دیابت یکی از بیماریهای مزمن است که طبق تفکر اکثر مردم مصرف زیاد شیرینی منجر به بروز یا بدتر شدن این بیماری میشود، اما در این مطلب به عوامل غیر شیرین آن نیز اشاره میشود.
عوامل غیر شیرین
برخی افراد فکر میکنند که تنها مصرف شکر فراوان عامل خطرآفرین اصلی برای ابتلا به بیماری دیابت نوع 2 محسوب میشود، اما شرایط پیچیدهتر از این است. بسیاری از عوامل مرتبط با سبک زندگی و همچنین عوامل ژنتیکی میتوانند طی زندگی یک فرد در ابتلا به دیابت نقش داشته باشند.
در همین حال، دیابت نوع 1 که به عنوان دیابت نوجوانان نیز شناخته میشد زیرا بیشتر در سنین پایین شکل میگرفت، دارای مجموعهای از عوامل خطرآفرین مختص به خود است که با سبک زندگی ارتباطی ندارند. در ادامه با چند عامل خطرآفرین شایع برای هر دو نوع دیابت بیشتر آشنا میشویم.
اضافه وزن داشتن یا چاقی
زمانی که موضوع پیشبینی ابتلا به دیابت نوع 2 مطرح میشود، اضافه وزن یا چاقی عاملی کلیدی محسوب میشود. اضافه وزن خود میتواند به واسطه دلایل مختلفی شکل بگیرد که از رژیم غذایی نامناسب تا کم تحرکی را شامل میشوند.
سابقه خانوادگی
دیابت نوع 1 نوعی بیماری خودایمنی است که در عملکرد پانکراس اختلال ایجاد کرده و اجازه شکستن کربوهیدراتها و سطوح گلوکز در خون را نمیدهد که روندی ضروری در تنظیم قند خون محسوب میشود. اگر فردی سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت نوع 1 داشته باشد، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این شرایط قرار دارد. ژنهای خاصی نیز شناسایی شدهاند که با خطر دیابت نوع 1 پیوند خوردهاند.
زایمان
زنانی که نوزادانی سنگینتر از 4 کیلوگرم را به دنیا میآورند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 قرار دارند.
همچنین، تشخیص دیابت حاملگی طی دوران بارداری میتواند احتمال ابتلا به این بیماری در آینده را افزایش دهد. دیابت حاملگی تنها طی دوران بارداری رخ میدهد و در صورتی که از طریق رژیم غذایی، فعالیت بدنی و در برخی موارد مصرف دارو کنترل نشود میتواند سلامت مادر و جنین را در معرض خطر قرار دهد.
کلسترول بالا
سطوح بالای کلسترول (کلسترول بد) در خون یک عامل خطرآفرین برای دیابت نوع 2 است. در همین حال، اگر به دیابت مبتلا باشید، کلسترول میتواند حتی به مشکلات بزرگتری منجر شود.
دیابت میتواند سطوح کلسترول خوب (HDL) را کاهش داده و سطوح کلسترول بد و تریگلیسیرید را افزایش دهد که خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته مغزی را افزایش میدهد.
ورزش نکردن
حتی اگر به میزان زیاد غذاهای چرب مصرف نکنید، نشستنهای طولانی مدت و کم تحرکی میتواند احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد. کاهش وزن از طریق دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم و انجام ورزش سلولهای عضلانی را قادر به استفاده مؤثرتر از انسولین و گلوکز میسازد، از این رو، خطر ابتلا به دیابت کاهش مییابد.
کمتحرکی میتواند به کاهش حساسیت سلولهای عضلانی به انسولین منجر شود که میدانیم این شرایط بر سطوح قند خون انسان تأثیرگذار است. ورزش منظم نه تنها قدرت بدنی انسان را افزایش میدهد، بلکه میتواند حداقل آغاز دیابت را به تأخیر اندازد.
بیماریهای خودایمنی دیگر
دیابت نوع 1 خود یک اختلال خودایمنی است، اما ابتلا به دیگر بیماریهای خودایمنی نیز میتواند احتمال ابتلا به این بیماری را حتی پس از دوران کودکی و نوجوانی افزایش دهد.
از جمله این بیماریهای خودایمنی میتوان به بیماری گریوز که بر غده تیروئید تأثیرگذار است و موجب تولید بیش از حد هورمونهای تیروئید میشود، مولتیپل اسکلروزیس یا همان بیماری ام.اس اشاره کرد.
سن
سن نقشی کلیدی در ابتلا به دیابت نوع 2 ایفا میکند. در همین راستا، افراد میانسال و پیر در معرض بیشترین خطر برای ابتلا به دیابت نوع 2 قرار دارند. این شرایط ممکن است با کاهش فعالیت بدنی، از دست دادن توده عضلانی و افزایش وزن با افزایش سن مرتبط باشد.
سندرم تخمدان پلیکیستیک
برای زنان، ابتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک ـ شرایطی رایج که با دورههای قاعدگی نامنظم، رشد بیش از حد مو و چاقی تعریف میشود ـ میتواند خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد.
پرفشاری خون
خوانشهای منظم فشار خون بیش از 140 بر 90 میلیمتر جیوه با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 پیوند خورده است.
عوامل محیطی
شرایطی مانند قرار گرفتن در معرض یک بیماری ویروسی ممکن است در ابتلا به دیابت نوع 1 نقش داشته باشد.