یاسمین رضوی
همهمان زیاد میشنویم که فلانی خوشاخلاق است و فلانی بداخلاق. این برچسبی است که به آدمها میزنیم. البته قضاوت ناگزیری است. یعنی دستهبندی آدمها به بداخلاق و خوشاخلاق، چیزی است که نمیتوان جلویش را گرفت و به همه گفت لطفا قضاوت نکنید. وقتی که میخواهیم با کسی دوست بشویم، زمانی که از خوبیهای همسایهمان تعریف میکنیم، روزهایی که درباره شریک زندگیمان میخواهیم تصمیم بگیریم، یکی از مؤلفههای اصلیمان خوشاخلاقی است. چه کسی است که بخواهد با یک فرد اخمو و بداخلاق که احتمالا قدری هم روحیات خسته کننده و کسالت بار دارد، دوستی کند یا زیر یک سقف باشد؟ پس خوشاخلاقی مسأله جدی و مهمیاست. اما آیا میشود همیشه خندان و خوشاخلاق بود؟ در هر شرایطی لبخند زد؟ مسلما نه! در این صورت باید بخشی دیگر از احساسات انسان، مثل خشم و ناراحتی را انکار کنیم. آدمها ممکن است عصبانی، مضطرب و غمگین باشند و اینها روی رفتارشان اثر بگذارد، اما بداخلاقها غالبا رفتار و اخلاقشان تمایل بیشتری به سمت احساسات منفی دارد. شاید بهتر باشد برچسب منفی بودن را به طبیعیترین احساسات انسانی نزنیم، اما منظورمان اضطراب و غم و خشم است. خوشاخلاقها هم ویژگیهای دیگری دارند، آنها عصبانی و ناراحت میشوند اما کنترل بیشتری روی احساساتشان دارند و معمولا بلدند چطور عواطفشان را مدیریت کنند. اگر میخواهید فردی خوشاخلاق بشوید یا بسنجید که جزء دسته خوشاخلاقها جا میشوید یا نه، ما را دنبال کنید.
لبخند بزنید
برخی از ما، به ویژه خانمها، برایمان جا افتاده است که زن متین و نجیب، زنی است که نمیخندد. خندیدن را نوعی جلفبازی بهمان معرفی کردهاند. اما شاید ما درست متوجه نشدهایم یا خوب برایمان توضیح ندادهاند. لبخند زدن، اولین و سادهترین راه برای انتقال انرژی مثبت است. این روزها که پیادهروی میروید یا از اتوبوس و مترو استفاده میکنید، بیشتر به آدمها دقت کنید، معمولا زمانی که چشم در چشم میشویم، یا چشمانمان را میدزدیم یا با اخم و خستگی رو بر میگردانیم، لبخند زدن آخرین کاری است که به ذهن برخیها میرسد. اگر میخواهید جزء دسته خوشاخلاقها باشید و انرژی مثبت را به دیگران منتقل کنید، حتی زمانی که تنها هستید سعی کنید لبخند زدن را تمرین کنید. زمان رانندگی، موقع آشپزی کردن یا... لبخند زدن در برابر اخم کردن، حتی اگر بیدلیل باشد، نوعی رضایت و صبر به دلمان میآورد که حال خودمان را هم حسابی بهتر میکند.
مؤدب بودن
امام صادقعلیهالسلام در تعریف خوشاخلاقی میفرماید: «حسنخلق آن است که برخوردت را نرم کنی، سخنت را پاکیزه گردانی و برادرت را با خوشرویی دیدار نمایی»
اگر رعایت ادب کلام و ادب رفتار، برایمان درونی شود، حتی زمانی که گرفته و ناراحت و یا حتی عصبانی و پرخاشگریم، مؤدب رفتار میکنیم و همین باعث میشود خوشاخلاق باشیم. مثال میزنم: شما از آن دسته آدمهایی هستید که اهل تقدم در سلام کردن هستید. یا اینکه عادت دارید زمانی که با کسی در آسانسور قرار میگیرید لبخند بزنید و در را برای دیگری نگه دارید، تمام اینها باعث تزریق احساس مثبت و خوب به خودتان و دیگری میشود. رفتار ملایم، خلق را هم نیکو ملایم میکند و هر دو بر هم اثری انکارناپذیر دارند.
تعریف کنید
چرا گمان میکنیم تعریف کردن از دیگران، یعنی پایین آوردن شأن و شخصیت خودمان؟ اگر دیگری زیباست، خوشلباس است، خوشسلیقه است، کدبانوست، مدیر خوبی است، تحصیل کرده و اهل تفکر است و یا هر صفت نیکوی دیگری دارد، به او بگوییم. این را بگذارید یک تمرین خوب برای خودتان. اگر تا به حال اهل تعریف کردن از نکات مثبت دیگران نبودهاید، از حالا تمرین کنید. به دیگران بگویید که از اینکه اینقدر خوب هارمونی رنگ لباسهایشان را رعایت کردهاند، لذت بردید و این نشانه خوشسلیقگی و دقت ایشان است. بگویید که چقدر دستپخت خوبی دارد و... تمجید و تعریف از دیگران قبل از اینکه دیگری را پرانگیزه و شاد کند، به خودمان شادی و نشاط و حس بخشندگی میدهد.
عصبانی هستم
آدمها برای ابراز احساساتشان راههای زیادی دارند. به طور مثال برخی وقتی عصبی میشوند، پرخاشگر شده و دشنام میدهند. برخی دیگر دچار دردهای عصبی در بدنشان میشوند، مثلا سردرد میگیرند یا دچار لرزش میشوند، عدهای اما بلدند احساساتشان را با کلمات بروز دهند، اما نه الزاما دشنام و فحش، بلکه با کلمات درست و مناسب. بهترین راه برای ابراز ناراحتی و عصبانیت، صحبت کردن درباره آن است. به طور مثال وقتی ناراحت هستید، یک جمله حال شما را منتقل میکند: «من از دست تو ناراحتم زیرا...» یا به جای فحش دادن میتوان احساستان را کلمه کنید: «من از دستت عصبانی شدم چون... » استفاده از کلمات رکیک و دشنام، شما را فردی بداخلاق و بیادب جلوه میدهد و دیگران را از شما دور میکند.
بخشنده باشید
اهل کمک کردن و بخشندگی باشید. پیرزنی را که کنار خیابان مانده، به مقصد برسانید، به زنی باردار که توی مترو ایستاده، صندلیتان را ببخشید، برای خواهرشوهری که درگیر اسبابکشی است، ناهار بپزید، به غریبهای که بار زیادی دارد کمک کنید تا به مقصد برسد و کمک و محبتهایی از این دست، شما را فردی خوشاخلاق میکند و حال خودتان و اطرافیانتان را بهبود میبخشد. مگر آدمها از هم چقدر توقع دارند؟ قدری لبخند و محبت... همین!
مرا به نام کوچکم بخوان
استفاده از نام کوچک افراد، در حین صحبت کردن، باعث ابراز صمیمیت و انرژی مثبت میشود. آدمها نام کوچکشان را معمولا دوست دارند و اگر شما آنها را به نام کوچکشان بخوانید، نشان میدهید که توجه لازم را داشتهاید و برایتان خاص شدهاند. توجه کردن، حس خوبی در افراد برمیانگیزد.
به روحتان برسید
کسی که نسبت به روح خودش بیاهمیت است در دام افسردگی، وسواس فکری و غم و اندوهی که ریشهاش در گذشته است، میافتد. اگر به دنبال درمان و تغییر و خوب کردن حال خودتان نباشید، نمیتوانید آدم خوشاخلاقی باشید، حتی اگر لبخند بزنید. پس خودتان را بشناسید، مطالعه کنید، از کارگاههای درمانی استفاده کنید، نزد مشاور بروید، سفر و پیکنیک بروید و طبیعت را تماشا کنید. آنچه در گذشته اتفاق افتاده را رها کنید و سعی کنید آدمها را ببخشید که نبخشیدنشان تنها شما را از زندگی میاندازد.
برای خودتان وقت بگذارید
میدانید که خوشاخلاق بودن، چشمهاش درونی است. اگر حال خودتان خوب نباشد، نمیتوانید فردی خوشاخلاق باشید، همانطور که در بالا هم اشاره کردیم. آدمی که بلد است «نه» بگوید، الزاما فردی بداخلاق و ضد حال نیست، بلکه تلاش میکند به خودش و برنامههاش وفادار باشد تا حالش خوب و زندگیاش رو به راه باشد و بتواند با دیگران هم خوشاخلاق رفتار کند. کسی که مدام درگیر دیگران است و وقتی برای خودش نمیگذارد، بالأخره افسرده و عصبی میشود و این حالات روی رفتارش هم اثر میگذارد.
تغذیه سالم
شاید باورتان نشود، اما خوراکیهایی هستند که ما را عصبی و پرخاشگر میکنند و بالعکس رژیمهایی وجود دارند که از ما افرادی بااخلاق میسازند. استفاده از دمنوشهای آرامشبخش و در عوض پرهیز از فستفودها و غذاهای آماده، یکی از راهکارهایی است که میتواند سلامت جسم و روحمان را تضمین کند. بیش از اینکه از کربوهیدرات و گوشت استفاده کنید، سبزی و میوه بخورید و مطمئن باشید علاوه بر عقل سالم، روح سالم هم در بدن سالم است.
جسم سالم
ممکن است مدام احساس خستگی و کسالت کنید، آستانه تحملتان پایین آمده باشد و زود عصبی شوید و ندانید علت چیست. نزد پزشک بروید تا برایتان آزمایشهای ضروری را بنویسد. ممکن است از کمبود خون و آهن رنج ببرید، یا درگیر کمکاری و پرکاری تیروئید باشید که با راهکارهای پزشکی قابل درمان هستند. به جسم و روحتان بیتوجه نباشید.