حدود سه سال از طرح سند 2030 در ایران می‌گذرد و بیش از دو سال است که بطحایی، وزیر آموزش‌و‌پرورش، اجرای آن را تماما ملغی اعلام کرده است. باوجوداین در روزهای اخیر، رهبر معظم انقلاب مجددا در‌این‌باره نکاتی ذکر کردند و هشدارهایی به مسوولان این حوزه دادند. بنابر تعریف رهبر انقلاب، در این سند دستورها و توصیه‌ها این است که آموزش‌و‌پرورش مناسبات فکری شاگردان را جوری تنظیم کند که اساس زندگی‌شان طبق تفکر غربی باشد.
«جان کلام در سند ۲۰۳۰ که فصل مهمی مربوط به آموزش‌و‌پرورش دارد، این است که نظام آموزشی باید سبک زندگی و فلسفه حیات را براساس مبانی غربی به کودک بیاموزد؛ یعنی جنابعالی انسان متدیّن و علاقه‌مند به کشورتان، علاقه‌مند به آینده‌تان، در کلاس درستان سرباز برای غرب درست کنید. اینکه روی سند ۲۰۳۰ این قدر اصرار دارند و آشکار و غیرآشکار سعی می‌کنند این را تحکیم کنند». این جملات بخشی از آخرین صحبت‌های رهبر معظم انقلاب درباره سند 2030 است که در دیدار با معلمان و فرهنگیان بیان کردند.
موضوع بندهای آموزشی اجرای سند 2030 در ایران
سند 2030 چند سالی است که به یکی از موضوعات مهم
و دردسرساز در کشورمان تبدیل شده. این سند که اجرای آن در ایران موافقان و مخالفان
زیادی دارد، تاکنون به‌صورت مخفیانه در برخی شهرها، ازجمله برخی نقاط شهر تهران،
اجرا شده است. دعوا و اختلاف‌ها بر سر اجرای این سند فراتر از اظهارنظر چند
کارشناس و فعال مدنی است؛ به‌همین‌دلیل، رهبر انقلاب نیز خود چندین‌بار به‌طورشفاف
مواضع خود را دراینزمینه اعلام کرده‌اند. باوجوداین، دولت از اجرای آن کوتاه نمی‌آید
و صرفا با مطرح‌کردن چند بند مربوط به آموزش‌های جنسی و مربوط‌کردن آن به حوادثی
که در‌این‌بین ممکن است در جامعه اتفاق بیفتد، تلاش می‌کند اهمیت اجرای آن را به
همگان ثابت کند.
سند 2030 که از آن با نام برجام فرهنگی نیز یاد می‌شود، تعارضی آشکار با آموزه‌های
اسلامی، هنجارها و فرهنگ ایرانی دارد. همچنین، این سند ناسازگاری جدی با سیاست‌های
کلی ابلاغی مقام معظم رهبری و اسناد بالادستی این حوزه دارد. سند 2030 که
دربردارنده 17 هدف در عرصه‌های مختلف فرهنگی، آموزشی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی
است، هدف چهارم خود را به «آموزش» اختصاص داده است. این سند اهداف آشکار و پنهان
فراوانی دارد. در یک نگاه، این سند پروژه عمیق و بلندمدت جهانی‌سازی
فرهنگ غربی است.
چرا با اجرای سند 2030 مخالفیم؟
تأکید بسیاری از بندهای این سند، ازجمله
پذیرش «برابری»، «تفکیک» و «آموزش جنسی»، مستلزم حذف بسیاری از قوانین اسلامی از متون
درسی نظام آموزشی و گنجاندن آموزش‌های جنسی غربی است. فرهنگ جنسیتی غرب و شیوه‌های
آموزش جنسی غربی، مغایر با ارزش‌های اسلامی است. به‌طورمثال، منظور از «کودک» در
اسناد و کنوانسیون‌های بین‌المللی، نه کودک 6-5 ساله در منابع و آموزه‌های
ایرانی-اسلامی، بلکه افراد زیر 18 سال است. این اختلاف برداشت ما را موظف می‌کند
اختلاط دختر و پسر را در همه سطوح آموزشی بپذیریم. علاوه‌براین، پذیرش همجنس‌گرایی،
برابری جنسیتی در همه عرصه‌ها و حتی آموزش جنسی را در نظام آموزش رسمی باید
بپذیریم. جالب‌تر اینکه در این سند، به خانواده توجه ویژه‌ای شده است؛ ولی برهمین‌اساس،
خانواده سه نوع تعریف شده است: خانواده زن و مرد، خانواده مرد و مرد و خانواده زن
و زن. دولت‌ها مکلف به حمایت از همه نوع خانواده‌ها براساس این سند هستند.
گفتنی است در چارچوب عمل ۲۰۳۰،
به واژه‌هایی همچون شهروند جهانی و برابری جنسیتی اشاره شده که برخی صاحب‌نظران و
کارشناسان، به‌ویژه در شورای عالی انقلاب فرهنگی، از این موضوعات انتقاد کردند و
حتی برخی معتقدند تصویب و اجرای این سند دگرگونی‌های بسیاری در آموزش کشور ایجاد
خواهد کرد که ازجمله آن می‌توان به حذف کلیشه‌های جنسی و ارائه آموزش‌های جنسی به
کودکان و حذف برخی مفاهیم قرآنی و ارزشی از کتاب‌های درسی به بهانه ترویج صلح و
نبود خشونت اشاره کرد. حتی برخی معتقدند سند ۲۰۳۰ صریحا می‌گوید هر نوع تربیت دینی خلاف حقوق بشر
است. این‌ها بخش کوچکی از دلایل مخالفت کارشناسان و بسیاری از مسوولان با اجرای
این سند آموزشی است.
مسئولان چه می‌گویند؟
پس از موضع‌گیری شفاف رهبری در روزهای اخیر علیه اجرای این سند، «سیدمحمد بطحایی»،
وزیر آموزش‌و‌پرورش دولت وقت، در سخنرانی پیش از خطبه‌های نمازجمعه روز گذشته، از
لزوم و نظارت و مراقبت بیشتر در اجرانشدن سند ۲۰۳۰ صحبت به‌میان آورد. بطحایی گفت: «اولویت اصلی در
وزارت آموزش‌و‌پرورش اجرای سند تحول نظام آموزش‌و‌پرورش است. براساس این سند، چرخش‌های
اساسی در نظام آموزش‌و‌پرورش باید انجام شود تا نظام آموزشیِ ما را به نهاد فرهنگی
و تربیتی تبدیل کند و براین‌اساس بتواند زمینه تربیت‌پذیری کودکان و نوجوانان را
براساس اقتضائات فرهنگ غنی اسلامی-ایرانی و نیازهای امروز و فردا جامعه را فراهم
کند».
وزیر آموزش‌و‌پرورش ادامه داد: «نظارت و مراقبت بیشتر در اجرانشدن سند ۲۰۳۰ یا هر سند دیگری که قصد تغییر در هویت
ملی-اسلامی فرزندان ما دارد یا قصد نفوذ در مسیر تعلیم و تربیت دارد، از اقدامات
ماست». با وجود اینکه از دو سال پیش وزیر آموزش‌و‌پرورش اجرای این سند را ملغا
اعلام کرد، هنوز در بسیاری از مدرسه‌ها و مهدکودک‌ها اجرای این طرح به‌طور
زیرپوستی در حال اجراست و هرازگاهی، خبری از آن در رسانه‌ها درز می‌کند. درباره
اجرای این سند، حجت‌الاسلام ذوعلم، رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش، با
گلایه از اینکه پس از گذشت حدود سه سال از طرح سند 2030 در کشور، رهبر معظم انقلاب
دو روز پیش در جمع معلمان بازهم بر آن تأکید کردند، گفت: «در عرصه فعالان تعلیم و
تربیت، کار پژوهشی که آثار و پیامدهای این سند را نقد کند، انجام نشده است.
درواقع، تلقی ما از این مسأله، مسأله‌ای سیاسی بوده که اشتباه است». ذوعلم ادامه
داد: «از اقداماتی که می‌توانیم در آثار پژوهشی خود برای رسیدگی به آرمان‌های
انقلاب انجام دهیم، بررسی لایه‌های بسیار مخرب سند 2030 است. یکی از ویژگی‌های
فعال انقلابی شناخت مرزهای فکری و شناختی مخالفان و موافقان در قالب‌های مختلف است.»
صبح نو