کتاب نخل و نارنج نوشته وحید یامین پور درباره زندگی و زمانه شیخ مرتضی انصاری است که توسط انتشارات جمکران روانه بازار کتاب شده است. اثرگذاری شیخ مرتضی انصاری بر جریان فقه شیعه مشهور است و تلاش مثال زدنی و ستودنی او در تربیت شاگردانی که ساختار علمی دین را قوت بخشیدند و شاگردان آن‌ها بعدها دنیا را تکان دادند بر همه مشخص است. شاگردانی که این عالم تربیت کرد، پرچمدار مبارزات سیاسی تاریخ سازی در خاورمیانه شدند؛ به عنوان نمونه میرزا‌محمدحسن شیرازی عهده‌دار زعامت دینی شیعیان شد و توانست در برابر قرارداد استعماری عصر ناصرالدین‌شاه فتوای مهم تحریم تنباکو را صادر کند و مردم را به مقاومت فرابخواند. پیروزی میرزای‌شیرازی توانست راه را بر جنبش‌های بعدی فراهم کند و دیگر شاگردان شیخ انصاری در ربع نخست قرن چهاردهم هجری توانستند نخستین انقلاب ۱۰۰ ساله اخیر را در منطقه خاورمیانه رهبری کنند. مکتب علمی و فقهی او شاگردانی چون امام خمینی‌ره داشت که اولین حکومت دینی در دوران غیبت کبری را بنا کردند.
وحید یامین پور در این اثر سراغ روایت داستانی زندگی و زمانه شیخ اعظم، شیخ مرتضی انصاری رفته است.
بخش‌هایی از کتاب
شیخ در آن سال ها، مرجع تقلیدی شصت ساله بود که همچنان در خانه‌ای استیجاری زندگی می‌کرد. مرم نجف در تمام این سال‌ها دیده بودند که او چگونه در فقر محض روزگار گذرانیده و حتی هنگامی که چند هزار تومان از وجوهات مردم در خانه او بود، برای ادای قرضش گلیم زیر پای خود را فروخته بود.آن‌ها که به او اقتدا می‌کردند، به نان خالی ساختند.
اما فقر همچنان می‌تازید. بعضی شب هنگام که بازار به تعطیلی می‌رفت، عبا روی سرشان می‌کشیدند و از کنار دکان‌ها برگ کاهو‌های دور ریخته شده را برمی‌داشتند و برخی به خوردن قاووت اکتفا می‌کردند و آن هنگام که گروهی عظیم از طلبه‌ها فقر را اظهار نکردند، مدرس‌ها آن چنان در بحث علمی اوج گرفت که به عنوان ضرب‌المثل در تاریخ علم و فقاهت ماندگار شد.
اهل خانه نیز چه می‌خواستند و چه نمی‌خواستند در یک زندگی فقیرانه و ساده شریک بودند. زندگی شیخ برای آن‌ها که اهل عافیت‌طلبی و راحتی بودند، هیچ حسادتی را بر نمی‌انگیخت. او به اقل معاش،آن چنان که حتی یک پول را نتوان پس‌انداز کرد، روزگار می‌گذرانید و این شیوه از زندگی را به آن‌ها که با او بودند، آموخته بود؛ به برادرانش، شاگردانش و از همه خوب‌تر به همسر و فرزندش.
شناسنامه کتاب
کتاب «نخل و نارنج» به همت «وحید یامین‌پور» و به کوشش «انتشارات جمکران» به چاپ رسیده است.