سحر یوسفی
با شروع فصل بهار و بیدار شدن طبیعت از خواب طولانی زمستانی، تمام هستی از گیاهان گرفته تا تمام موجودات، متحول میشوند. حتی در رساله ذهبیه امام رضاعلیهالسلام که یک رساله کاملا بهداشتی و درمانی است، به این موضوع اشاره شده است. حال بدانیم این تدابیر چیست و چه کارهایی را باید انجام دهیم.
شروع
خاصیت جلبی فصل بهار گرم و تر است؛ مزاج جلبی انسانها در بدو خلقت نیز گرم و تر بوده، پس همسنخ بهار است؛ از اینرو تمام اخلاط بدن به خصوص خلط خون در بهار به طغیان و هیجان درآمده و بیماریهای ناشی از خصوصیت گرم و تر، در این فصل بروز میکنند، به همین دلیل تدابیر بهاره در طب سنتی دارای اهمیت است. اولین و مهمترین تدبیر تنقیه و پاکسازی بدن از سموم و اخلاط بد از کبد، معده، روده، دستگاه گوارش و... به روشهای مختلف است. یکی از مهمترین این روشها انواع استفراغات مانند قی کردن، اسهال با مصرف داروهای مسهل، فصد کردن و حجامت است.
ـ یکی از کارهای مهمی که در طب سنتی سفارش شده، قی کردن است، که حکمای قدیم به مردم داروهایی مانند گلاب، آب، نمک، تخم شوید، سکنجبین و آب گرم میدادند تا قی کنند و اخلاط بلغم و لزج را از معده خود خارج کنند، زیرا با این کار معده و دستگاه گوارش پاکسازی میشد.
ـ تدبیر دیگر «فصد کردن و حجامت» است؛ فصد کردن یا همان خونگیری از رگهای خاص برای کسانی که طغیان و غلظت خون دارند بسیار مفید بوده و باید زیر نظر متخصص طب سنتی و یا پزشک طب سنتی انجام گیرد.
ـ خون در فصل بهار به سطح بدن آمده و به اصطلاح طغیان میکند، همچنین حساسیتهای فصلی و جوشها، دملها و بثورات جلدی در این فصل رواج پیدا میکند که بهترین راه مقابله و همچنین پیشگیری، حجامت از قسمتهای مختلف بدن به طور خاص با تشخیص متخصص برای افراد دارای بیماریهای خاص و حجامت عام برای اکثر مردم، آن هم با نظر متخصص است.
ـ در این فصل باید از خوردن و آشامیدن غذا و نوشیدنیهایی با طبع گرم و تر و گرم و خشک پرهیز شود یا کم استفاده شود؛ مانند انواع گوشتها و غذاهای غلیظ که مردم در زمستان و پاییز مصرف میکردهاند.
ـ بایستی بیشتر غذاهایی مانند سالادها و سبزیها و... مورد استفاده قرار گیرد؛ همچنین در این فصل بهتر است انواع آشها مانند آش غوره، سماق، آش ترش، آش زرشک، سکنجبین و کاهو، آب زرشک، انجیر، عناب و... استفاده شود که این گروه مواد غذایی نقش پاکسازی خون و کاهش غلظت خون را بر عهده دارند.
ـ در طب سنتی، تأکید شده که از خوردن گرمیجات، شیرینیجات و مواد چرب در فصل بهار و تابستان پرهیز شود و غذاهای لطیف و سبک و نوشیدنیهایی مانند شربت آبلیمو، انواع سکنجبینها، شربت آلبالو و خاکشیر با آب گرم و انواع آلو مورد مصرف قرار گیرد.
ـ در این فصل از ورزشهای تند و سریع و حمام کردن مکرر پرهیز شود، از آنجا که این فصل با شیوع آلرژی و حساسیت برای بعضی افراد همراه است، این افراد روغن گل بنفشه را در بینی خود چکانده و آب و نمک را روزی چند بار استنشاق کنند تا مانع از تجمع خلط شود، همچنین در این فصل به پیادهروی بسیار توصیه شده است. در فصل بهار باید از پرخوری آن هم در ارتباط با غذاهای غلیظ و چرب و شیرین پرهیز شود، پرخوابی نیز به شدت نهی میشود.
ـ طب سنتی در ابتدا تأکید بسیاری به پیشگیری دارد و بعد به درمانها میپردازد، با انجام نکات ساده و کلیدی میتوان از ابتلا به بیماریهای مختلف در امان ماند و یا حداقل از شدت آنها کاست.
ـ تغذیه، کمیت و کیفیت خوراکیها و آشامیدنیها جایگاه خاص و ویژهای در طب سنتی دارد، این موضوع نقش مهم مادران را در تهیه این مواد نشان میدهد که با به کار بردن چند تدبیر کلیدی و تهیه غذاهایی ساده چون انواع آشها و سکنجبینها که در گذشته نیز مرسوم بوده، میتوان از بروز بیماریها در بین اعضای خانواده، جلوگیری کرد.
ـ مصرف لواشکهای بهداشتی و خانگی برای فصل بهار بسیار مناسب است. به تناسب سلیقه به جای شیرینی و آجیل از کاهو و سکنجبین و شربتهای آلبالو، لیمو، خیار، گلاب، عرق کاسنی، سکنجبین و تخم خرفه برای پذیرایی استفاده کنید؛ با مصرف این خوراکیها احساس سبکی و آرامش خوبی را تجربه خواهید کرد.