فائقه بزاز
شاید این آمار عجیب و کمی تکان‌دهنده باشد تا به عمق تأثیر یک جریان بیشتر پی ببریم؛ از ۷ میلیارد جمعیت جهان، ۶ میلیارد نفر تلفن همراه دارند، یعنی یک میلیارد و پانصد میلیون نفر بیشتر از کسانی که ـ براساس گزارش‌های سازمان ملل ـ به دستشوییِ قابل استفاده دسترسی دارند. نزدیک به ۲ میلیارد نفر در فیس‌بوک عضو هستند، بیش از یک میلیارد نفر مشغول استفاده از ویدئوهای نت هستند و چندین میلیارد دیگر از طریق اپلیکیشن‌هایی نظیر واتس‌آپ با هم صحبت می‌کنند. در این معرکه بازار ارتباطی، هر انسانی با یک گوشی هوشمند در دست به قطبی رسانه‌ای تبدیل شده است که بی‌وقفه اطلاعات را دریافت و ارسال می‌کند. حالا با وجود نزدیکی بیش از حد و ارتباطات مؤثر میان فردی در جهان و از میان رفتن فاصلههای جغرافیایی و نژادی، در روزگاری به سر میبریم که تمام این اتفاقات خجسته تنها به مانعی برای نزدیک شدن دلها تبدیل شده است و به جای رشد و افزایش چشمگیر معنویات، سازگاری و هماهنگی بیشتر تعارض و تضاد خودنمائی می‌کند. در واقع این فضا بیشتر از این که فرهنگ‌سازی کند، به جولانگاه افراد سرگشته تبدیل شده است تا برای خودنمایی یا بروز احساسات هیجانی، وارد آن شده و با رفتارهای خاص مثل خرق‌عادت‌ها و فرهنگ‌ها و زیرپا گذاشتن مرزها فورا به سمت جذب مشتری می‌روند. آن‌ها که در زمینه کاسبی و نه فرهنگ، زرنگ‌ترند مشتری‌های خود را پیدا می‌کنند. ما هم نخبهها را کنار زدیم و شومن‌ها را بزرگ کردیم. نتیجه آن همین اتفاقی است که امروز افتاده؛در واقع این تکنولوژی بود که فرهنگ خود را به ما دیکته کرد تا این که فرهنگ ما را بپذیرد.
هفته‌ای که گذشت یلدا و کریسمس را داشتیم و البته پیش رو ژانویه خودنمایی می‌کند. در این عرصه برخی از هم‌وطنانمان سنگ‌تمام گذاشتند و بیشتر حواسشان به اتفاقات برون مرزی بود تا مناسبتهای آبا و اجدادی. حتی خیلی از فروشگاهها و مراکز تجاری به بابانوئل و کاج و گوزن مزین شدهاند و آتلیههای رایگان برای برخی فراهم شده تا کنارشان عکس بگیرند و به اشتراک بگذارند.
چند سال پیش ایرانیان مقیم آمریکا ایمیل طنزی را دریافت کردند که ضمن تبریک عید، حقیت تلخی را هم بیان کرده و نوشته شده بود: «کریسمس به شما ربطی ندارد، منتظر نوروز باشید»! با این حساب می‌خواهیم بدانیم اگر این مناسبت‌ها در فرهنگ ما جایی ندارد، چرا مدتی است ایرانی‌ها علاقه عجیبی به برگزاری آن پیدا کرده‌اند؟!
جالب است! برخی که نمی‌توانند ماه‌های میلادی را به ترتیب و درستی نام ببرند، بیشتر سعی می‌کنند تا در خرید کاجهای گران‌قیمت و گرفتن عکس کنار آن و گذاشتنش در شبکه‌های اجتماعی گوی سبقت را حتی از هموطنان ارمنی خود هم بربایند.
پیداکردن بهانه‌ای برای شادبودن یا هدیه دادن یک خصوصیت خوب اخلاقی است اما خیلی وقت‌ها این بهانه‌ها با ریشه‌های ما و فرهنگمان جور درنمی‌آید.