یبوست از دیدگاه طب سنتی «ام الامراض» یا «مادر بیماریها» است. به همین دلیل است که در مراجعه به مطبهای متخصصان طب سنتی، یکی از اولین پرسشها این است که «آیا شکمتان خوب کار میکند یا نه؟ »حتی گفته میشود بسیاری از بیماریهای روانی، کجخلقیها، عصبانیتها و... نیز ریشه در یبوست دارند. برای درمان این مشکل چه باید کرد؟
ورزش
با پیادهروی به جنگ یبوست بروید! یکی از دلایل اصلی ابتلا به یبوست، کمتحرکی و ورزش نکردن است. بهترین فعالیتهای فیزیکی برای رفع یبوست، پیادهروی، دوچرخهسواری و حرکتهای تقویتکننده عضلات شکم هستند. درواقع ورزش کردن و قرار گرفتن در هوای آزاد، نوعی ملین طبیعی محسوب میشود.
توجه به مصلحات
هر غذایی را به جایش بخورید! تغذیه نامناسب، مصرف غذاهای خشک و خوراکیهای ناسازگار با مزاج از دیگر دلایل بروز یبوست هستند. در طب سنتی، اعتقاد بر این است که مصرف بعضی خوراکیها مثل بادمجان، عدس، گوشتهای نمکسود شده، ماهیهای شور، شیرینی، قهوه، شکلات، چای پررنگ، سبزیهای تند، خوراکیهای ترش و قابض مثل آبغوره، فستفودها و غذاهای آماده و همچنین آب یخ میتواند باعث یبوست شود.
عادتهای غذایی
هر لقمه را 30 بار بجوید! تند غذا خوردن باعث ایجاد تشنگی و یبوست میشود و آهسته جویدن و صرف غذا با آرامش خاطر به پیشگیری از یبوست، چاقی و کبد چرب کمک میکند. این کار باعث سیری زودرس، کم شدن حجم غذای مصرفی و هضم بهتر مواد غذایی نیز میشود. علاوه بر اینها، توصیه میشود تا وقتی گرسنه نشدهاید، غذا نخورید.
دفع منظم و نوشیدن آب کافی
اجابت مزاج را به تعویق نیندازید! برای جلوگیری از بروز یبوست باید عمل تخلیه را در ساعتهای معینی انجام دهید. نوشیدن مایعات به اندازه کافی نیز میتواند به رفع یبوست کمک کند. در فصلهای سرد هم که بلغم در بدن رسوب میکند، توصیه میشود صبحها ناشتا یک استکان آب جوش بنوشید. این عمل باعث لینت مزاج میشود.
تغذیه
غذاهایی مثل اسفیدباج (آبگوشت جوجه یا بزغاله و گوشتهای راحت هضم همراه با سبزیهایی مثل اسفناج و کدو و...) طبیعت گرم و تر دارند و رودهها را مرطوب میکنند. گوشت مرغ چاق و بال جوجه یا مرغ نیز باعث لعابدار شدن خوراک و نرم شدن مدفوع میشود؛ به خصوص در کسانی که سوداوی مزاج هستند. از طرفی، مصرف مرغ همراه دارچین، بادام، زیتون و کرفس، شکم پر کردن آن با سبزیها و همچنین آبگوشت خروس با روغن بادام شیرین به رفع یبوست کمک میکند. در واقع دارچین لطیفکننده و مقوی معده است و نفخ را از بین میبرد. تخم کرفس نیز جاذب از معده و دافع از روده است؛ یعنی مواد زائد را از معده به سمت رودهها جذب و از رودهها به خارج از بدن دفع میکند. روغن زیتون هم ملین است و دلدرد را برطرف میکند البته بهشرط اینکه غذا با شعله زیاد طبخ نشود و خوراک به خوبی جا بیفتد.
خاکشیر
ـ در طب سنتی خوردن یک لیوان خاکشیر هنگام صبح، مصرف یک لیوان آب کرفس با آب هویج و همچنین مصرف عرق کاسنی با عسل برای رفع یبوست توصیه میشود.
ـ همچنین مخلوطی از پودر گل سرخ با ماست بدون چربی، مصرف زیتون همراه با غذا و خوردن روزانه سبزی شوید و جعفری مفید است.
ـ همچنین خوردن گیاه آلوئهورا توصیه میشود چون این گیاه تقویتکننده معده و روده و سرشار از ویتامین A، B1، B2، B6، است. آلوئهورا تنظیم کننده هضم غذا است و دفع مواد زائد از روده را آسان میکند.
ـ گشنیز نیز در رفع یبوست مؤثر است. این سبزی تقویتکننده معده و ضد باکتری معده و روده است.
ـ بادرنجبویه نیز از خانواده نعناع است و ویتامینهای A،B و C دارد و تقویتکننده معده و روده بوده و صفرا را از بین میبرد.
ـ مصرف کاهو نیز به دلیل داشتن مواد معدنی، ید و کلسیم برای رفع یبوست مفید است.
ـ مصرف روزانه زیتون و انجیر خشک هم توصیه میشود.
چرا به یبوست دچار میشویم؟
یبوست علل بسیار متعددی دارد؛ مثلا حرارت و خشکی رودهها میتواند باعث سفت شدن مدفوع شود. بعضی افراد هم به دنبال اسهال مزمن دچار یبوست میشوند. مصرف داروهای مخدر، شقاق و بواسیر، انسداد در رودهها یا مسیر ریزش صفرا به روده، تنگیها و چسبندگیها، کرمها و انگلهای روده، بیماریهای عصبی، عضلانی و روانی، تندخویی و عصبانیت، بیخوابی، تغذیه نامناسب و سرطانها میتوانند باعث یبوست شوند. توجه داشته باشید که اگر یبوست به روشهای ساده درمان نشود، حتما باید اقدامهای تشخیصی انجام بگیرد.
توجه: در مصرف کلیه مواد پیشنهادی بالا توجه به نوع مزاج لازم است.
منابع:
تبیان
فارس ـ حمید افراسیابی، متخصص طب سنتی
هفتهنامه سلامت ـ دکتر غلامرضا کردافشاری، استاد دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران