کد خبر: ۳۹۵۱
تاریخ انتشار: ۱۰ مرداد ۱۳۹۹ - ۱۷:۱۳
پپ
صفحه نخست » سبک زندگی


گلاب بانو

مادربزرگ را برده بوديم خانه قديمي اين چيزها را به ياد بياورد. همه چيز را فراموش کرده بود. اول از اسمهاي دور شروع شد. اسمها توي ذهنش کم رنگ شدند؛ «ببخشيد خانم گل!»

به همه ميگفت: خانم گل و آقاي گل و دخترم و پسرم، گلکم و تاج سر و از اين جور چيزها که آدم وقتي به ياد نميآورد به همه ميگويد. پدر با لبخند مصنوعي کشداري مينشست مقابلش و ميگفت: دخترهاي آبجي طاهره اسمشان چيست؟ اگه گفتي؟

دخترهاي آبجي طاهره زينب و زهرا بودند. مادربزرگ اولش سريع ميگفت: زينب جان و زهرا جان! خودم توي گوششان اذان گفتم، اينها را فراموش نميکنم. اصلا زينب موهاي کوتاه پر پشت مشکي داشت و زهرا چشمهاي طوسي پررنگ، خودم اذان را توي گوش راست و اقامه را توي گوش چپشان گفتم. اصلا امکان ندارد يادم برود. بعد پدر دورتر ميرفت و ميگفت: خب! اگر گفتي اعظمسادات چند تا بچه دارد و اسم بچههايش چيست؟

اعظمسادات از ذهن مادربزرگ پر کشيده بود. ميگفت: آدمها توي ذهنم مثل کبوتر شدهاند، کلهام مثل پشتبام شده، يک پشتبام خالي و برهوت و دنگال که هيچي در ميان ندارد. هيچکس روي اين پشتبام نايستاده، مثل قديمها نيست، مثل شهرمان ماسوله نيست که پشتبام خانه همسايه، حياط ما باشد و آنجا بازي کنيم و پشتبام خانه ما، حياط بازي بچههاي همسايه ديگر! مادربزرگ بيشتر آن دورترها ميرفت، آنجا که نه من بودم نه مادر و نه پدر، آنجاها که کسي دستش نميرسيد به آن خاطرات، هر چه ذهنش درگيرتر ميشد چيزهاي نزديک را بيشتر از ياد ميبرد و چيزهاي دورتر را بيشتر به ياد ميآورد. کمکم دختر کوچکي ميشد، پير و چروکيده روي يک تخت کوچک چوبي کنار يک پنجره باز رو به آسمان. دلش ميخواست اتاقش کاه گلي باشد.

پدر با صاحبخانه حرف زد. اولش راضي نميشد. بعد که پدر توضيح داد ممکن است اين کار به بازگشت حافظه مادر کمک کند صاحبخانه راضي شد. بعد قول گرفت و توي کاغذ نوشت و پدر امضاء کرد که اتاق را به رنگ روز اولش دربياورد، ديوارهاي آبي، کاهگلي شدند. پدر نقاش آورد و رنگ روي رنگ ريخت و به ديوار ماليد تا مادربزرگ بگويد، خوب است! بعد چيزهايي توي رنگ ريختند که درست شد مثل کاهگل، خنده دويد توي صورت مادربزرگ و نشست به تماشاي رنگ کردن ديوارها.

اعظمسادات و بچههايش را چند روزي به ياد آورد ولي باز کمکم يادش رفت که دو پسر داشت و يک دختر يا دو دختر و يک پسر؟ ميگفت: مگر مهم است که اعظمسادات چند بچه داشته باشد؟ بعد طوري که پدر نبيند از من پرسيد: اصلا اعظمسادات کي هست؟

اعظمسادات مادر من بود، عروس خودش، زن پسرش و اينکه مادربزرگ ميپرسيد، نميداند او کيست احتمالا حتي نميدانست من و حامد و حميده چه کساني هستيم. من يک انگشتم را بالا بردم و خودم را نشان دادم، يعني که يک دختر دارد اين اعظمسادات و بعد دو انگشت را بالا بردم که يعني دو پسر دارد.

تقلب کردن را خوب بلد بود و سريع همينهايي را که گفتم تحويل پدر ميداد. بقيه هم همينطوري به مادربزرگ ميرسيدند. عمه چاق بود، من با دست شکمم را نشان مادربزرگ ميدادم و شوهر کچلش را اينطوري نشان ميدادم؛ با دست ليس ميزدم و روي سر ميکشيدم. عمو و خاله و داييها را هم هر کدام يکجوري علامتگذاري کرده بوديم. يک جوري که مادربزرگ به ياد بياورد. يک جوري که از يادش نرود. اما کمکم علامتها قاطي ميشدند و مادربزرگ مفهوم کچلي را به خاطر نميآورد يا مابهازاي خيار و پرتقال تو ذهنش وجود نداشت. انگار به دوره انسانهاي اوليه بازگشته بود، خيار ميتوانست هر ميوهاي باشد و پرتقال و اين چيزهاي ريز قرمز گرد و کوچک که اسمش گيلاس بود. مادربزگ يک دانه را برميداشت و ميگفت: اسمش چيست؟ ميگفتم: گيلاس! تعجب ميکرد و ميگفت: شوخي که نميکني با من؟ اين که اسمش گيلاس نيست، اين اسمش هندوانه است! چرا دروغ ميگويي مادر جان؟! پدرت ناراحت ميشود قربان تو بروم من! و من گريه ميکردم که، به خدا! به امام حسين قسم اينکه توي دستت است گيلاس است و بعد ميرفتم يک هندوانه کشان کشان از آشپزخانه برايش ميآوردم که خودش ببيند و مقايسه کند.

مادربزرگ سؤالي را از من ميپرسيد که انسانهاي اوليه از هم پرسيده بودند. ميگفت: چرا اسم اين ميوه را گذاشتهاند گيلاس؟

سر تکان ميدادم که يعني، من چه ميدانم که چرا اسمش را اين گذاشتهاند. مادربزرگ سرش را خم ميکرد سمت من و انگار که بخواهد موضوع مهم محرمانهاي را بپرسد، ميگفت: کي اسمش را گذاشته گيلاس؟ مادرت؟

در عجب بودم از اينکه يک نفر دچار آلزايمر بشود اما دعوا و اختلاف عروس و مادر شوهري از يادش نرود!

گفتم: نه! آن موقعها که اسم اين ميوهها را ميگذاشتند مادر من نبوده. آن موقعها اصلا کسي نبود که بنويسد چرا اسم فلان چيز اينطوري است يا آن طوري.

مادربزرگ به حيوان دراز باريک چهار دست و پايي که ميوميوکنان از روي ديوار روي لبه پنجره ميپريد نگاهي کرد و گفت: مثلا به اين ميخورد که اسمش گيلاس باشد؟

گفتم: آره! آفرين! اين هم گيلاس است. بايد جلوي دهانم را ميگرفتم. چون مادربزرگ ديگر حرف را باور نميکرد. من دروغ نگفته بودم، گربه محله ما بود که بهخاطر اينکه گيلاس هم ميخورد ما بهش ميگفتيم: گيلاس! و اتفاقا اين اسم را ما برايش انتخاب کرده بوديم ولي اصلا منظورمان آن گيلاس نبود. اما توضيح دادن چنين چيزي براي مادربزرگ در اين شرايط سخت شده بود. ديگر باور نميکرد اين گيلاس است يا آن يکي.

از اين اتفاقات زياد افتاده بود و مادربزرگ ميچسبيد به تعريف غلط و ميگفت توي ذهنش آن تعريف درستتر است و بيشتر جور ميآيد کاري هم به عذرخواهي و ببخشيد بعدش نداشت چون اصلا عذرخواهي به دردش نميخورد.

پدر اين چيزها را نميدانست. يک دفترچه داشت و يک جدول کشيده بود توي آن، از خودش شروع کرده بود و خواهرها و برادرها تا برسد به خانواده پدر و مادري، قوم و خويش و همسايهها و هر شب با مادربزرگ مرور ميکرد. ميگفت: دکتر گفته بايد مغزش را ورزش بدهيم. مغزش تنبل شده. ولي اينها را از خودش در ميآورد. ميخواست بداند هر شب که ميگذرد مادربزرگ تا کجا را بهخاطر ميآورد و تا کجا را از ياد برده است. خيلي از خانه و چهارخانهها و اسمها خط خورده بودند. مريضي توي مغز مادربزرگ پيشروي ميکرد و متوقف نميشد. همينطور جلو ميآمد و پدر همينطور اسمها و آدمها را خط ميزد. کاري نداشت که چند نفر خط ميخورند. از اينکه فاصله مادربزرگ با خودش کمتر ميشد ناراحت بود. انگار ميترسيد يک روز صبح يا شب مادربزرگ برگردد، بگويد: ببخشيد شما اسمتان چيست؟ هر چه مادر ميگفت نه به خودت سخت بگير نه به اين پيرزن بنده خدا، بگذار دارويش را بخورد و استراحت کند، به خرجش نميرفت که نميرفت. چند روزي هم که مأموريت ميرفت و در خانه نبود اين سؤالات را تلفني با مادربزرگ چک ميکرد. اين سؤال و جوابها شده بود مايه سرگرمي و تفريح ما بچهها، ديگر کسي تلويزيون تماشا نميکرد. مادربزرگ بامزهتر بود، به دايي مسعود ميگفت: مارمولک! بيراه هم نميگفت. اما کفر مادر درميآمد. ميگفت: اگر يادش نيست چرا به خان داداش من ميگويد مارمولک؟ چرا نميگويد کبوتر يا قرقاول يا طاووس يا چيز ديگر؟

اين حرفها همه ما را ميخنداند اما مادربزرگ هاج و واج نگاهمان ميکرد. از ناراحتي مادر ميفهميد چيزي را غلط گفته، سريع از دلش درميآورد. آخر کار هم وقتي سوتيهاي بيحد و اندازه را ديد، انگشتر قيمتياش را که يادگار مادرش بود از دستش درآورد و توي دست مادر کرد و گفت: هنوز که تو را به ياد ميآورم ميدانم عروسم هستي. ميدانم پاره تنم هستي. اين انگشتر را براي يادگاري و تشکر و عذرخواهي به تو هديه ميدهم، مادرجان!

پدر گريهاش ميگرفت. ميگفت: حتي اگر اسم همه ما يادت رفت و ندانستي ما کي هستيم از اينکه ميداني مادرمان هستي خوشحاليم. مادر کلمهاي است که اصلا نبايد فراموش کني. اگر هم کردي من آنقدر هر روز اين کلمه را ميگويم که دوباره و چند باره به ياد بياوري. معنايش هم خودت هستي، نزديک نزديک. معنايش به پوست و گوشت خودت چسبيده است.

پدر اين چيزها را ميگفت و گريه ميکرد. هميشه قبل از اسم خودش مينوشت؛ مادر!

احساس کردم دلش گرم شد به اينکه هنوز پشتش به مادر گرم است. به اينکه اگر فراموشي مادربزرگ به اسم پدر هم برسد، بعد از آن چيزي وجود دارد، کلمهاي، اسمي وجود دارد که حتي اگر مادربزرگ يادش برود ما يادمان نميرود.

نظرات
نام:
ایمیل:
* نظر: