماره متولد شود. یک مطلب گربه‌ای!
خیلی از مردم از حضور گربه‌ها در محلات،
پارک‌ها و آپارتمان‌ها و... در عذابند؛ آن‌ها مدام از اين مسئله گلايه می‌كنند كه گربه‌های
شهری با پاره كردن كيسه‌های زباله فضا را آلوده كرده و می‌توانند ناقل بيماری‌های‌خطرناكي
باشند.
خیلی از خانم‌ها هم
به‌طور اساسی از گربه می‌ترسند به‌خصوص گربه‌هایی که دنبال آدم راه می‌افتند و تا لقمه‌ای
نگیرند دست‌بردار نیستند و تعداد زياد آن‌ها و نابسامانی در مدیریت این مشکل ممکن
است زمینه‌ساز مشکلات و بيماری‌های مختلف باشد.
از طرفی هم افراد دلسوز و دوستدار حيوانات
با روش‌های كنترل جمعیت گربه ها یا روش‌های مهلك مخالف هستند اما به هر حال گربه‌های
خيابانی به سلامت و ايمنی عمومی آسيب می‌رسانند چون ميزبان كك، ساس و كنه بوده كه
خود ناقل بيماری‌های گوناگونی به انسان هستند. مسئولین شهرداری در این رابطه می‌گویند
که با توجه به تمام اين مسائل روش‌های غيرمهلكی كه براي كنترل جمعيت گربه‌ها وجود
دارد، استفاده از دوركننده‌ها، زنده‌گيری، انتقال زيستگاه و عقيم‌سازی است. اين روش‌های
عامه‌پسند از تعداد گربه‌های خياباني و آسيب‌های آن‌ها می‌كاهد.
گربه‌های تن‌پرور
اگر توجه کنیم چرخه طبیعی سگ وگربه در شهرها رو به زوال است. چرخه‌ای که قبل‌تر کارآمد بود؛ قرار طبیعت براین بود که سگ‌ها به دنبال گربه‌ها و گربه‌ها به دنبال موش‌ها باشند اما چند وقت پیش در یکی از جوی‌های عمیق و پهن خیابان موشی اندازه پلنگ دیدیم که دنبال گربه می‌دوید.
درواقع سگ و گربه و موش به جای دنبال هم کردن در یک همزیستی مسالمت‌آمیز دنبال مواد غذایی موجود در زباله‌های شهر هستند. شاید زباله‌های شهری صلح را بين اين دشمنان قديمی برقرار كرده‌اند.
دامپزشکان چینی با گرفتن نمونه خون ۱۰۰ گربه ولگرد و خانگی در شهر ووهان، کانون اولیه شیوع ویروس کرونا در جهان، اعلام کردند حدود ۱۵ درصد از گربه‌های این شهر به بیماری کووید ۱۹ مبتلا شده‌اند.
نتایج این مطالعه حاکی از آن است که ویروس کرونا روی حیوانات خانگی نیز تأثیر داشته است. این امر نشان میدهد که در سایر نقاط جهان نیز حیوانات خانگی یا ولگرد از تبعات این ویروس در امان نیستند. با این حال، هنوز مشخص نیست آیا احتمال انتقال ویروس کرونا از گربه‌ها به انسان وجود دارد یا نه؟ ولی این ویروس به سادگی از هر حیوان به حیوان دیگر منتقل میشود.
یک پژوهش دیگر هم در ماه پیش نشان داد که ممکن است گربه‌ها به عفونت با ویروس جدید کرونا حساس باشند و بتوانند آن را به گربه‌های دیگر منتقل کنند.
اگر هم این مطالعات به نتایج مستند نرسد باز هم احتیاط شرط عقل است و باید از گربه‌ها فاصله گرفت؛ به‌خصوص در این شرایط دشوار.
خاطرات گربه‌ای
گربه بد باشد یا خوب همه ما با آن‌ها خاطره داریم. گربه‌ها در زیرزمین‌ها یا در زوایای پنهان پشت‌بام‌های خانه‌هایمان جا خوش کرده‌اند و تشکیل خانواده داده‌اند حالا چند خاطره گربه‌ای؛
- انگار گربه‌ها به‌خاطر همنشینی دائمی با آدمیان و زندگی شهری تمام اصول شهرنشینی را فراگرفته‌اند؛ خودم دیدم که گربه مادر، رد شدن از خیابان را به فرزندان خود آموزش می‌داد. حتی کمی دورتر از خانه من که ترافیک بیشتر است، چند گربه را می‌شناسم که وقت عبور از خیابان، در وسط خیابان می‌ایستند و منتظر می‌مانند تا ببینند ماشینی عبور می‌کند یا خیر. دقیقا وسط خیابان.
برای برداشتن وسیله‌ای به سرعت خودم رو به خونه رسوندم. به‌قدری عجله
داشتم که موقع رد شدن از لابلای ماشین‌ها، کیف و دست و پام با خودروها برخورد کرد
و کلی دردم گرفت.
داشتم آخ و اوخ می‌کردم که گربه‌ای رو دیدم با کمال آرامش زیر خودرو
لم داده بود و حتی ذره‌ای از این برخورد و سرو صدای ایجاد شده، از جاش تکون نخورد.
کمی جلوتر رفتم بازم تکون نخورد. متوجه شدم که اصلا منو آدم حساب نمی‌کنه. تو
فاصله نیم متریش نشستم. حدود پنج دقیقه نگاش کردم و به زبان میومیویی سعی کردم
باهش وارد مذاکره بشم ولی جوابم رو نداد. فقط آخرسر که حوصله‌اش سر رفت یه چشمش رو
تنگ کرد و نگاه عاقل اندر سفیهی بهم انداخت. واقعا خنده‌ام گرفت. جدی جدی داشت
تحقیرم می‌کرد.
- چند ماه پیش یک بچه گربه بود که حسابی خودش رو لوس می‌کرد و دور و برمون می‌پلکید بامزه این بود که گاهی تو آسانسور دیده می‌شد. یک‌دفعه دم در ورودی براش یک تیکه مرغ گذاشتم این‌قدر از مدل خوردنش لذت بردم که نوازشش کردم و بعد از خواهرم خواستم براش ماست بیاره. بچه گربه با ولع ماست رو کامل خورد بعد برای تشکر مدام دور و برمون می‌چرخید که البته بیشتر منو می‌ترسوند.
باورهای نادرست گربه ای
شنیده‌اید که «خانمی در اثر بیماری
ناشی از موی گربه دچار نازایی یا سقط جنین
شده» یا اینکه «فردی در کودکی با گربه‌ها
در ارتباط بوده و به همین دلیل اکنون که فرد بالغی است دچار ناباروری شده
است» و...این حرف‌ها پایه علمی ندارد.
تاکنون نزدیک به هزار بیماری مشترک بین انسان و حیوانات شناسایی شده است. این
بیماری‌ها می‌توانند کم‌خطر یا پرخطر باشند تا حدی که باعث مرگ انسان شوند.شاید برایتان مفید باشد با مهم‌ترین بیماری‌های مشترک انسان و
حیوان آشنا شوید آن هم در هنگامه‌ای که وجود سگ و گربه و موش در خانه‌ها، آپارتمان‌ها
و فضاهای عمومی در حال گسترش است.
طاعون، تب مالت، سل، آنفولانزای پرندگان، هاری، کیستهیداتیک، توکسوپلاسموز و ای - کلای و سالمونلا از معروف‌ترین بیماری‌های بین انسان و حیوان هستند.
کیست هیداتیک توسط کرم کوچک پهن و بندبندی ایجاد میشود. میزبان اصلی این کیست در روده سگسانان است و از طریق خورده شدن مواد غذایی آلوده به مدفوع سگ و احشام وارد بدن انسان شده و فرد را آلوده می‌کنند.
توکسوپلاسموزهم نوعی عفونت تک‌یاخته‌ای که در اثر تماس با حیوانات آلوده مثل گربه یا خوردن گوشت خام به انسان منتقل میشود که در مادران باردار احتمال عبور از جفت و ورود به بدن جنین وجود دارد که می تواند باعث مشکلات زیاد از جمله سقط جنین شود. احتمالا باور نادرست اینکه مشاهده یا حضور گربه باعث نازایی یا سقط میشود از احتمال سقط جنین در مادران مبتلا به توکسوپلاسموز نشأت گرفته است.
نگاه دین
موضوع دیگری هم سبب گربه‌سالاری شده است. از آنجا که گربه مثل سگ یا
همستر مورد مذمت نیست پس درباره گربه‌ها نگاه منفي وجود ندارد و حتی در برخی
خانواده‌های مذهبی هم گربه نگهداری میشود.
مطابق نظر کارشناسان دینی نگهداری گربه در منزل
به خودی خود از نظر شرعی اشكال و گناهی ندارد و جايی در اسلام نداريم كه نسبت به نگهداری
گربه، نهی يا تندی وجود داشته باشد؛ حتی در مورد حمايت انسان از گربه، سخنانی از
اهل‌بيت‌علیهم‌السلام آمده است:
از آقا اميرالمؤمنين علی‌علیه السلام نقل
گرديده است: روزی پيامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم مشغول وضو بودند. در اين
ميان گربه‌ای خانگی به آن حضرت پناه آورد. آن حضرت پی بردند كه اين گربه تشنه است.
پس ايشان ظرف آبی را كه با آن وضو می‌ساختند به طرف گربه نزديك برده تا آب بنوشد.
سپس آن گربه از آب درون ظرف نوشيد و پيامبر با باقی‌مانده آب وضو ساختند.۱ همچنين در روايت ديگری داريم: زنی مورد عذاب قرار گرفت و اين عذاب
بدان خاطر بود كه آن زن، گربه‌ای را به جايي بسته، تا آنجا كه حيوان از فرط تشنگی
به هلاكت رسيد.۲ ولی در هر صورت در نگهداری گربه،
بايد مواظبت شود كه موقع نماز موی گربه و رطوبت آن بر لباس يا بدن نمازگزار نباشد.
آيت‌الله مكارم شيرازی در اين زمينه می‌گویند:
لباس نمازگزار بايد از حيوان حرام‌گوشت
نباشد، حتى اگر مويى از آن همراه نمازگزار باشد اشكال دارد.
هرگاه آب دهان يا بينى يا رطوبت ديگرى از
حيوان حرام‌گوشت (مانند گربه) در بدن يا لباس نمازگزار باشد مادام كه عين آن برطرف
نشده نماز با آن اشكال دارد، اما اگر خشك شود و عين آن برطرف گردد نماز صحيح است.۳
نگهداری گربه اگر باعث خدشه‌دار كردن نماز
و مسائل عبادی انسان نشود، اشكال ندارد، ولی بايد توجه داشت كه گربه حيوان حرام‌گوشت
است و ادرار و مدفوع اونجس است.۴ و همچنين تحقيقات نشان داده است كسانی كه به
تماشا و بازی با حيوانات از جمله گربه می‌پردازند، به دليل تماس با مقدار زيادی
مواد آلرژی‌زای موجود در بدن گربه‌ها، ممكن است دچار حساسيت به بقيه مواد آلرژی‌زا
و مشكلات تنفسی و پوستی شوند.
بهتر است وقت و هيجانات خود را در امور مهم‌تری
صرف كنيد، زيرا برقراري ارتباطات دوستانه و انسانی با والدين و برادر و خواهر و هم‌سن‌وسالان
خود بر ايجاد روابط عاطفی با حيوانات، تقدم دارد و داراي ثمراتی است كه در ارتباط
با حيوانات موجود نیست.۵
منابع
۱. السيد فضل‌الله الراوندی، النوادر، صفحه ۳۹. قم: چاپ مؤسسه دارالكتاب.
۲. ثواب‌الاعمال و عقاب‌الاعمال:
صفحه ۳۲۷.
۳. آيت‌الله مكارم شيرازی،
توضيح‌المسائل، مسئله ۷۵۳ و ۷۵۴.
۴. رساله مراجع مسئله ۸۲۴، به بعد صفحه ۴۶۰، شرط چهارم لباس نمازگزار.
۵. سایت پاسخگویی به سؤالات شرعی سیدمحمدحسن بنیهاشمی خمینی