نیلوفر حاج‌قاضی
ناله و فغان جوانان به خاطر نبود کار بلند است و در این هیاهوی بیکاری، شغل‌های کاذب به روی دختران جوان آغوش می‌گشایند. اگرچه که در این نوع کار‌ها هم دست زیاد شده اما هنوز جزو شغل‌های زیرزمینی پردرآمد و البته به زعم خودشان بی‌دردسر است. کافیست یک صندلی در آرایشگاهی اجاره کنی یا گوشه خانه‌ات را میزی بزنی و روی انگشتان دست و پای مردم خم شوی و حسابی پول پارو کنی. البته استقبال عجیب مردم هم از کاشت ناخن، مانیکور و پدیکور عجیب است. در این وانفسای بی‌پولی و مشکلات اقتصادی، کار و بار ناخن‌کار‌ها سکه است و حتی برخی از خانم‌های قشر مذهبی را هم چه به عنوان مشتری و چه به عنوان کاسبی درگیر خودش کرده است. شاید جناب ناخن هیچ وقت فکر نمی‌کرد اینقدر ارج و قرب پیدا کند.
صف اول جماعت ایستاده بود. آرایش صورت نداشت ولی از شکاف چادر لبنانی‌اش دست‌های سفید و کشیده‌اش با ناخن‌های بلند آلبالوئی رنگ، جلب توجه می‌کرد. من که یک زن بودم دلم می‌خواست هر از چند گاهی زیر چشمی، دست‌های سفیدش را نگاه کنم. خانم دیگری به خودش جرأت داد و پرسید: «عزیزم با همین ناخن‌ها وضو می‌گیری؟» جوابش جالب بود. شروع کرد به توضیح: «بله! از دفتر مرجع تقلیدم سؤال کردم گفتند چون شوهرت به این موضوع خیلی علاقه‌منده اشکالی نداره با همین ناخن‌های کاشت، وضو بگیری؟»
با خودم فکر کردم یعنی اگر این خانم جوان لاک نزند یا ناخنش بلند نباشد کارشان به طلاق خواهد کشید؟ کدام مرجعی این فتوای عجیب و غریب را صادر کرده؟ قرار است کارمان به کجا بکشد؟
جِرم‌‌های رنگی رنگی
تنوع رنگی و جذابیت لاک و به خصوص قرار گرفتن آن روی ناخن‌های کمی بلند و مدل‌دار شده را نمی‌توان انکار کرد و حد این زیبایی تا آنجاست که ناخن بلند و لاک‌زده از ملزومات آرایش عروس در شب عروسی است. اهمیت زیبا شدن و آراستگی برای جلب نظر همسران تا آنجاست که در این رابطه احادیثی نیز روایت شده است.
پیامبراعظم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم درباره زینت و آرایش، به تفاوت میان زن و مرد توجه ویژه‌ای داشته‌اند و به مردان توصیه می‌کردند که ناخن خود را کوتاه کنید و به زنان می‌‌فرمود که ناخن خود را کوتاه نکنید و برای زینت، کمی ناخن خود را بلند نگه دارید.1
امام باقر‌علیه‌السلام نیز فرموده‌اند: «سزاوار نیست… حتی
زن سالخورده دست‌‌هایش را خضاب (رنگ) نکند و لو دست‌‌هایش را به حنا بمالد.»2
اما مانور لاک و مانیکور در جامعه، و نه در حریم خصوصی همسران، گویای موضوعات دیگری
است. واقعیت تلخی که حتی گریبان مراکز فرهنگی و بهداشتی را هم گرفته است؛ دانشجویان،
تکنسین‌‌های آزمایشگاه‌‌ها، منشی‌‌ها و متصدیان مراکز فرهنگی مثل کتابخانه‌‌ها، حتی
برخی پزشکان و دندانپزشکان هم صرف نظر از مشکلات بهداشتی، لاک را هم ضمیمیه آرایش‌‌های
سنگین خود می‌کنند. انگار خودنمایی به هر بهانه، چشم و هم چشمی یا عقب نماندن از قافله
کاذب تشخص و به روز بودن، این روز‌ها حرف اول جوامع شغلی و تحصیلی است.
پای منبر اغیار!
برخی هم از این فراتر رفته سعی دارند نماز را به بهانه لاک کنار بگذارند و بدتر از آن برای وضو گرفتن با لاک، مجوزهای شرعی صادر کنند. اینم درگوشیهای یک جمع خودمانی:
مینو: لاک روی ناخن چه ربطی به رسیدن آب روی پوست داره؟ شما یه قطره آب بذار روی ناخنت ببین یک ساعتم صبر کنی جذب می‌شه بره تو؟! هدف از وضو گرفتن اینه که با چشم خواب آلود و سر و صورت خاکی و کثیف، نری روبروی خدا بشینی؛ مثل وقتیه که میری مهمونی. من فلسفه این همه چیز که از خودشون درمی‌آرند را نمی‌فهمم. تو قرآن گفته مانعی روی پوست نباشه ولی حرفی از ناخن نزده!
مطهره: به نظر من خیلی موضوعات دیگر هم در قرآن به وضوح نیامده ولی باید بهش عمل بشه. وقتی مریض می‌شیم، می‌ریم دکتر و به نسخه‌اش عمل می‌کنیم چون می‌دونیم حداقل هفت سال بیشتر از ما تو زمینه سلامت آموزش دیده. برای احکام هم که از قرآن و احادیث استخراج می‌شه باید به مراجعی رجوع کرد که سال‌ها تحقیق کرده‌اند و از علما مدرک مرجعیت گرفته‌اند. در خصوص وضو هم هر آنچه که مانع رسیدن آب به محل وضو باشد مثل لاک که حسابی جرم داره، وضو را باطل می‌کنه. به نظرم نباید دین رو با نظرات شخصی و سلیقه‌ای خودمان تفسیر کنیم.
سمانه: من لاک زدن را خیلی دوست دارم و نمی‌توانم صرف‌نظر کنم، به نظرم خدا خیلی مهربونه و زیبایی را دوست داره و مطمئنم به خاطر لاک منو نمی‌بره جهنم. من عاشق لاکم ولی نماز برام خیلی مهم‌تره. نظر من اینه که روی پوست نباید چیزی چسبیده باشه ولی ناخن که جز پوست محسوب نمی‌شه. یعنی اینکه آب بهش برسه یا نرسه چندان مهمه نیست!
ملیکا: من ناخون‌هام شکننده هستند و فوری می‌شکنند برای همین مجبورم همیشه لاک بی‌رنگ بزنم ولی سعی می‌کنم وسطش بزنم. وقتی یه چیزی واسه سلامتیم مهمه فکر نمی‌کنم مشکل شرعی داشته باشه!
مارال: من به حرف این‌ها اعتماد ندارم. چرا وضو و نماز باید با لاک باطل باشه؟ مگه نجسه؟! حالا فکرش رو بکن برای وضو و نماز هی پاک کنیم دوباره بمالیم. این اتلاف وقت و اسراف نیست؟ گناه نداره؟
مطهره: بچه‌ها بگذارید یه خاطره براتون بگم؛ آزمون استخدامی دادگستری بود و افراد نظرات جالبی می‌گذاشتند. یکی می‌گفت: من مانتوی هستم ولی به خاطر این شغل حاضرم چادری بشم. یکی می‌گفت: من اهل آرایش و لاک زدنم، دیگه این کارو نمی‌کنم ولی می‌ترسم توی تحقیقات منو رد کنند. هیچ کدام هم اعتراضی نداشتند که چرا دادگستری اینقدر سخت می‌گیره، یا برای سختگیری‌هایش دلیل و نظر نمی‌دادند. فقط می‌گفتند حقوقش خوبه، ای کاش قبول بشیم! بد نیست راجع به احکام دین هم همین طوری فکر کنیم. در ضمن وقتی گفتن که آب به پوست برسه منظورشون این نیست که جذب پوست بشه بلکه منظور شستشوی صحیح در وضو است.
دوستان عزیز شما دیگر چه مسلمان‌هایی هستید مردم برای دفاع از دین از جانشان می‌گذرند اون وقت شما به خاطر نماز از لاک نمی‌گذرید خوب شمایی که به لاک علاقه دارید می‌توانید از لاکی استفاده کنید که پاک می‌شود و هنگام وضو گرفتن لاکو پاک کنید.
زیبا: من نمی‌تونم آرزو به دل بمونم. من اول وضو می‌گیرم بعد نماز می‌خونم. برای همین مرتب در حال زدن لاک و پاک کردن هستم. خدا هم دوست داره خودتو درست کنی و نماز بخونی. درسته یه کم وقتم هدر میره ولی با خودم می‌گویم که چطور وقتی هر روز سرکار می‌رید، تازه دو شیفت در روز، حاضرید کل آرایشتون رو پاک کنید و دوباره آرایش جدید داشته باشی اون هم برای نامحرم؟ پس بهتره برای وضو و نماز صحیح هم وقت بگذارم و لاکم رو پاک کنم و دوباره بزنم. خدا خیلی به نماز تأکید کرده حالا فکر کن به خاطر یه لاک بی‌ارزش بگن نمازهاتون قبول نشده. اونجاست که حسرت می‌خوریم.
مطهره: البته یه موضوع دیگر هم هست. لاک مانع آبرسانی به ناخنه به همین خاطر خانم‌هایی که مدام لاک می‌زنند یا ناخن می‌گذارند، ناخن‌هایشان زرد و به حالت عفونیه. لاک حتی مانع هوا خوردن به این عضو زنده بدن می‌شود. پس چه اصراریه مدام این ماده شیمیایی روی ناخنمان باشه. بهتر نیست مواقع خاص لاک بزنیم؟
حرف حساب
دروغ چرا؟ لاک زدن جذاب است و مثل مغناطیسی قوی بیشتر دختران و زنان جوان را به سوی خود می‌کشاند. نماز هم همین‌طور، واجب الهی، جذاب و روح‌نواز است و خیلی جوانان زیر سایه‌اش آرام و قرار می‌گیرند. اما هم عرض قرار دادن این دو مقوله که هیچ سنخیتی با هم ندارند انحراف است.
مثلا برخی فکرمی‌کنند چون لاک ناخن برای وضو و غسل اشکال دارد پس کلا نماز هم نمی‌شود با آن خواند. لاک زدن فی‌نفسه هیچ اشکالی ندارد، بلکه فقط برای وضو و غسل از آن جهت که مانعی برای رسیدن آب به پوست می شود، شرعا اشکال دارد. وگرنه موقع نماز خواندن نه تنها اشکالی ندارد بلکه جزو زینت حساب می‌شود. درست مانند آرایش، اگر مانع وضو و رسیدن پیشانی بر مهر نباشد، در حریم خصوصی و به دور از چشم نامحرم اشکالی ندارد و حتی از نظر دین در مواقع خاص، بسیار هم مورد سفارش قرار گرفته است.
در روایتی از امام صادق‌علیه‌السلام آمده: شایسته نیست زن بدون زینت، مثل گردنبند، نماز بخواند یا دست او بی‌خضاب و حنا باشد.3
اسلام با زیبایی و آراستگی نه تنها مخالفتی ندارد بلکه در مواردی حتی زیبایی و آرایش زنان برای همسرانشان سبب کسب ثواب و تقرب به پیشگاه الهی می شود، ولی آن ها را از اینکه برای غیر همسر خود زینت کنند، منع کرده است.
رسول خدا(ص) در فرازی از روایتی می فرماید: «بهترین زنان شما، زنی است که… برای شوهرش آرایش و خودنمایی کند، ولی خود را از نامحرمان بپوشاند.»4
خداوند به زنان متأهل این فرصت را داده است تا با آرایش کردن برای همسر که یک نیاز فطری در نهان زنان است، در مسیر بندگی رشد کنند و به پروردگارشان تقرب پیدا کنند و چه فرصتی از این زیباتر! زنانی که علاقمند به استفاده از لاک ناخن هستند می توانند این نیاز و علاقه خود را در محیط خانه و در نظر همسر خود برآورده سازند. دختران جوان نیز می توانند در محیط خانه و در مجالسی که نامحرم وجود ندارد از لاک ناخن استفاده کنند.
با توجه به احادیث فوق، نظر اسلام نیز بر این است که زنان از زیبایی ها بهره بیشتری ببرند و از آن ها استفاده کنند اما بدیهی است که باید در چهارچوب و حدود خاصی باشد. اگر چه امروزه با رواج لاک ناخن، در ظاهر استفاده از آن عادی شده است، اما قبح و زشتی اسفاده از آن در برابر نامحرمان، همچنان باقی است و هر کس خود در این زمینه مسئول است حتی اگر کلاه گشاد تغافل بر سر بکشد.
1- وسائل الشیعه، جلد ۱، باب ۸۱، حدیث ۱
2- اصول کافی، جلد ۵، صفحه ۵۰۹
3- وسائل‌الشیعه، جلد ۳، صفحه ۳۳۵، ابواب لباس المصلی، باب ۵۸، حدیث ۲
4- بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۳۵