مریم کمالینژاد
بهار ما در ایران، با رسیدن نوروز و ایام تعطیلات همراه است با دید و بازدیدهایی که تبدیل به یک آیین دسته جمعی شده است. رفت و آمدهایی که تا آخرین روزهای تعطیلات یا حتی پس از آن هم ادامه دارند. این دید و بازدیدها معمولا چند مشخصه مشترک دارند مثل نحوه پذیرایی، ساعات بازدید، میزان حضور در منزل میزبان و... که هر شهر و روستایی رسم و سنتهای خودش را دارد. اما نکتهای که ما میخواهیم در این نوشتار به آن بپردازیم، مهمانی رفتن و صله رحم همراه با نوزاد یا کودکان کم سن و سال است که اوضاع را از حالت طبیعی و همیشگی خارج میکند. احتیاجات کودک، سختی رفت، آمد با آنها و رعایت حریم میزبان یا میهمان با کودکانی پرجنب و جوش، نیاز به برنامهریزی قبلی دارد. چه کنیم که خودمان کمتر اذیت شویم و تعطیلات به ما سخت نگذرد و چه کارهایی میتوانیم انجام دهیم که میزبانهایمان با حضور ما و کودک نوپایمان به زحمت اضافه نیفتند؟ در ادامه ما چند پیشنهاد ارائه میدهیم که شاید در سیزده روز تعطیلات و رفت و آمدهایش به کارتان بیاید.
ساعت خواب نوزاد
ساعت مهمانی رفتن را با ساعت خواب نوزاد یا کودک زیریکسالتان تنظیم کنید. بچهها توی بغل و با صدای اتومبیل و در حال حرکت اگر زمان خوابشان باشد، به خواب میروند. بد نیست که فرزند شما در ساعت مهمانی در خواب راحت باشد. البته اگر کودکی دارید که رفت و آمد حین خواب اذیتش میکند از این کار پرهیز کنید. ضمن اینکه میتوانید از صندلیهای راحت یا ساکهای دستی ویژه نوزاد برای آرامش او استفاده کنید.
قانونمدار باش
اگر نوزاد یا خردسالی دارید که هنوز به سنی نرسیده که قوانین و باید و نبایدها را تشخیص دهد این راهکار به درد شما نمیخورد، اما اگر کودکی دارید که چهارساله یا بیشتر است، میتوانید با او صحبت کرده و برایش توضیح دهید که در خانه میزبان چه کارهایی را نباید انجام دهد که باعث مزاحمت دیگران شود. جیغ زدن، بدوبدو، آسیب رساندن به وسایل، ریخت و پاش کردن میوه و شیرینی و... برای این قانونتان تنبیه و تشویقهای متناسب درنظر بگیرید. برای اینکه کودک بهتر متوجه میزان آزاری که ممکن است صاحبخانه ببیند، بشود، میتوانید یک نمایش اجرا کنید. کودکتان را در نقش میزبان قرار داده و خودتان نقش مهمانی شلوغ و خرابکار را بازی کنید؛ کودک هم در حین اجرای نمایش سرگرم میشود و هم میتواند خودش را جای طرف مقابل گذاشته و درک کند چرا به او میگویند فلان کارها را نباید انجام بدهی.
کجا میرویم؟
با کودک صحبت کنید و به او توضیح دهید که قرار است کجا بروید و با چه کسانی دیدار کنید و او آنجا بهتر است مشغول چه کاری شود. «داریم میریم خونه پدربزرگ علی، اونجا ما با پدربزرگ و مادربزرگ علی صحبت میکنیم، تو میتونی با علی بازی کنی» «وقتی ما توی مهمونی داریم با بزرگترها صحبت میکنیم، تو میتونی کتاب بخونی، میتونی بازی مورد علاقهات رو انجام بدی و...» در این حالت کودک سردرگم نشده و میداند اگر حوصلهاش سر رفت و در جمع بزرگترها کاری برای انجام دادن نداشت، گزینههایی دارد که به آنها فکر کند، به طور مثال میتواند توی حیاط خانه میزبان توپ بازی کند، یا نقاشی بکشد و...
کاروان علاقهمندیها
هر کودکی به یک یا چند عدد از اسباب بازی یا وسایلش علاقه بیشتری دارد، یکی کتابخوان است و دیگری نقاشی را دوست دارد، یکی عاشق بازی است دیگری ترجیح میدهد عروسکش را بخواباند! وسایل مورد علاقه کودک را با خود همراه کنید. خاصه اسباب بازیهای ویژه کوچکترها، اینطور میتوانید در مدت مهمانی سرشان را گرم کنید تا مشغول اسباب بازیهای خودش باشد نه وسایل خانه میزبان. زمانی که به کودکتان پیشنهاد میدهید که در خانه فلان میزبان میتواند در مدت مهمانی به نقاشی کشیدن مشغول شود، یعنی شما وسایل نقاشی کشیدن را با خودتان دارید و تنها به دادن پیشنهاد اکتفا نکردهاید.
والدی که شما باشید
شما در حالی که میهمان یا میزبان هستید، یک مادر یا پدر تمام وقت هم هستید. بنابراین از شما توقع میرود که در همه حال مراقبت تمام و کمال از فرزندتان را به عهده بگیرید. گمان نکنید که زمان مهمانی لازم است که تمام وقت در خدمت میزبان باشید. بد نیست کمی هم به حرف کودکتان توجه کنید، او را مدام از خودتان نرانید و نگویید: «نمیبینی داریم صحبت میکنیم؟» اگر مهمانی شلوغ است افراد دیگری به جز شما هم هستند، نگران نباشید، راحتتر میتوانید زمانی را حین مهمانی به بازی یا سرگرم کردن کودکتان مشغول شوید. زمانی که با والدین خود یا همسرتان در مهمانی هستید، توقع نداشته باشید آنها مراقب فرزند شما باشند. اگرچه که اغلب کودکان با عمه و خاله و فرزندان آنها سرگرم میشوند اما صرف حضور در مهمانی از شما سلب مسئولیت نمیکند.
اینجا سقفش کوتاه است
کودک حال و حوصله شما را ندارد، در آپارتمانهای کوچک و کم نور، خیلی زود خسته و دلزده میشود و شروع میکند به بهانهگیری و بدوبدو و کشف و تخریب وسایل میزبان، بهتر است زمانی مهمانی را طوری تنظیم کنید که تا کودک خسته نشده، خانه میزبان را ترک کنید یا اگر شرایط تمام کردن مهمانی را ندارید، دست کودکتان را بگیرید و به حیاط یا محوطه بیرونی خانه ببرید تا کمی بدود و هوایی به سرش بخورد و انرژی ذخیره شدهاش تخلیه شود. چطور توقع دارید کودکی سه ساله با تمام کنجکاوی و میلش به بازی و کشف، چندین ساعت در یک محیط بسته، با بزرگترهایی که مطلقا حرف مشترکی با آنها ندارد، سر کند و صدایش در نیاید و اگر چنین شد شاید بد نباشد که به کودکی کردن کودکتان شک کنید.
شما به عنوان والد، نمیتوانید مثل گذشته با فراغ بال به گفتگو بپردازید و چندین ساعت را به گپ زدن مشغول شوید و مدام کودک را بابت بی حوصلگیاش سرزنش کنید. منصف و مهربان باشید.
تغذیه کودک
شاید به نظر چندان مهم نیاید اما تغذیه کودک در این ایام بسیار مهم است. وفور شیرینی و شکلات و آجیل در مهمانیها و علاقهی کودکان به آنها، باعث میشود که انرژی عجیب و غریبی داشته باشند و با پر کردن معدهشان از انواع شیرینیها، بدخلق شوند یا زیادی ورجه وورجه کنند، مراقب تغذیه کودک باشید و با روشهای محترم و مهربان از خوردن بیش از حد شیرینی و آجیل توسط کودک خودداری کنید.
لطفا تذکر ندهید
برخی مادران از اینکه در مهمانیها مدام بابت شیطنتهای کودکانه فرزندشان به آنها تذکر بدهند، ناراحت و خشمگین میشوند. گمان میکنند که میزبان میخواهد غیر مستقیم به او بفهماند که در تربیت بچهاش کم گذاشته و نتوانسته فرزندی مودب و آرام بار بیاورد. در چنین مواقعی چه باید کرد؟ ما نه به شما میگوییم بیخیال باشید نه میگوییم حق دارید که به دل بگیرید. ما فقط یک توصیه میکنیم؛ آرام و منطقی باشید و درک کنید که میزبانی که سالها از کودک داریاش گذشته، سن و سالی دارد و خود را صاحب مکتب در امر تربیت میبیند، ممکن است ایرادهای واضحی هم از نحوه تربیت شما بگیرد، در این وضعیت دو حالت دارد، یا شما دارید واقعا اشتباه میکنید در تربیت فرزندتان که خب، امری است طبیعی و ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد، به آن فکر کنید و راه درست را پی بگیرید؛ حالت دوم زمانی است که به درستی کاری که دارید انجام میدهید اطمینان دارید، وقتی اطمینان داشته باشید دیگر مهم نیست دیگران چه میگویند، شما کار خودتان را انجام دهید. لبخند بزنید، عذرخواهی کنید، مراقب کودکتان باشید اما هرگز با عصبانیت و ناراحتیای که حاصل طعنه شنیدن است کودکتان را سرزنش و دعوا نکنید.
دعوای خانوادگی
در هر صورت اگر کودکتان مرتکب عملی شد که هم شما و هم میزبان را به سختی انداخت، هرگز او را جلوی جمع سرزنش و شرمنده نکنید. او را به گوشهای ببرید و در خلوت به او تذکر بدهید. اگر او را وعده تنبیهی در آینده بدهید فایدهای ندارد چون آینده هنوز نیامده و او تا آن موقع هنوز وقت دارد که به کارهایش ادامه دهد. تنبیهات را از قبل در نظر گرفته و برای کودک کاملا شرح دهید و همان موقع اعمال کنید.