شایعترین نوع کمخونی، کمخونی فقر آهن است که معمولا به دلیل تغذیه نامناسب، از دست دادن خون مانند عادت ماهیانه خانمها، جراحی، بیماریهای خونریزی کننده گوارشی مانند زخم، پولیپ و سرطانهای دستگاه گوارش یا اختلالات جذب آهن رخ میدهد.
مریم عظیمی، متخصص طب سنتی در کرمان افزود: خانمها در سنین باروری، کودکان در حال رشد و خانمهای باردار بیشتر از سایر افراد جامعه در معرض خطر کمخونی هستند.
عظیمی بیان داشت: علائم کمخونی عبارتند از خستگی و ضعف عمومی، سرگیجه و سردرد، احساس کرختی و بیحسی در دست و پا، تپش قلب، اضطراب، شکنندگی مو و ناخن و در موارد شدید تغییر شکل ناخن و تنگی نفس. در کودکان در حال رشد، کمخونی اغلب با اختلال در رشد و سیرتکاملی کودک همراه است.
متخصص طب سنتی ایرانی تصریح کرد: رژیم غذایی نامناسب مانند مصرف فستفودها و انواع تنقلات مصنوعی مانند چیپس و پفک و شکلات موجب افزایش وزن همراه با کمخونی و فقر آهن میشود که متأسفانه امروزه از اختلالات شایع دوران کودکی به شمار میآید.
عظیمی گفت: داشتن رژیم غذایی حاوی انواع غلات و حبوبات، گوشت، لبنیات، میوه و سبزیجات در حد متعادل، در پیشگیری از کمخونی مؤثر است. رژیمهای غذایی خاص مانند گیاهخواری نیز خطر کمخونی را افزایش میدهند. گوشتها به خصوص گوشت قرمز منبع غنی از آهن با قابلیت جذب بالا هستند. در رتبه دوم، انواع گوشتهای سفید قرار دارند.
او افزود: دسته بعدی مواد غذایی با میزان بالای آهن، حبوبات به خصوص عدس و سپس مغزها خاصه مغز پسته هستند. خشکبار مانند انواع میوههای خشک و سبزیهایی مانند اسفناج منابع آهن با میزان جذب کمتر محسوب میشوند. به جز گوشتها، آهن موجود در سایر منابع غذایی به تنهایی قابلیت جذب مناسب ندارد و درصورتی که همراه با گوشت مصرف شوند، جذب آهن آنها افزایش مییابد.
عظیمی بیان داشت: مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C مانند لیموترش میزان جذب آهن را افزایش میدهد و مصرف همزمان یا با فاصله اندک چای و برخی دمنوشهای گیاهی موجب کاهش جذب آهن موجود در غذا میشود. بهتر است مصرف این نوشیدنیها در فاصله یک ساعت قبل از غذا تا دو ساعت بعد از غذا محدود شود.
او تصریح کرد: پرهیز از مصرف انواع فستفودها و غذاهای دیرهضم، غذاها و شیرینیهای پرچرب، نوشابه و تنقلات مصنوعی توصیه میشود. جهت بهبود هضم و جذب غذا، رعایت وعدههای غذایی منظم و دوری از ریزهخواری مؤثر است.
متخصص طب سنتی ایرانی گفت: از دیدگاه طب سنتی ایرانی، هر ماده غذایی با مزاج سرد در کمخونی مضر است و زیادهروی در مصرف ترشیها میتواند موجب کمخونی شود. از طرفی مواد غذایی با مزاج گرم و تر موجب تحریک خونسازی و بهبود کمخونی است. مصرف عصاره انواع گوشتها بهخصوص گوشت گوسفند در درمان کمخونی بسیار مؤثر است.
او افزود: زرده تخممرغ از سایر منابع توصیه شده در کمخونی است. درصورت نبودن مانع، مصرف شیرههای توت، انگور و خرما، آبهویج، آبسیب، فالوده سیب با گلاب و زعفران نیز میتواند در بهبود کمخونی یا علائم آن مؤثر باشد.
عظیمی بیان داشت: دمنوشهای گرم و تر مانند گاوزبان نیز از موارد مفید و خونساز محسوب میشود. عادت دادن کودکان به مصرف تنقلات طبیعی و مفید مانند نخود، کشمش، انجیر، مغز بادام، پسته و فندق و انواع میوههایی مانند سیب در پیشگیری از کمخونی مؤثر است.
او تصریح کرد: درصورت اثبات کمخونی از طریق انجام آزمایش، مکمل آهن به صورت قرص، کپسول یا تزریقی تجویز میشود. استفاده همزمان از توصیههای طب سنتی ایرانی همراه با مکملهای رایج، در بهبود سریعتر بیمار مفید است.