داروها و کودکان
خوراندن دارو به کودکان بهخصوص در سنین زیر یک سال مشکل است چون در این سنین رفلکس بلع قوی است که با مقادیر کمی از قطره یا شربت هم ممکن است کودک تمام دارو و حتی شیری که خورده را بالا بیاورد.علاوه بر این، مایع بودن دارو سبب میشود که هنگام ریختن دارو در پیمانه نتوان با دقت زیادی میزان دارو را اندازه گیری کرد، به همین علت ممکن است نتوان برآورد صحیح از اینکه چه مقداری از دارو را کودک تف کرده و چه مقداری را قورت داده انجام داد. دکتر ناصرالدین فانی، داروساز دراینباره توضیح میدهد.
شروع
والدین روشهای مختلفی برای دادن این داروها به کودک دارند. به طور
مثال برای راحتتر شدن کار، بعضی داروها را میتوان با آب یا شیر رقیق به کودک
بخورانید که البته در این مورد مشورت با دکتر داروساز حاضر در داروخانهها ضروری
است.
به همین جهت نکاتی را قبل از مصرف دارو به کودکان باید مورد توجه
قرار داد. به عنوان مثال قبل از دادن دارو به کودک دستورالعمل داخل جعبه را باید
به دقت مطالعه کرد و دارو را به همان اندازه که پزشک تجویز کرده به کودک بدهیم.
*اگر کودکی دارید که همزمان باید چند داروی
مختلف مصرف کند، از مراقبین بهداشتی و پزشک درباره تداخل داروهایی که مصرف میکند
سوال کنید.
*هنگام دادن دارو به دستور نوشته شده و تفاوت
بین قاشق چایخوری و مرباخوری و غذاخوری توجه کنید، بهتر است از وسیله توصیه شده یا
همراه با دارو (مثل قطرهچکان یا پیمانه) استفاده کنید.
* اگر میزان مصرف با پیمانه قابل اندازهگیری
نیست بهتر است برای اندازهگیری از سرنگهای مناسب استفاده کنید. مثلا برای اندازهگیری
3 سی سی میتوانید از سرنگ 5 سی سی استفاده کنید.
* هنگام دادن دارو به خصوص داروهای بدون نسخه
به وزن کودک توجه کنید. معمولا در دستورالعمل دارو میزان دوز توصیه شده بر اساس
وزن کودک نوشته شده است. قبل از دادن دارو به کودک نوع دارو و میزان آن را با نسخه
کنترل کنید و هنگام اضافه کردن آب به داروهایی که به شکل سوسپانسیون هستند، دقت
کنید که کمتر یا بیشتر از حد نشانه آب نریزید اما ممکن است بعضی از این روشها
چندان مورد تایید پزشکان نباشد و گاه بعضی از آنها اثر دارو را از بین ببرد.
چگونه به نوزاد دارو دهیم؟
*اگر به تنهایی به نوزاد دارو میدهید، میتوانید
ابتدا دارو را در سرنگ آماده کنید و بعد در حالی که او را در بغل دارید یا روی یک
سطح مطمئن قرار دادهاید، آرام دهان نوزاد را باز کنید و دارو را به سمت داخل دهان
و عقب دهان و به سمت گونه نوزاد تخلیه کنید. (در این کار بسیار دقت کنید).
در این قسمت از دهانه نوزاد، جوانه چشایی وجود ندارد و نوزاد متوجه
طعم متفاوت دارو نخواهد شد. اگر به جای سرنگ از قاشق مدرج استفاده میکنید باید
قاشق را در داخل لب پایین نوزاد قرار دهید و در حالی که دهان نوزاد را نیمه بسته
نگاه میدارید قاشق را به سمت بالا ببرید تا دارو به آهستگی داخل دهان نوزاد تخلیه
شود.
·
سرنگها
بهترین وسیله برای اندازهگیری میزان دارو و همچنین نگهداری دارو برای دفعات بعدی
استفاده است.
*میتوانید برای اینکه نوزاد راحتتر دارو را
بخورد آن را با کمی شیر خشک یا شیر مادر مخلوط کنید اما توجه داشته باشید که به
هیچ وجه دارو را با یک شیشه شیر کامل مخلوط نکنید چون ممکن است کودک نتواند در یک
نوبت همه شیر را بخورد و میزان دارویی که دریافت میکند کمتر از دوز تجویز شده
باشد.
*از پزشک بخواهید تا دفعات دارو دادن به
نوزاد را بیشتر کند و به جای آن در هر دفعه دوز دارویی کمتری به نوزاد بدهید تا
نوزاد راحتتر بتواند دارو بخورد.
*برای قطرههای چشمی حتما به کمک یک بزرگسال
دیگر احتیاج است. در حالی که یک بزرگسال نوزاد را ثابت در بغل دارد، فرد دیگر باید
به آرامی پلک پایین را به سمت پایین کشیده و اجازه دهد تا قطره بین چشم و پلک
پایین بریزد. بعد از ریختن قطره چشمی مدتی سر نوزاد را به سمت عقب نگه دارید تا
دارو از چشم نوزاد بیرون نریزد.
*بیشتر داروهایی که برای نوزادان وجود دارد
به صورت مایع است و همین دادن دارو را به نوزاد راحتتر میکند. اکثر این داروها
به وسیله طعم دهندههای مصنوعی شیرین شده است تا طعم آنها نوزاد را اذیت نکند. با
این حال متفاوت بودن طعم این داروها ممکن است موجب شود که نوزاد به راحتی خوردن
این داروها را قبول نکند.
*سعی کنید روند دارو دادن به نوزاد را سریع
انجام دهید تا نوزاد اذیت نشود و دارو خوردن برایش تبدیل به تجربه آزاردهندهای
نشود.
* دارو باید توسط سرنگ مدرج، قطره چکان یا
قاشقهای مخصوص دارو به نوزاد داده شود تا دوز صحیح دارو در هر وعده دارو دادن به
نوزاد رعایت شود. نوزادان در ماههای ابتدایی عمر قادر به خوردن از لبه قاشقهای معمولی
نیستند و بیشتر چیزی که میخورند از گوشه دهانشان خارج میشود.
*برای ریختن قطره در گوش نوزاد، نوزاد را روی
تخت یا یک سطح مطمئن قرار دهید به طوری که گوش مبتلای کودک به سمت بالا باشد. بعد
از ریختن قطره به گوش نوزاد کمی صبر کنید تا دارو کاملا درون کانال گوش جریان پیدا
کند، سپس با ملایمت قسمت غضروفی کوچکی که در جلوی کانال گوش قرار دارد را چند بار
فشار دهید تا دارو به سمت داخل گوش برود و به بیرون سرریز نکند.
برای کودکان بزرگتر از یک سال
*مواد طعم دهنده طبیعی و آبمیوهها هم میتوانند
به داروها اضافه شوند و خوردن آن را برای کودک سادهتر کنند. داروهای بدمزه را میتوان
با آب پرتقال یا... مخلوط کرد. در داروخانه هم میتوان مواد طعم دهنده مصنوعی
متناسبی با طعمهای آشنا برای کودک مانند طعم آدامس یا شربت را تهیه کرد و دارو را
با آنها مخلوط کرد اما باید توجه داشت که در هر وعده دادن دارو باید کودک همه
مادهای که دارو با آن مخلوط شده است را بخورد و چیزی باقی نماند.
· اگر کودک به حدی بزرگ است که میتوانید با او در مورد
خوردن دارو حرف بزنید برایش عواقب دارو نخوردن را توضیح دهید. به کودک اجازه دهید
که در مورد بعضی از مراحل دارو خوردن خودش تصمیم بگیرد، مثلا اینکه دوست دارد چه
کسی به او دارو بدهد یا اینکه دوست دارد در کجا دارویش را بخورد و بعد از خوردن
دارو چه نوع آبمیوههایی دوست دارد اما همواره در نظر داشته باشید که کودک نباید
فکر کند میتواند در مورد خود دارو خوردن هم با شما بحث کند.
*داروها را همیشه در یک زمان و مکان خاص به
کودک بدهید. کودک بعد از مدتی شرطی میشود و میپذیرد که در این زمان خاص باید
دارو مصرف کند.
*به خاطر داشته باشید که یک قاشق چایخوری
معادل 5 میلی لیتر و یک قاشق غذاخوری معادل 15 میلی لیتر از مایع است.
*برای بهتر کردن طعم دارو می توان آنها را
در یخچال نگهداری کرد. خنک کردن دارو باعث میشود طعم آن قابل تحملتر شود. از
پزشک در مورد اینکه چه داروهایی را میتوان در یخچال نگهداری کرد سوال کنید.
*بعضی از انواع دارو مانند قرصها را میتوان
با کمی غذا هم مخلوط کرد و به کودک داد. قرصها معمولا طعم بدی ندارند و قرصهایی
که قابل خرد کردن هستند را میتوان با غذای کودک مخلوط کرد.
* یکی از روشهای سادهتر کردن خوردن دارو
توسط کودک، بیحس کردن جوانههای چشایی اوست. قبل از دادن دارو، به او نوشیدنی سرد
بدهید. میتوانید با آبمیوه طبیعی برای او یخمک سرد درست کنید تا با خوردن آن
جوانههای چشاییاش بیحس شود. این خوردنیها میتوانند به عنوان پاداشی زودهنگام
برای خوردن داروها به کار روند.
نکات دیگری که در اینجا حایز اهمیت است این است که:
1.به حافظه خود اعتماد نکنید
از دکتر کودکتان بخواهید دستورات دارویی از جمله دوز مناسب و زمانی
از روز که باید دارو به کودک داده شود را بنویسد. این امر به خصوص در مواردی که
بیش از یک فرد بزرگسال از کودک مراقبت می کند، مفید است.
2.پرسشگر باشید
اگر دستورات دکتر را نمیفهمید، از او بخواهید که توضیح بیشتری دهد.
والدین باید اطمینان حاصل کنند که دقیقا میدانند چه کار دارند میکنند و دکتر
باید در این راه به آنها کمک کند.
3.منظم باشید
منطقهای در خانه را انتخاب کنید و به جای اینکه داروها در نقاط
مختلف خانه پراکنده باشد، همه داروها را در آن محل نگهداری کنید. همه داروها را در
یک مکان نگه دارید و به تاریخ انقضای مصرف داروها توجه داشته باشید.
4.از وسایل مناسب استفاده کنید
از دکترتان در مورد بهترین راه دادن دارو به کودک سوال کنید. در
صورتی که لازم باشد، قرص کودک به دو یا چند بخش تقسیم شود، ممکن است پزشکان برای
این کار به جای چاقو استفاده از ابزار «برنده قرص» را توصیه کنند یا ممکن است به
جای استفاده از قاشق استفاده از سرنگ یا کلاهک مدرج را برای دادن شربت توصیه کنند.
5.فهرست تهیه کنید
فهرستی از داروهایی که کودکتان مصرف میکند تهیه کنید و علت مصرف هر
دارو را جلوی آن یادداشت کنید. در ویزیتهای دکتر این فهرست را به همراه خود داشته
باشید.
6.دارو را بدون اینکه به دکتر کودکتان
بگویید، قطع نکنید
برخی از والدین دادن داروها را به خاطر داشتن عوارض جانبی - مثلا
خواب آلودگی کودک - قطع میکنند اما به دکتری که این دارو را تجویز کرده بود، در
این مورد چیزی نمیگویند. صادق و صریح بودن با دکتر در مورد کارهایی که در خانه
انجام میدهید مهم است زیرا بر سلامت کودک اثر خواهد گذاشت. در بیماریهایی مانند
سرطان، قطع کردن یک داروی ضروری ممکن است مرگبار باشد.