مریم کمالی نژاد
شادی و نشاط از ضروریات زندگی است. خاصه برای کودکان که نیاز حیاتی به آن دارند. اگر ما بزرگسالان بتوانیم روز‌ها و ساعت‌‌ها بدون نشاط تنها از سر تکلیف و وظیفه زندگی کنیم و سرپا بمانیم، کودکان هرگز این امکان برایشان وجود ندارد. آن‌ها حیاتی‌ترین مسائل زندگی‌شان با نشاط و سرزندگی و شادی سروکار دارد. شاید تا به حال به شکل یک مسأله کلی به آن نگاه کرده باشیم. این‌که چه کار کنیم تا محیط خانوادگی و فرزندانی شاد و بانشاط داشته باشیم و به شکل خاص برای شاد بودن برنامه‌ریزی کنیم. اگرچه که همه ما در نهایت، نیت تمامی اعمالمان این است که خود و اطرافیانمان در زندگی شاد و راضی باشیم، اما گاهی آن‌قدر اهداف بلندمدت سایه‌شان را روی زندگی در لحظه می‌اندازند که فراموش می‌کنیم امروز همان فردایی است که دیروز منتظرش بودیم و یادمان می‌رود باید زندگی کنیم؛ غرق در کار، در گرفتاری و مشکلات در بدوبدوهایی برای فردایی بهتر و البته کودکان در این میان قربانیان مظلومی هستند. در ادامه به راهکارهایی برای شاد کردن محیط خانواده و کودکان اشاره خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
من عاشق توام
آیا کودک شما می‌دانید که بی قید و شرط دوستش دارید؟ اغلب ما پاسخ می‌گوییم که «بله، قطعا، من عاشق فرزندم هستم.» اما زمانی که بپرسیم شما برای نشان دادن این عشق بی‌پایان و بی‌قید و شرط چه کرده‌اید، اعمال و کارهایی را مثال می‌زنید که معمولا کودک آن‌ها را درک نمی‌کند. این‌که به خاطر فرزندتان شبانه‌روز مشغول کار هستید تا زندگی بهتری برایش بسازید، امروز از درک و فهم کودک خارج است. این‌که به خاطر این‌که فردا سرش را بالا نگه دارد و از تحصیلات والدینش با افتخار صحبت کند، دارید درس می‌خوانید و سرتان مدام توی کتاب و دفتر است و وقتی برای فرزندتان ندارید، روش مناسبی برای نشان دادن محبت بی‌قید و شرط به کودک نیست. و هزاران کاری که در طول زندگیمان انجام می‌دهیم و قطعا نیتمان فراهم آوردن زندگی بهتر برای کودک است اما تنها راه نشان دادن عشق به فرزند نیست. فرزند شما باید مستقیم از طریق کلام و محبت فیزیکی، مورد توجه و عشق قرار بگیرد.
کودک و نوجوانتان را در آغوش بگیرید. او را ببوسید. اگر کار خطایی از او سرزده طوری رفتار نکنید که گویا از تمام شخصیت او متنفرید، بلکه توضیح دهید که کارش بد بوده و شما را ناراحت کرده. برای کودکتان زمان بگذارید.
قوانین منصفانه
درک کنید که کودک هنوز با قوانین زندگی و جامعه ما آشنا نیست. او مطمئنا هنوز نمی‌داند که اگر در مهمانی کاسه پاپ‌کورن را روی سر خودش خالی کند، خانه میزبان کثیف می‌شود، موهایش کثیف می‌شود و شما ممکن است خجالت زده شوید و مورد قضاوت قرار بگیرید. او فقط دنبال کشف دنیای جدید و هیجان و نشاط است و دارد زندگی طبیعی خودش را می‌کند. پس قوانینی که برای کودک وضع می‌کنید، قوانینی منطبق با زندگی کودکانه و فهم اندک او باشد و البته نشاط و شادی را در نظر بگیرید.
چطور توقع دارید کودکتان مثل یک بزرگسال رفتار کند؟ اگر با این دید به کارهای کودک نگاه کنید، صبورتر خواهید بود، چون می‌دانید که کارهایش از سر لج و لجبازی با شما نیست، نمی‌خواهد آبرویتان را ببرد یا دردسر تازه برایتان درست کند، فقط دارد زندگی‌اش را می‌کند.
خانه‌های آپارتمانی و گل‌های پژمرده
ما به خانه‌های آپارتمانی عادت کرده‌ایم و سعی می‌کنیم احساساتمان را در همین چهارچوب حفظ کنیم و قوانین آپارتمان‌نشینی را رعایت کنیم، اما کودکان هنوز این چیزها را نمی‌دانند و نیاز به دویدن، فریاد کشیدن، بالا و پایین پریدن و بازی‌های پر سر و صدا دارند و این‌ها نشانه بی‌ادبی بچه و نقص تربیت شما نیست. البته ما نمی‌گوییم اجازه دهید فرزندتان، همسایه‌ها را از کار و خواب و زندگی بیندازد و هرکاری دلش می‌خواهد بکند. بلکه می‌خواهیم بگوییم این بخش از نیازها بچه را جدی بگیرید و برایش برنامه‌ریزی کنید. کودکتان را ببرید به یک محیط وسیع و سرباز و با هم تا می‌توانید فریاد بکشید، داد بزنید، بدوید و بالا و پایین بپرید. او را با طبیعت آشنا کنید. قطعا از آن لذت خواهد برد و سرشار از نشاط می‌شود. چون ذات کودک به طبیعت تمایل دارد و به آن نزدیک است.
تعدیل بکن نکن‌ها
آن پرستیژی که برای خودتان در نظر گرفتید را گاهی باید فراموش کنید و اجازه دهید کودکتان آزادانه زندگی کند. شاید لازم باشد با دست غذا را لمس کرده و بعد بخورد. لازم است با حیوانات ارتباط نزدیک برقرار کند و دنبال پروانه‌ها بدود. گل بازی کند و لباس‌هایش حسابی کثیف شوند. دست از بکن نکن‌های مداوم بردارید و کمی آزادی و اختیار به کودک بدهید.
آموزش بخشندگی و کمک کردن به دیگران
فراموش نکنید که کودکان هم نیاز به معنایی برای زندگی دارند. کودک و یا بزرگسال در هر سن و سالی از این‌که مفید باشد، دیگران را شاد و خوشحال کند و دست کسی را بگیرد، حس نشاط و سرزندگی خواهد کرد. پس به فرزندانتان بخشندگی و کمک کردن به دیگران را آموزش دهید و خودتان الگوی مناسبی برای او باشید. این‌که یک کمد بزرگ اسباب‌بازی بلااستفاده را خوب و مرتب تا ابد نگهداری کنید، چه سودی به حال شما یا فرزندتان دارد؟ اما می‌توانید با کمک و انتخاب خودش بخشی از آن‌ها را به بچه‌های دیگر ببخشید. زمانی که لقمه غذا یا خوراکی و میوه توی کیف فرزندتان می‌گذارید که در مدرسه بخورد، می‌توانید از همان خوراکی کمی اضافه کنید و بگویید که با دوستش خوراکی‌اش را بخورد و کارهایی از این دست که اگر بخواهیم مصادیقش را عنوان کنیم چندین کتاب می‌شود.
بخندید
به همین سادگی. خندیدن شاید حلقه گمشده‌مان باشد. برخی از ما از بچگی بهمان گفته‌اند آدم متین و باوقار زیاد نمی‌خندد و ما اخموهایی بارآمدیم که وقتی خوشحال باشیم هم از چهره‌مان غم و عصبانیت می‌بارد. با کودکتان بخندید. برایش لطیفه تعریف کنید و به لطیفه‌های هرچند بی‌مزه‌اش گوش کنید و بلند بلند با هم بخندید. شعرهای کودکانه بخوانید. خوراکی‌های هیجان‌انگیز درست کنید و مثل یک دوست پا به پای کودک زمان بگذرانید.
از گیاهان کمک بگیرید
کاشت سبزی و صیفی‌جات و گل و درختانی که قابل نگهداری در آپارتمان هستند را همین امروز با کمک فرزندتان شروع کنید. روند کاشت و رشد و رسیدگی به یک موجود زنده، در روحیه خودتان و نشاط خانواده و کودکتان بسیار اثرگذار است.
نشاط جسمی
بالأخره همه ما می‌دانیم کسی که گرسنه است، کسی که بیمار است یا خوب نخوابیده و بدن ناتوانی دارد، نمی‌تواند روز پرانرژی و شادی را شروع کند. کودکان هم از این قاعده مستثنا نیستند. مراقب تغذیه کودک باشید. سبد تغذیه کودک را از هل و هوله خالی کنید و میوه و سبزیجات و مغذی‌جات سالم را جایگزین کنید. وقت خوابش را تنظیم کنید و تا می‌توانید او را به تحرک و فعالیت فیزیکی تشویق کنید.
اهل تشویق کردن باشید
کودکتان را تشویق کنید. با افتخار بابت کارهایش او را بستایید. برخی از والدین در ذهنشان یک بچه آرمانی را تصویر می‌کنند که با واقعیت فرزند خودشان منطبق نیست. همیشه منتظرند فرزندشان قله‌های موفقیت را پشت سر بگذارد و به ایده‌آل آن‌ها برسد تا لب به تشویق کودک باز کنند. کمال‌گرا نباشید و کودکتان را بابت کارهای خوب ریز و درشتش تشویق کنید.
با هم غذا بخورید
این‌که هر کسی در یک ساعت نامنظم شروع به غذا خوردن کند، چندان برای خانواده خوب نیست. مگر این‌که مجبور باشید. فرصت‌هایی را فراهم آورید که با خانواده بر سر میز بنشینید و همه با هم غذا بخورید. این کار اگرچه به نظر زیاد خاص نمی‌آید اما به نشاط خانه و همدلی بین اعضاء کمک زیادی می‌کند.