یاسمین رضوی
در دهه‌های اخیر، آمار اشتغال زنان روز به روز بیشتر می‌شود. زنان زیادی هستند که پابه پای مردان، در بیرون از خانه کار می‌کنند، به اداره و کارخانه و مدرسه و بیمارستان می‌روند و شغل‌های متفاوت و مسئولیت‌های متنوعی را به عهده دارند. مدیر می‌شوند، معلم و دکتر و پرستار می‌شوند، کارمند و منشی و خبرنگار می‌شوند و بخشی از پیشرفت جامعه را در ابعاد مختلف به دوش می‌کشند؛ ایجاد توازن و تعادل میان کار خانه و دغدغه‌های مربوط به خانه‌داری، فرزند و همسرداری و وظایف کار بیرون از خانه، مهارتی است که زنان شاغل باید به آن مسلط باشند. گاهی زنانی را می‌بینیم که درس می‌خوانند، خانه داران موفقی هستند، فرزندانی بی‌نظیر تربیت کرده‌اند و از پس حرفه تخصصی‌شان هم به خوبی برمی‌آیند و با خودمان می‌گوییم: چطور می‌تواند از پس همه این‌ها به خوبی برآید. البته اینکه از خودمان توقع داشته باشیم در هر کاری بهترین باشیم و روح و جسم‌مان را نادیده گرفته و تحت فشارهای روحی قرار دهیم و بیش از توان جسمی‌مان کار کنیم، چیزی جز روا داشتن خشونت نیست، اما می‌توان در یک شرایط طبیعی و با در نظر گرفتن چند نکته و مهارت، بین تمام مسئولیت‌ها و وظایف تعادلی ایجاد کرد و به آرامش و موفق رسید در ادامه به این نکات اشاره خواهیم کرد:
شاهرگ خانه
در قدم اول فراموش نکنید که شما شاهرگ خانه هستید. اگر ناراحت و افسرده باشید، اگر مریض و کسل باشید، اگر بی‌انگیزه و ناامید باشید، اگر خسته و فرسوده باشید، بر تمام اعضای خانه اثر خواهید گذاشت. علاوه بر این شما، فارغ از مادر و همسر بودن و جدای از کارمند و دکتر و معلم بودن، مهم و ارزشمندید و لایق مراقبت. در شرایطی که هزاران کار بر سرمان ریخته و مسائل سلامت جسم و تربیت کودک اولویت‌مان است و همسرمان هزار و یک توقع از ما دارد و رئیس‌مان از ما کاری کامل و درست می‌خواهد، شرایط کاملا مهیاست که خودمان را فراموش کنیم و مراقبت از روح و جسم‌مان را اولویت آخر بدانیم و حتی آن را نادیده بگیریم. اما باز هم باید گفت که شما شاهرگ خانه‌اید، در هر صورت برنامه‌ریزی کنید، رسیدگی به خودتان را در اولویت قرار دهید، حتی اگر این رسیدگی در حد نیم ساعت پیاده‌روی روزانه، مطالعه یک کتاب آرام‌بخش، رسیدگی و مراقبت از پوست و مو و مراجعه به یک متخصص تغذیه باشد.
یک انتخاب درست
شاید مجبور باشید در جایی کار کنید که زن بودن شما را کاملا نادیده می‌گیرند و سیاست‌های همسو با خانواده را به رسمیت نمی‌شناسند، چیزی به عنوان مرخصی زایمان، مهدکودک، کار پاره وقت و... برایشان بی‌معنا باشد، اگر واقعا مجبورید و برای رفع نیاز می‌بایست به این کار ادامه دهید، موقتا کارتان را از دست ندهید، اما سر کردن با چنین شرایطی یعنی به خطر انداختن تعادل میان کار و خانه، چون شما نمی‌توانید برای ابد قید بچه‌دار شدن را بزنید تا در کارتان پیشرفت کنید، اگر تنها به‌خاطر پیشرفت کاری مجبور شوید بخشی از خودتان که ربط مستقیم به زندگی شخصی‌تان دارد را، نادیده بگیرید، همیشه احساس خلاء خواهید داشت و اگر به بالاترین درجات کاری‌تان هم برسید، احساس رضایت واقعی به سراغتان نمی‌آید. جایی را برای کار کردن انتخاب کنید که سیاست‌های خانواده را به رسمیت می‌شناسد.
کار گروهی را یاد بگیرید
کم پیش می‌آید شما کاری را به چنگ آورید که خودتان تنها بتوانید بدون ارتباط و کار گروهی از پس آن برآیید، در هر حال نیاز به ارتباط مستمر با دیگران در مقام‌های کاری متفاوت وجود دارد. بهتر است کار گروهی را یاد بگیرید. در گروه که باشید، فشار کار کمتر می‌شود، حس همدلی و همراهی، سرپا نگه‌تان می‌دارد و می‌توانید از دیگر مزایا گروه استفاده کنید. یاد بگیرید و یاد بدهید. البته مهارت کار گروهی تنها به محل کارتان مرتبط نمی‌شود؛ شما باید در خانه هم کار گروهی را جدی بگیرید؛ اعضای خانواده نباید هر آنچه کار و مسئولیت را که در خانه وجود دارد به دوش شما بیندازند؛ بچه‌ها باید بدانند که با داشتن مادری شاغل، نمی‌توانند اتاق شان را تبدیل به بازار شام کنند و شما هر شب خسته و نالان دنبالشان راه بیفتید و اتاق شان را مرتب کنید. همسرتان باید بداند که در کارهای خانه و مسئولیت‌های فرزندان کاملا شریک است. برنامه‌ریزی کنید، قانون‌های منعطف تعیین کنید و مسئولیت و وظایف اعضای خانواده را روشن و صریح برایشان بگویید. گفتگو کنید تا به یک نقطه مشترک برسید.
اعتماد به نفس داشته باشید
آن‌قدر خودتان را سرزنش نکنید. بله، شاید بهتر بود که تمام وقت‌تان را می‌توانستید صرف فرزندتان کنید، اما الان چنین نیست، به هر دلیلی، بخشی از زمان شما صرف کارهای خارج از خانه می‌شود، خودتان را ببخشید و توقع نیروهای خارق‌العاده و فراانسانی از خودتان نداشته باشید. وقتی دست از سرزنش‌کردن خودتان برداشتید، کم کم اعتماد به نفس هم می‌آید، مردم درباره شما همان چیزی را فکر می‌کنند که خودتان درباره خودتان فکر می‌کنید، اگر گمان می‌کنید فردی ناکارآمد، شلخته و بی‌فایده‌اید که از پس هیچ کاری به خوبی بر‌نمی‌آیید، کاملا در اشتباهید. از جملات تاکیدی استفاده کنید، خودگویی‌های ذهنی‌تان را مثبت کنید و دائما موفقیت‌های شخصی و کاری‌تان را به یاد آورید.
یک خودکار و دفتر
اهل برنامه‌ریزی باشید. شما کامپیوتر نیستید که با هوش مصنوعی بتوانید همه چیز را در خاطرتان نگه دارید، انسانید با هزار و یک دغدغه. یک خودکار و تقویم و دفترچه کنارتان داشته باشید و کارهایتان را بنویسید، برنامه‌ریزی کنید؛ برنامه‌ریزی به ذهنتان و به کارهایی که به عهده‌تان است، نظم می‌دهد. همین که بعد از مدتی می‌بینید کارها یکی یکی و سر وقت انجام شده‌اند، حسابی حالتان خوب می‌شود، تا اینکه آخر هفته چندین کار فراموش شده و از قلم افتاده را به خاطر آورید و بابتشان ملول شوید.
یک هفته، خاطرات روزانه‌تان را با ذکر دقیق ساعت، ثبت کنید. چه ساعتی از خواب بیدار شدید، چقدر زمان صرف تهیه صبحانه کردید، چقدر خوابیدید و... بعد از یک هفته می‌توانید با مطالعه این خاطرات، بهتر برنامه‌ریزی کنید و خواهید دید چه وقت‌هایی را هدر داده‌اید که می‌توانستید بهتر آن را بگذارنید.
بازی، شادی، تماشا
وقتی به خانه باز می‌گردید، استراحت کنید، زمان مدرسه و مهدکودک را می‌توانید طوری تنظیم کنید که ساعتی برای استراحت داشته باشید؛ اما فراموش نکنید که بچه‌ها نیاز به توجه و بازی دارند، به خودتان این حق را بدهید که همراه با فرزندتان بازی کنید، کنارش بنشینید و به انجام دادن تکالیفش نظارت کنید! با هم کیک و غذا درست کنید و او را در کارهای خانه شریک کنید اما نه با زور، از خلاقیت‌تان کمک بگیرید و وظایف مختلف خانه را هم برای سرگرم شدن کودک و هم برای گذران وقت‌های مشترک و بازی، برایش جذاب کنید.
نه گفتن را بیاموزید
اگر مادری شاغل هستید و هنوز نمی‌توانید قاطعانه «نه» بگویید کارتان ساخته است. شما باید دست به انتخاب بزنید و نمی‌توانید تمام پیشنهادات دوستانه و فامیلی را بی‌برو برگرد قبول کنید. پس باید نه گفتن را تمرین کنید. دوستان مجرد یا زوج‌هایی که هنوز بچه‌دار نشده اند، شاید از شما توقع شرکت در مهمانی‌های دوستانه، رفت و آمدهای فامیلی و دور‌ه‌های مستمر، رفتن به سفر و خرید و... را داشته باشند، اما شما با توجه به اولویت‌های زندگی‌تان نمی‌توانید به تمام آن‌ها پاسخ مثبت بدهید. تصمیم گرفتن، انتخاب کردن و نه گفتن، مهارت‌هایی است که شما را توانمند می‌کنند.
سخت‌گیری را کنار بگذارید
آه! لازم نیست آن‌قدرها هم کمال‌گرا باشید. نیازی نیست خانه‌تان برق بزند، کیک‌هایتان حرفه‌ای از آب دربیایند، غذاهایتان طعم غذای سرآشپزهای بزرگ را داشته باشد، در کارتان بهترین باشید و...! ممکن است روزی بیاید که خانه‌تان برق هم نزند، اما شما وقتی برای معاشرت بیشتر با همسرتان یا وقت گذرانی با فرزندتان گذاشته باشید.