انسان موجودی اجتماعی است و «رابطه» بخش عظیمیاز حوزه منسوبات و مناسبات او را تشکیل میدهد. هرچند رابطه، خود شاخههای گوناگونی دارد و هر فردی درباره چگونگی آن با سئوالات متعددی مواجه شده و نحوه پاسخگویی به آنها بخش عظیمی از شخصیت فردی و تصویر اجتماعیش را میسازد؛ اما یکی از چالش برانگیزترین حوزههای ارتباطی انسان، ارتباط با جنس مخالف در اجتماع امروز و در ارتباطی نزدیکتر روابط همسران با یکدیگر است. این حوزه پرهیاهو بهدلیل اهمیتش در ذهن مردمان امروز، بازارداغی از کتب چاپی و فیلمها و مقالات متعدد و سخنرانیهای گوناگونی را به خود اختصاص داده تا به سؤالات متعددی چون: «چگونه برای همسرم جذاب باشم؟ چگونه ارتباط مثبتی با او داشته باشم؟ تفاوت بین زنان و مردان چیست؟ زنان چه دنیایی دارند و مردان جهان را چگونه میبینند؟ قلق رفتار با آقایان یا خانمها چیست؟ و...» پاسخ گویند.
آیا زن و مرد ویژگیهای روانی متفاوت دارند؟
واکنشهای متفاوت زنان و مردان در برابر رخدادهای مشابه جریان زندگی شخصی و اجتماعیشان بسیاری را به این فرض نزدیک کرد که این دو گونه انسانی دارای تفاوتهای ذاتی و نوعی مخصوص به خود هستند و همچنان که ویژگیهای ظاهری متفاوت دارند روان و ساختار عصبی مغزیشان نیز که منجر به واکنشهای گفتاری و رفتاریشان میشود، خصوصیاتی متفاوت دارد. دانشمندان در شاخههای مختلف علوم انسانشناسی به نظریهپردازی و تحقیق پرداختند و البته با نتایج جالب توجه اما گاه متناقضی نسبت به یکدیگر مواجه شدند! به این معنا که برخیهایشان در اسکن مغزی صدها زن و مرد جوان به این نتیجه میرسیدند که ساختار مغزی و اجزای لوبهای نیمکرهها و حتی خود نیمکرهها، در زنان و مردان دارای اندازههای متفاوت و در نتیجه عملکردهای متفاوتی است اما در مقابل برخی از محققان در بررسیهای خود به تفاوت قابل توجهی بر نمیخوردند و بعضا تفاوتهای دیده شده را به دلائل فرهنگی و نه ذاتی و ساختاری اولیه مغز این دو جنس نسبت میدادند. متخصصین علوم اعصاب و پزشکان و روانپزشکان و در سوی دیگر نظریهپردازان جامعهشناسی و علوم اجتماعی به تحقیقات گوناگون و در نهایت نتیجهگیریهای متعددی دست یافتند اما در این میان روانشناسان نتایج قابل توجهی را گزارش دادند!
روانشناسی زنان و مردان
به عنوان مثال محققان بنیاد قلب بریتانیا در بررسیهای خود بر روی ویژگیهای اختصاصی زنان، نتیجهگیری کردند که زنان همواره مسئولانهتر از مردان عمل میکنند و حتی در این مسیر سلامت خود را به خطر میاندازند و گزارش میدهد: «زنان وقتی نوبت به سلامت خودشان میرسد میتوانند بدترین دشمن خود باشند و نیازهای خود را فدای رسیدگی به عزیزانشان کنند.». این نکته همان چیزی است که بسیاری از مادران آن را در درون خود احساس میکنند و بسیاری از مردها و پدران به تایید و بعضا شکایت نسبت به زنان زندگیشان میپردازند!
در بررسیهای دیگری پیرامون تفاوت روحیات زنان و مردان، مشخص شد که زنها بدون دلیلی خاص و صرفا برای در میان گذاشتن احساساتشان شروع به سخن گفتن میکنند اما مردها برای حرف زدن دلیل میخواهند و کمتر احساساتشان را در قالب واژگان ابراز میکنند! در نتیجه شما مردان را موجوداتی گاه مرموز تصور میکنید و زنان را افرادی پرحرف! زنان همینطور در سخنان خود بیش از مردان از واژگان لطیف استفاده میکنند و مردان بیش از زنان از وازگان تند و پرخاشگرانه. در همین زمینه نیز، زنان بیش از مردان در لفافه سخن میگویند و ممکن است در رساندن مقصود خود از کنایه و مثل و استعاره استفاده کنند اما مردها صریح سخن گفتن و بیان کردن واضح و روشن مقصود و یک بیان را دوست دارند.
مطابق بررسیها، مردها دوست دارند درآمد بیشتری داشته باشند و یا حتی تنها نانآور خانواده باشند و اعضای خانواده و همسرشان از آنان پول تقاضا کنند و حتی به عبارتی واضحتر نیازمند پول آنان باشد! چرا که از طریق آن احساس قدرت و غرور میکنند که از جمله نیازهای حیاتی مردان است.
وقتی آن را بدانیم...
اکنون که برخی تفاوتهای ذکر شده در بالا را میدانید و با اندکی مطالعه بر میزان آگاهی خود میافزایید؛ تکلیف خود را به عنوان یک مرد در روبرو شدن با زنها و به عنوان یک زن در مواجه با مردها خواهید دانست. میدانید فداکاری زنها برای حفظ سلامت جسم و روان فرزندان و همسرش، امری طبیعی و ذاتی اوست و شما به عنوان یک مرد میبایست تلاش کنید مسئولیتپذیریتان را در قبال همسرتان بیش از پیش تقویت کنید! چراکه او در عین حالی که نیازمند توجه شماست خودش به سلامت جسم و جان خودش کمترین میزان توجه را دارد و اگر حواستان نباشد با صراحت میتوان گفت او را خیلی زود از دست خواهید داد! یا آنکه دیگر از کم سخن گفتن مردتان یا زیاده گویی همسرتان کمتر به ستوه خواهید آمد و یا گاه از زنان حاضر در محیط اجتماعی پیرامون و خانوادگیتان انتظار درصدی از هیجانمداری و فقدان استدلال و عقلانیت را خواهید داشت و خشم و عصبیت شما به دلیل ابراز هیجانات بیدلیلشان اوج نمیگیرد! زنان نیز از سکوتهای گاه و بیگاه مردان شاکی نمیشوند. مهمتر از اینها باید گفت با توجه به علاقه ذاتی مردان به داشتن درآمد بیشتر یا تکیهگاه اقتصادی خانواده بودن؛ به ویژه در شرایط اجتماعی دنیای امروز بر به زیر کشیدن توان مالی همسرتان پافشاری نمیکنید و برای کسب درآمدی بیش از او، خود را به آب و آتش نمیزنید و ضمن عقبنشینی از چنین رقابتهای ناسالمی آرامش لازم را به زندگی خود هدیه میدهید!
غرور مردانه و قلب زنانه
این یکی از تفاوتهای کلیدی است که به دلیل آن تیتری مجزا را بدان اختصاص میدهیم! همیشه لازم نیست برای دانستن اجزای یک پدیده، همه آن را بررسی و مطالعه کنید بلکه کافیست رمزی را برای خود در نظر بگیرید. اگر بخواهیم برای زنان و مردان در روابطشان کلیدی مهم را هدیه کنیم لازمه توجه و احترام زنان به غرور مردان و توجه و احترام مردان به قلب لطیف زنان است! بزرگی به زیبایی میگفت که همیشه زنان تلاش کنند غرور مردان شکسته نشود و در مقابل مردان قلب زنان را نشکنند! که اگر این امر مراعات شود گویی تمام مردان و زنان توسط هردو گروه شناخته شدهاند. میتوانید قبل از هر کلام یا عملی در مواجه با همسرتان یا سایرین در محیطهای اجتماعی نخست از خود سوال کنید که «این کلام قلب زن یا غرور مرد را میشکند؟» اگر پاسخ بله بود، تحت هر شرایطی از انجام آن پرهیز کنید! اگر چنین شود، بسیاری از مشکلات طرفین حل خواهد شد! و البته امروزه بسیاری از اختلافات زوجین در درون خانواده، ناشی از آن است که زنها به این امر اساسی یعنی غرور مردانه توجه ندارند و با گفتن جملاتی چون «من در خانه تو خیری ندیدم! و تو فردی بی عرضه و بی لیاقت هستی» و دهها جمله تحقیرآمیز دیگر غرور مردان خود را میشکنند! بگذارید با تاییدات شما آرام شود و به او احترام بگذارید و از دستوراتش اطاعت کنید! دادن احساس ریاست به مردان، رمز پیروزی و آرامش زنان است و در مقابل نیز مردان بگذارند زنانشان گاه سرشار از هیجان و عاطفه به توصیف آن بپردازند و گاه سخنان نامعقول و خالی از دلیل و منطق بگویند! برانگیخته نشوید و بهخاطر بیمنطق بودنش سرزنشش نکنید!
زنانی که ونوسی نیستند و مردانی که از مریخ نیامدهاند!
اغلب، دنیاهای زنان و مردان را با چنان تفاوتی معرفی میکنند که فاصلهای از مریخ تا ونوس دارد! اما علیرغم آنچه که از تفاوتهای ریز و درشت روحیات زنان و مردان گفته میشود؛ آنان بسیار شبیه یکدیگرند و بیشتر تفاوتهای موجود بینشان برگرفته از انتظارات فرهنگی و تربیت خانوادگی و اجتماعی است! به آسانی میتوان پسران را با انتظارات و تربیتهای مختص به دختران، با روحیات زنانه بارآورد و بالعکس! امری که امروزه در ایران و جهان شاهد رخداد آن و تعویض نقش و مشاهده شگفتیبرانگیز برخی رفتارهای دخترانه در تعدادی از مردان و رفتارهای پسرانه در برخی زنانیم!
اگر مردان دوست دارند گاه به تنهاییهایشان احترام بگذارید، زنان نیز! و اگر زنان دوست دارند شنیده و دیده شوند، مردان نیز! تفاوتهای بین دو فرد به لحاظ شخصیتی بسیار بیشتر از تفاوتهای دو جنس زن و مرد است و این تنوع، سبک طبیعی و لازمه آن است! چه در غیر این صورت به دلیل تکرار واکنشها و یکسانی آنها بین ساکنین سیاره زمین بیحوصلگی و خستگی و عدم تشاط حاکم خواهد شد! بگذارید گاه مردانتان دستور دهند و داد و بیداد کنند و بگذارید گاه زنانتان از احساساتشان بگویند که در آن اثری از منطق و استدلال نیست! یعنی گاه و البته نه همیشه زنان کاملا غیرمنطقی شوند و مردان کاملا مغرور و خودخواه!
دنیاهای این دو جنس برخلاف ادعاهای گوناگون به ویژه در دورهم نشینی مردانه یا زنانه، چندان متفاوت نیست بلکه نقشهای متفاوت خانوادگی و اجتماعی اقتضائات معین رفتاری و روحی را با خود به همراه میآورد! هم مردان در شرایطی خاص که مجبور به ایفای نقش مادران بوده اند قادر بودند لطیف عمل کنند و با گذشت و مهربان شوند و هم زنان در چنان شرایطی توانستهاند ژستی قاطعانه و قوی بگیرند تا جای خالی یک مرد را در زندگیشان پر کنند!
در مواجه با مردان و زنان بیش از هر چیز دیگری احترام متقابل به انسانیت یکدیگر را مدنظر داشته باشید و تلاش کنید آنچه را که برای خود میپسندید برای او نیز و آنچه را نمیپسندید بازهم برای او نیز نپسندید! چراکه کلیدواژه اصلی اختلافات زوجین در زندگی مشترک چیزی نیست جز «خودخواهی» و «گذشت» نقطه مقابل آن و بزرگترین راه حل برای دستیابی به آرامش است! وگرنه نه زنان از سیاره ونوس آمدهاند و موجودات غریب و عجیبیند و نه مردان سالها مریخنشین بودهاند و صاحب ویژگیهای مخصوص آن سیاره! هر دو از اهالی زمینند! زمین و قوانین طبیعیش را خوب بشناسید آنگاه خوب خواهید دانست رموز ارتباط موثر با اجزایش که شامل طبیعت و مردمانش است، چیست!