یاسمین رضوی
تعداد زیادی از افراد دلشان می‌خواهد اهل مطالعه باشند. در تمام عمرم فقط دو نفر را دیده‌ام که پرچم سفید را بالا گرفتند و گفتند: از مطالعه کردن متنفرند و هرگز دلشان نمی‌خواهد وقتشان را صرف چنین کار بیهوده‌ای کنند.
مهم نیست که دل خواستنشان از کجا نشأت می‌گیرد، برخواسته از تلقینات اجتماعی و رسانه‌ای است یا از یک تجربه فردی به دست آمده، مهم این است کسانی که به هیچ‌وجه کتاب خواندن را مفید نمی‌دانند و آن را امری تجملاتی و بی‌فایده می‌شمارند، تعدادشان کمتر است. اما آن‌هایی که به مطالعه کردن احساس نیاز و علاقه دارند، همه‌شان افراد اهل مطالعه‌ای نیستند، به دلایل متفات، علاقه‌شان را در حد یک امر ذهنی دور از دسترس نگه داشته‌اند و هرگاه خواسته‌اند تلاشی برایش بکنند، با شکست مواجه شده‌اند. ما در این نوشتار کوتاه به نکاتی اشاره می‌کنیم که باعث دلزدگی علاقه‌مندان به مطالعه از کتابخوانی می‌شود و سعی کرده‌ایم راهکارهای ساده و تجربی را در پی آن بیاوریم.
چطور خسته نمی‌شوی؟
بسیار زیاد از من می‌پرسند که چطور می‌توانم کتاب بخوانم و خسته نشوم؟ و آن‌ها چطور شروع به کتاب خواندن کنند، چه کتابی بخوانند و از این‌طور سؤال‌ها که نشان می‌دهد، دوستانمان، حداقل آن‌هایی که به پست من می‌خورند دوست دارند اهل مطالعه باشند. هیچ نسخه جادویی برای یک شبه کتابخوان شدن وجود ندارد. این مهارت نیاز به تمرین دارد، مثل دیگر مهارت‌های انسانی. اما با چند نکته ساده شاید کمک کنیم که مسیر تمرین کتابخوانی کمتر با مشکل مواجه شود و بیشتر جلوی دلزدگی و ناامیدی را بگیرد.
خودشناسی
حتما شما هم شنیده‌اید که خودشناسی پایه بقیه شناخت‌هاست. حتی می‌توان گفت که خودشناسی پایه اغلب مهارت‌هاست. اگر شما بخواهید در کاری سرآمد و موفق باشید قبل از هرچیزی باید خود و توانایی‌هایتان را بشناسید که آیا این کار، در دایره توانایی و استعداد شما هست یا نه؟
درباره مطالعه نیز خودشناسی مهم است. هستند افرادی که وقتی ازشان می‌پرسیم به چه کتاب‌هایی علاقه دارید، سکوت می‌کنند، نه تنها تجربه‌ای ندارند بلکه اصلا علایقشان را نمی‌شناسند.
پس قبل از هر چیز سلیقه‌تان را در مطالعه بشناسید، به چه چیزهایی علاقه دارید، سراغ همان‌ها بروید، نه آن چیزهایی که بقیه بهتان معرفی می‌کنند. کمتر کسی آن‌قدر ما و علایق و شخصیتمان را می‌شناسد که بتواند بهمان کتاب معرفی کند. کم ندیده‌ایم این روزها که ناگهان کتابی آن‌قدر پرفروش می‌شود که برای جامعه ما که سرانه مطالعه در آن پایین است رکورد محسوب می‌شود و وقتی پی آن را می‌گیریم می‌رسیم به تبلیغات فضای مجازی. آدم‌هایی که کتابی را خوانده‌اند و به دیگران معرفی کردند و به ناگهان آن کتاب نایاب می‌شود و همه به دنبال خریدش هستند. اما کمتر کسی بعد از آن گزارش می‌دهد که آیا واقعا کتابی که با معرفی دیگری خریده است را خوانده یا نه؟ دوستش داشته یا نه؟ چند نفر کتاب را با خواندن ده صفحه اول رها کرده‌اند؟ ما نمی‌خواهیم بگوییم معرفی کتاب بد است، بلکه می‌خواهیم بگوییم شما باید آن‌قدر سلایق مطالعاتی‌تان را بشناسید که بتوانید انتخاب کنید. اگر تنها به صرف معرفی دیگری کتابی را بخرید و نتوانید با آن ارتباط برقرار کنید هم از نظر مالی و هم از نظر روحیه و انگیزه دچار مشکل می‌شوید.
2ـ برای علاقه‌مند کردن بیشتر خودتان به مطالعه، بهتر است که بر اساس نیازتان کتاب انتخاب کنید؛ اگر دختر دم‌بخت هستید، اگر مادرید، اگر مدیر روابط عمومی هستید، اگر خانم خانه‌دارید، اگر کارمندی هستید که می‌خواهید شغل و سرمایه‌گذاری دیگری را شروع کنید، کتاب‌های زیادی برایتان وجود دارد که می‌تواند بسیار کمک‌رسان باشد. به محض این‌که یکی از مشکلاتتان با چند صفحه یک کتاب حل شد و شما مجهز به مهارت تازه‌ای شدید، شوقی درتان به‌وجود می‌آید که مستقیما به مطالعه ربط دارد و این قطعا باعث علاقه می‌شود.
3ـ سخت نگیرید. همه ما، چندین و چند کتاب نیمه‌کاره داریم. قرار نیست هر کتابی که دیگری دوست داشته، یا مکتوبی که به واسطه طرح جلد و عنوان و چند خط خواندن از میانه آن، خریده‌اید واقعا در این برهه برایتان جذاب باشد. اگر می‌بینید هر چقدر تلاش می‌کنید نمی‌توانید با کتاب، نثر و محتوای آن ارتباط برقرار کنید و خواندنشان برایتان سخت و آزاردهنده است، با خیال راحت آن را کنار بگذارید و در یک فرصت دیگر به سراغش بروید، کمترین اتفاق این است که شما می‌دانید کتابی با این مشخصات و محتوا در کتابخانه‌تان وجود دارد و می‌توانید در موقع لزوم به آن مراجعه کنید. هستند کتاب‌هایی که در 20 سالگی به زور خوانده‌ایم و به نظرمان سخت‌خوان و بی‌محتوا آمده اما در شرایط و وضع 25 سالگی به سراغش رفته‌ایم و حسابی از خواندنش لذت بردیم.
4ـ در مقابل رمان و شعر موضع منفی نگیرید. تصور نکنید که رمان خواندن کار دخترهای دبیرستانی است، اگر علاقه‌مندید رمان بخوانید. برخی از رمان‌ها خاصه «کلاسیک‌ها» مطالب نابی در زمینه تاریخ، ادبیات، روان‌شناسی و... دارند. داستان قدمتی به بلندای تاریخ بشریت دارد. خودتان را از لطافت شعر و مضامین رمان و داستان محروم نکنید.
5ـ کتاب‌های علمی و سخت‌خوان را مداوم نخوانید. نیازی نیست کتاب فلسفی‌ای که امروز شروع کرده‌اید را حتما طی دو سه روز آینده تمام کنید و بروید سراغ بعدی، با خودتان قرار بگذارید که شبی چند صفحه‌اش را بخوانید و در کنارش می‌توانید رمان و شعر بخوانید تا ذهنتان نفس بکشد.
6ـ فرصت مناسب برای مطالعه پیدا کنید، این‌که آدم‌های زیادی قبل از خواب مطالعه می‌کنند، دلیل نمی‌شود که زمان اختصاصی مطالعه شما هم، همین ساعت باشد. زمان خودتان را پیدا کنید. شاید برای شما بهتر باشد که ساعات اولیه صبح، بعد از نماز و بین‌الطلوعین را به مطالعه اختصاص دهید. شاید از آن‌هایی باشید که اصلا نباید منتظر زمان خاصی بگردید و همین که چند دقیقه‌ای زمان آزاد با خوابیدن بچه، برایتان پیش آمد به سراغ کتابتان بروید.
7ـ با کتاب عاشقی کنید. کتاب‌ها را نگذارید توی کتابخانه و سالی یکبار دستمال بکشید رویشان، بیاورید در گوشه و کنار خانه بگذارید. روی اُپن آشپزخانه، گوشه اتاق خواب، کنار تلویزیون، تا مدام جلوی چشمتان باشند. هرچه بیشتر توی چشم و کنار دستمان باشند، بیشتر بهشان فکر خواهیم کرد و برای خواندنشان مشتاق‌تر خواهیم بود.
8ـ چرا کتابفروشی نمی‌روید؟ بسیاری از ما حاضریم 60 تومن بدهیم و یک پیتزا بخوریم، اما کتاب 25 تومانی به نظرمان گران می‌آید؟ رفتن به کتابفروشی و گشت و گذار بین کتاب‌ها، حتی اگر منجر به خرید نشود، بی‌اثر نیست. برای خریدن کتاب بودجه ماهیانه درنظر بگیرید، ولو این بودجه 5 هزار تومان باشد و منجر به خرید یک کتاب شعر کودکانه برای فرزندتان باشد. بگذارید خرید کتاب بخشی از دغدغه خانوادگی‌تان بماند.
9ـ اگر با موبایل راحت‌ترید، اپلکیشن‌های کتابخوان را روی گوشی یا تبلت‌تان نصب کنید. با این کار منبع زیادی از کتاب‌ها را دم دست دارید و می‌توانید بدون هزینه رفت و آمد و... کتاب مورد نظرتان را پیدا کرده و بخوانید. اگر با دیجیتال‌خوانی مشکلی ندارید، از «کتابخوان» یا «بوک‌ریدر»ها استفاده کنید که جهت کتاب خواندن طراحی و ساخته شده‌اند و در طراحی‌شان اصولی جهت ایمنی چشم هم در نظر گرفته شده است.
10ـ کتاب‌های صوتی را تجربه کنید. بد نیست که یکی بخواند شما موقع رانندگی، توی اتوبوس، وقت خواب و... فقط گوش بدهید. گمان نکنید که ارج و قرب مطالعه با این کار پایین می‌آیید و حتما باید با چشم کلمات را ببینید و بخوانید. کتاب‌های صوتی برای کسانی که در ابتدای راه مطالعه هستند یا کسانی که زمانشان کم است، بسیار کاربردی است.
11ـ برای متمرکز شدن و با حواس بیشتری مطالعه کردن، اینترنت گوشی را قطع کنید، تمرکز کنید، کمی خوراکی یا نوشیدنی مورد علاقه‌تان را دم دستتان بگذارید و غرق شوید و با توجه مطالعه کنید.
اگر حوصله‌تان شد که این مطلب را تا آخر بخوانید، بهتان تبریک می‌گویم چون شما قطعا دغدغه جدی جهت کتابخوانی و مطالعه دارید که برای خواندن مطلبی در این زمینه وقت می‌گذارید.
امیدوارم لذت مطالعه در جانتان بنشیند.