بیماری واریس به علت صدمه دیدن جدار رگ و اختلال در عملکرد جریان خون بروز مییابد. سیاهرگهای واریسی به صورت رگهای دراز، گشاد شده و پرپیچ و خم و اغلب در سطوح اندام تحتانی پدیدار میشوند.
واریس سیاهرگهای پا
گفته میشود بیش از 10 تا 20 درصد از جمعیت کشور ما به بیماری واریس مبتلا هستند. جمعیتی که شاید خودشان هم ندانند علت مبتلا شدنشان به واریس چیست، البته متأسفانه این بیماری زنان 40 تا 50 سال را بیشتر از سایر گروههای سنی درگیر میکند؛ ولی با اینحال به گفته کارشناسان علاوه بر جنسیت و بارداری، سابقه خانوادگی، سرپا ایستادنهای طولانی، افزایش سن، وزن زیاد و استفاده از داروهای هورمونی نیز از عوامل خطر ابتلا به واریس هستند.
دکتر محمدهادی سعیدمدقق، رئیس مرکز تحقیقات جراحی عروق و اندواسکولار دانشگاه علوم پزشکی مشهد ابتلا به بیماری واریس را نتیجه کمتحرکی افراد جامعه میداند.
وی با اشاره به اینکه این بیماری در بین زنان شیوع بیشتری دارد، معتقد است: بیماری واریس به علت صدمه دیدن جدار رگ و اختلال در عملکرد جریان خون بروز مییابد. سیاهرگهای واریسی به صورت رگهای دراز، گشاد شده و پرپیچ و خم و اغلب در سطوح اندام تحتانی پدیدار میشوند.
در این میان باردارى عامل اصلى ابتلای بیشتر زنان به این بیماری است. به این دلیل که در دوران باردارى، وریدهاى ساق پا پرتر بوده و راحتتر پاره مىشوند، زیرا حجم خون و فشار شکمى در این دوران افزایش مىیابد و هورمونها سبب گشاد شدن رگهاى خونى مىشوند. هرچه حاملگى به پایان خود نزدیک مىشود، خطر واریس افزایش مىیابد.
در واقع این وزن اضافى به ویژه در اطراف شکم، فشار مضاعفی را بر وریدهاى ساق پا تحمیل مىکند. برای همین زنانى که اضافه وزن دارند، نسبت به زنان لاغر بیشتر در معرض ابتلا به واریس هستند و این خطر در مورد زنان چاق سه بار بیشتر است.
کاهش وزن اضافی، پرهیز از ایستادن طولانی، جلوگیری از متوقف کردن خون در وریدها، استفاده از جورابهای واریس و قرار دادن پاها در سطحی بالاتر از سطح قلب هنگام خواب، از جمله راههای پیشگیری از بیماری واریس محسوب میشود.
این پزشک فوقتخصص جراحی عروق، با اشاره به علائم بیماری واریس میگوید: خستگی پا به ویژه در پایان روز یا بعد از ایستادنهای طولانی، ورم پا، خارش، تغییر رنگ و زخم شدن مچ پا، درد شدید و ناگهانی، سفت شدن و برآمدگی عروق به علت لخته شدن خون داخل رگ از علائم بیماری واریس است.
این در حالی است که دکتر محمدباقر اولیا، متخصص روماتولوژی هم با اشاره به اینکه واریس بیماری عروق وریدی است، میگوید: بیشترین محلی که عروق واریس خود را نشان میدهند در اندامهای تحتانی، پشت ران و ساق پاهاست.
این متخصص روماتولوژی با بیان اینکه همه وریدهای بدن میتوانند دچار واریس شوند، اینطور توضیح میدهد: حتی وریدهای داخل مری هم ممکن است، دچار واریس شوند.
با اینحال این متخصص روماتولوژی تأکید میکند: کاهش وزن اضافی، پرهیز از ایستادن طولانی، جلوگیری از متوقف کردن خون در وریدها، استفاده از جورابهای واریس و قرار دادن پاها در سطحی بالاتر از سطح قلب هنگام خواب، از جمله راههای پیشگیری از بیماری واریس محسوب میشود.
به گفته وی، این بیماران در صورت استفاده نکردن از جورابهای واریس میتوانند از باندهایکشی استفاده کنند.
دکتر اولیا خاطرنشان میکند: درخصوص درمان واریس باید گفت در مرحله اول باید از روند بیماری جلوگیری کنیم. همچنین استفاده از داروهایی که به داخل وریدها تزریق میشود، میتواند در وریدهای سطحی کوچک مناسب باشد. راه دیگر درمان واریس، اقدام به جراحی و برداشتن وریدهاست.
چه بخوریم تا واریس نگیریم
به گفته کارشناسان، بهبود رژیم غذایی میتواند عاملی باشد برای کاهش فشار روی رگهای شما و همچنین تقویت آنها، در این میان برخی مواد غذایی برای از بین بردن رگهای واریسی مؤثر است مثلا کارشناسان تأکید میکنند که برنج سفید باید حتما از برنامه غذایی مبتلایان به واریس حذف شده و برنج قهوهای جای آن را بگیرد.
همچنین خوردن فیبر بیشتر نیز برای درمان این بیماری کمککننده است به خصوص در کسانی که مبتلا به یبوست هستند؛ چون این افراد بیشتر در معرض ایجاد فشار روی رگها بخصوص در ناحیه مقعد هستند، درحالیکه استفاده از فیبر بیشتر و یک بطری آب در تمام روز حرکات روده را نرم کرده و مانع از تشکیل رگهای واریسی در ناحیه مقعد میشود.
واریس پاها در بارداری
طی 9 ماه بارداری، شاید شما نیز این حس را پیدا کنید که پاهایتان سنگین است و واریس گرفتهاید. خوشبختانه این ناراحتی نیز مانند بیشتر ناراحتی های دوران بارداری، موقتی و گذرا است.
بارداری سبب تغییر سریع ارگانیسم بدن مادر میشود. اولین اثر آن نیز کند کردن جریان خون در رگهای ران ها و ساق پا است. به همین دلیل بسیاری از زنان از واریس پاهایشان شکایت میکنند.
به مرور زمان که جنین بزرگ میشود، رحم بیش از پیش حجیمتر شده و رگهای لگن را تحت فشار قرار می دهد. این فشار به ویژه در وضعیت خوابیده بسیار بیشتر است و از حرکت یکنواخت خون در رگها جلوگیری میکند و واریس ایجاد میشود.
از سوی دیگر، طی 9 ماه بارداری، بعضی هورمونها و به ویژه پروژسترون به مقدار بسیار زیادی تولید میشود تا بافتها را نرم کند و رشد جنین در رحم و زایمان راحتتر صورت گیرد.این هورمونها روی رگهای بدن نیز تأثیر می گذارند، آنها را منبسط میکنند و دیوارههای رگها را ضعیفتر میکند و به این ترتیب، جریان خون در رگهای پا کمی مختل میشود.
با اینحال، تمامی زنان باردار در مقابل اینگونه مشکلات یکسان نیستند. در این میان، عوامل وراثتی نیز دخیل بوده و احتمال بروز اینگونه ناراحتیها با بالاتر رفتن تعداد زایمانها نیز افزایش مییابد.
به طور معمول تنها 10 تا 20 درصد مادرانی که برای اولینبار باردار شدهاند، دچار سنگینی و خستگی پاها می شوند ولی تقریبا 40 درصد زنانی که برای چهارمین بار باردار شدهاند، از این ناراحتی رنج میبرند.
جوراب واریس
در طول بارداری، زنانی که خستگی پاها در آنها ارثی است یا در گذشته واریس داشتهاند، باید این سه نکته را رعایت کنند:
1ـ جلوگیری از افزایش وزن که سبب فشرده شدن بیشتر رگها میشود و استفاده از جوراب مخصوص واریس توصیه میشود. مصرف داروهای تقویتکننده عروق نیز میتواند تا حدی از سنگینی و درد پاها بکاهد. این داروها تأثیر سویی روی جنین نمیگذارند، با اینحال بیشتر پزشکان آن را پس از زایمان تجویز میکنند. در بیشتر موارد با تولد نوزاد، تمامی مشکلات دوران بارداری از جمله خستگی پاها برطرف میشود.
2ـ برای مدت طولانی سر پا نایستید، وقتی مینشینید، پاهایتان را جفت نکنید، وسایل سنگین را بلند نکنید، چون بیش از پیش به رگ های پا فشار میآورند، به طور مرتب فعالیت ورزشی مانند پیادهروی را انجام دهید.
3ـ وقتی میخوابید، پاهایتان را 5 تا 10 سانتیمتر بالاتر ببرید تا جریان خون راحتتر شود، از گرما فاصله بگیرید، شوفاژهای زمینی، حمامهای گرم، اپیلاسیون با موم گرم و سونا برای شما مناسب نیست، سیگار را کنار بگذارید. دخانیات دشمن جنین و رگهای خونی است.