یاسمین رضوی
برای حفظ سلامت خود و خانواده‌مان مانده‌ایم در خانه. همسران هم با همین نیت و به دلیل تعطیل بودن اغلب کسب و کارها، بیش از قبل در خانه‌اند و زمان زیادی را با خانواده سپری می‌کنند. تقریبا می‌شود گفت نسبت به زندگی روزمره پیش از ایام کرونا که مردان نیمی بیشتر از وقتشان را خارج از خانه بودند، این سبک جدید، زندگی جدیدی را هم طلب می‌کند. آمارها می‌گویند میزان درگیری‌های لفظی و حتی خشونت خانگی نسبت به قبل بیشتر شده است. در ووهان چین پس از اتمام قرنطینه خانواده‌های زیادی برای جدایی و طلاق اقدام کردند. علت چیست؟ این بدین معناست که انتخاب همسر ما دچار مشکل بوده؟ ما از اول اشتباه مسیر را رفته‌ایم؟ یا این‌که بلد نیستیم شرایط را مدیریت کنیم؟ به نظر می‌رسد مسأله حول و حوش عدم کنترل احساس و نداشتن مهارت مدیریت بحران می‌چرخد تا این‌که به طور کل در انتخاب اشتباه کرده باشیم. حتما شما هم این لطیفه‌ای که در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌چرخد را شنیده‌اید که خانم خانه با گلایه می‌گوید من برای این حد از زندگی مشترک آماده نبودم. البته که این صرفا یک لطیفه است اما گویا بسیاری از ما آمادگی و مهارت ارتباط را به حدی که بتوانیم وضعیت بحرانی را کنترل کنیم، نداریم. یکی از مشکلات زوجین در این ایام، غر زدن است. خانم از آقا می‌نالد که چقدر بهانه‌گیر شده است و آقا از خانم که مدام غر می‌زند و گیر می‌دهد. در این یادداشت می‌خواهیم بگوییم چطور باید غر بزنیم که خانه تبدیل به صحنه جنگ نشود.
چرا باید غر بزند؟
اگر گمان می‌کنید آدمی هست که غر نزند، سخت در اشتباهید. غر زدن یک واکنش طبیعی نسبت به شرایط سخت و بحرانی است. پژوهشگران می‌گویند در یک گفتگوی ساده و معمولی هم هر آدمی در هر دقیقه لااقل یک‌بار غر می‌زند. پس تصور نکنید که همسر شما نباید غر بزند و اگر غر می‌زند غیرطبیعی، ناآرام، خشن است و از بودن کنار شما و فرزندانتان لذت کافی نمی‌برد.
غر زدن یعنی چه؟
دهخدا می‌گوید غر زدن یعنی آهسته سخن گفتن از سر خشم. سخن گفتن اعتراض‌آمیز با کلماتی که احساس ناخوشی را منتقل می‌کند. لندیدن و غرولند کردن.
پس غر زدن آن‌قدر بین انسان‌ها رسمی و رایج است که برای خودش معنا و تعریف درست و درمان دارد.
ایرانی‌ها بیشتر غر می‌زنند؟
می‌گویند ایرانی‌ها بیشتر از سایر ملیت‌ها غر می‌زنند. درست است؟ ندیده‌ایم که مطالعه دقیق و پژوهش جدی‌ای در این زمینه شده باشد. اما با توجه به این‌که روانشناسان می‌گویند آسان‌ترین راه برای برقراری یک رابطه دوستانه، ارتباط‌گیری از طریق چیزهای منفی است، این مسأله نباید مختص به یک ملیت خاص باشد. چرا که انسان لابد در گذر زمان و به پشتوانه تجربه به این نتیجه رسیده است و عمل به تجربه به در دست هیچ فرد خاصی نیست. بنابراین گمان نکنید که غرزدن بیش از اندازه را در پیشانی ایرانی‌ها حک کرده اند. همه آدم‌ها در شرایط بحرانی و سخت ممکن است زیر لب شروع کنند به گفتن کلمات نامفهومی که بهش می‌گویند غر، به نالیدن از اوضاع که این می‌تواند مخاطبش فردی دیگر باشد یا خود شخص. بله آدم‌ها به خودشان هم زیاد غر می‌زنند.
آن‌چه باید مدیریت شود، قرار گرفتن در موقعیتی که نیاز به غر زدن دارد نیست، بلکه ادامه آن است. ماندن در موقعیت غر و تمام نکردن است. این‌که همان غر را می‌شود با جملات مثبت ادا کرد که البته نیاز به تمرین و ممارست دارد.
هرچه بیشتر غر بزنید، بیشتر می‌نالید
غرها تمامی ندارند. مثل کسی که هر چه بیشتر می‌خوابد، بیشتر احساس خواب‌آلودگی دارد، یا فردی که هر چه بیشتر می‌خورد، بیشتر احساس گرسنگی می‌کند. تصورش سخت نیست. طبق مطالعات عصب‌شناسان هرچه بیشتر غر بزنید، مغزتان در یک چرخه معیوبی می‌افتد که بیشتر نیاز به غر زدن پیدا می‌کند. در واقع شما را در یک دور باطل گیر می‌اندازد. عصب‌شناسان می‌گویند وقتی فردی شروع به غر زدن می‌کند، مغز او فرمان ترشح هورمون کورتیزول می‌دهد. کورتیزول هورمون استرس است و از غدد فوق کلیوی صادر می‌شود. اگر غر زدن را ادامه دهید و مدام هورمون کورتیزول تولید کنید، این هورمون به نورون‌های مغزتان آسیب می‌زند. چه آسیبی؟ آن نواحی از مغز که مسئول حل مسئله و شناخت هستند، از کار می‌افتند.
به زبان ساده این‌که به جای حل کردن مسأله پیش آمده و مدیریت آن، غر می‌زنید، هورمون تولید می‌کند، مغزتان را از کار می‌اندازید و دوباره غر می‌زنید و چون مغزتان توانایی حل مسأله را از دست می‌دهد، ماجرایی که ناراحتتان کرده و بساط غر زدن را برایتان مهیا کرده، نه تنها حل نمی‌شود که شرایط را برای غر زدن‌های بعدی مهیا می‌کند.
شاکی از عالم و آدم
دیده‌اید که برخی افراد از همه چیز شاکی‌اند؟ در خانه می‌مانند غر می‌زنند، به طبیعت می‌روند غر می‌زنند، در معاشرت با افراد شاکی‌اند، در تنهایی شاکی‌اند، همیشه چیزی برای نارضایتی آن‌ها وجود دارد و این افراد به غرغروهای ناراضی و شاکی معروفند. این آدم‌ها همان بالایی‌ها هستند که به‌خاطر دل دادن به غر زدن و عدم حل جدی مسأله‌شان، تبدیل به آدم‌هایی شده‌اند که غر‌غر کردن بخشی از عادات و شخصیتشان شده است.
غر زدن و آلزایمر
حالا نمی‌خواهیم بترسانیمتان و بگوییم آدم‌های غرغرو به آلزایمر دچار می‌شوند و ربطی جدی میان این دو وجود دارد. اما خودتان بخوانید که عصب‌شناسان دانشگاه استنفورد می‌گویند مدام غر زدن باعث آب رفتن بخشی از مغز به اسم هیپوکمپوس می‌شود. هیپوکمپوس نقش مهمی در حل‌مسأله و تفکر دارد و از جمله اولین نواحی است که در بیماری آلزایمر از دست می‌رود.
غرهای آسیب‌زا
غر زدن فقط به شخص غرغرو آسیب نمی‌رساند، بلکه اثرش را روی اطرافیان هم می‌گذارد. در واقع آدم‌های اطراف یک فرد غرغرو مثل اطرافیان آدم سیگاری، از این عادت متضرر می‌شوند.
پس چه کنیم؟
ابتدای یادداشت گفتیم که غر زدن امری طبیعی است و بعد گفتیم که تا چه اندازه آسیب‌زاست. شاید در نگاه اول به نظر متناقض بیاید که هم طبیعی باشد و هم آسیب‌زا و ندانیم که بالأخره تکلیفمان چیست؟ پژوهشگران می‌گویند آدم‌هایی که غر می‌زنند طول عمر بیشتری دارند. نه آن‌هایی که با غرهای مدامشان بخش‌هایی از مغز را از کار انداخته‌اند، بلکه آن‌هایی که غر زدن برایشان دائمی نیست و روشی معمولی و هر ازگاهی برای خالی شدن از احساسات منفی در مواقع بحران است.
چطور غر بزنیم؟
ـ بدانید که برای چه دارید غر می‌زنید و هدفتان چیست. دیده‌اید افرادی را که اصلا مشخص نمی‌شود طرف منظورش از این همه نالیدن چیست و دقیقا از چه می‌نالد. در روابط زناشویی بهتر است مشخص کنید که غرهایتان به چه خاطر است و کدام مسأله باعث احساس ناراحتی در شما شده و به عبارت دیگر، هدفمند غر بزنید.
ـ هرسخن جایی و هر نکته مکانی دارد را که یادتان هست، پس غر زدن هم زمان مناسب دارد. باید بدانید که همسرتان چه زمانی آماده شنیدن غرهای شماست و نتیجه بهتری به بار می‌آورد نه آن‌که تبدیل به یک آتش شود. اگر هنوز نمی‌دانید که چه مواقعی همسر و اطرافیانتان اولین غر شما برایشان حکم آتش در انبار باروت دارد، پس باید دست به کار شوید و بیشتر هم را بشناسید.
ـ در غر زدن هم باید مراقب کلمات و لحنتان باشید. این‌که شما عصبانی یا ناراحتید و نیاز به غر زدن دارید وهمسرتان هم پذیرای شماست دلیل بر این نیست که هرچه از ذهنتان می‌گذرد را با هر لحن مدیریت نشده‌ای به زبان بیاورید. بهتر است هنگام غر زدن شخصیت طرف مقابلتان را مدام تحقیر نکنید. در کلامتان رنگ تهدید نباشد و در هنگام غر زدن هم منصف باشید و تمام پل‌های پشت سرتان را خراب نکنید. حساسیت‌ها و خطوط قرمز همسرتان را هم نشانه نگیرید.
ـ غر زدن را با کلمات مثبت و مهربانانه شروع کنید. چه می‌شود اگر قبل از غر زدن بگویید: عزیزم، یا قربانت بروم و...