محمد صادقي
مستند «قائم مقام» مستند پرترهاي از زندگي آيتالله حسنعلي منتظري، قائم مقام رهبري در دهه 60 است. آيتالله منتظري يكي از بحث برانگيزترين چهرههاي سياسي انقلاب اسلامي است كه زندگي سياسياش دچار نوسانات زيادي شد. سيدمحمدرضا صدرينيا، مستندساز جوان كشورمان كه بيشتر با توليد برنامه «دكتر سلام» شناخته ميشود، با ساخت مستند «قائم مقام» سراغ زندگي آيتالله منتظري رفته است. وي در گفتگو با «جوان» ميگويد زندگي آيتالله منتظري را بدون سانسور بيان كرده است. گفتگوي با اين مستندساز را در ادامه ميخوانيد.
قبل از پرداختن به مستند «قائم مقام» به دليل اينكه بيشتر به خاطر توليد برنامه «دكتر سلام» شناخته ميشويد، براي خوانندگان «جوان» از مستندهايي كه پيش از اين ساختهايد، بگوييد.
تقريبا از سال 90 به بعد وارد كار توليد مستند شدهام و مستندهاي مختلفي از جمله «جزيره فارسي»، «چشم در مقابل چشم»، «گام نهايي»، «بحران خاموش»، «عين واقعيت» و در آخر مستند«قائم مقام» را كار كردهام.
چرا از ميان موضوعات مختلفي كه ميشد سوژه ساخت مستند باشد، سراغ توليد مستندي درباره آيتالله منتظري رفتيد؟
در تاريخ انقلاب اسلامي مقاطع مهمي وجود دارد كه دربارهشان خيلي سؤال مطرح ميشود، اما هيچوقت كار جامعي درباره آنها ساخته نشده است. زندگي آيتالله منتظري به دليل فراز و فرودهايي كه داشته است، يكي از موارد مهمي بود كه مغفول مانده بود و هيچ كار خوب و غيرجانبدارانهاي درباره وي و اتفاقات زندگياش توليد نشده بود. به خصوص درباره اينكه آيتالله منتظري قائم مقام رهبري بودند و شايد مهمترين بخش از زندگي وي كه باعث تغيير سرنوشت كشور و انتخاب رهبري شد، درباره عزل وي از قائم مقامي بود. اين دغدغهها باعث شد تا سراغ ساخت مستند درباره زندگي آيتالله منتظري برويم. تلاشمان اين بوده كه مستندي بدون سانسور و با در نظر گرفتن همه نظرات موجود درباره آيتالله منتظري بسازيم. به نظرم كارهاي قبلي همگي در روايت زندگي اين شخصيت دچار سانسور شده است و همه وقايع را نگفتهاند.
مراحل تحقيق و پژوهش و توليد كار چقدر به طول انجاميد؟
كل فرايند توليد حدود 5/2 سال به طول انجاميد و شايد دليل طولانيشدن اين فرايند، پژوهشهايي بود كه انجام شد، با آنكه آقاي فرجاللهي مسئوليت پژوهش را بر عهده داشتند و خودشان سالها در اين حوزه كار كردهاند و جزو كارشناسان محسوب ميشوند، به دليل بحث برانگيز بودن موضوع، فرايند پژوهش حتي تا روزهاي توليد نيز ادامه داشت. از طرف ديگر مصاحبهها هم زمانگير بود، زيرا بسياري از شخصيتهاي سياسي كه در آن زمان حضور و نقشآفريني داشتند يا راضي به مصاحبه نميشدند يا خيلي سخت مصاحبه ميكردند.
چه تعداد مصاحبه اختصاصي براي اين مستند انجام شده است؟
مصاحبههاي اختصاصي با آقايان احمد منتظري، آيتالله ريشهري، عمادالدين باقي، حجتالاسلام اژهاي، حجتالاسلام رازيني، آيتالله گرامي و عزت شاهي بود، باقي مصاحبهها را هم از آرشيوهاي موجود و كتابهاي خاطرات منتشر شده استخراج كرديم.
به خاطر موضوع و شخصيتي كه انتخاب كردهايد، مشكلي براي اكران مستند پيش نيامده است؟
نه مستند از بابت اكران مشكلي نداشته است و براي جمعه پيشرو مراسم افتتاحيه در سالن حوزه هنري برگزار ميشود و با توجه به استقبال خوب و رزرو بليتها، روز شنبه را هم براي ادامه رونمايي اضافه كرديم و اكنون كه با شما صحبت ميكنم، روز شنبه هم در حال تكميل ظرفيت است و احتمالا روز يكشنبه هم به مراسم رونمايي اضافه خواهد شد. بعد از آن هم از روز هفتم آذرماه اكرانهاي دانشگاهي آغاز ميشود.
اكران فيلم كشتار ايرانيان در كالج سلطنتي لندن
فيلم سينمايي «يتيمخانه ايران» به كارگرداني ابوالقاسم طالبي به همت ايرانيان مقيم لندن و بخش بينالملل جشنواره مردمي فيلم عمار، در ايمپريال كالج اين شهر به نمايش درآمد.
احمد نجاران، مسئول اين برنامه و عضو انجمن ايرانيان «ايمپريال كالج لندن» گفت: در 5/1 سال اخير، فيلمهاي سينمايي مختلفي همچون «آرگو» و «سيصد» در «ايمپريال كالج لندن» اكران شده بود كه تصويري خشن، جنگ طلب و مرتجع از جامعه ايران را براي جهانيان به نمايش ميگذارد، با توجه به اين موضوع جاي اكران فيلم فاخر ايراني كه داراي عقبه تاريخي باشد و تصويري درست و روشن از كشور نشان بدهد، خالي بود.
عضو انجمن ايرانيان «ايمپريال كالج لندن» بيان كرد: نخستين هدف از اكران اين فيلم سينمايي، ارائه اين اثر براي ايرانيان مقيم خارج از كشور بود، زيرا همانگونه كه در فيلم بيان ميشود «يتيمخانه ايران» بازگوكننده واقعهاي است كه حتي يك صفحه از آن در كتابهاي تاريخي نيامده است.
وي توضيح داد: «ايمپريال كالج لندن» در روز سهشنبه هفتم نوامبر ميزبان نمايش فيلم سينمايي «يتيمخانه ايران» بود كه با توجه به اينكه بيش از نيمي از دانشجويان اين دانشگاه را خارجيها تشكيل ميدهند، نمايش فيلم يا برگزاري برنامههاي فرهنگي در اين دانشگاه از بازتابهاي جهاني فراواني برخوردار است.
اين فعال فرهنگي افزود: انتخاب تاريخ هفتم نوامبر براي اكران فيلم «يتيمخانه ايران» هم به علت سخنراني ترامپ و استفاده او از واژه جعلي براي خليج فارس و همينطور تروريست خطابكردن ملت ايران بود كه در آن زمان انگلستان تلاش كرد نقش پليس خوب را بازي كند و با انتشار اسنادي بر لزوم به كار بردن واژه خليجفارس تأكيد كرد.
موج افشاگري خشونت عليه زنان در غرب و سكوت مجامع حقوق بشري
خشونت جنسی به نوبل ادبیات رسید!
فرزين ماندگار
موج
افشاگری درباره خشونت علیه زنان در غرب در حالی به نوبل ادبیات رسیده که همچنان
مجامع مدنی دفاع از حقوق زنان و نیز مجامع حقوق بشری غرب سکوت اختیار کردهاند.
افشاگريهاي
جنسي در نهادهاي هنري و فرهنگي غرب بيترديد بايد به عنوان خشونت عليه زنان يك
موضوع حقوق بشري قلمداد شود و انتظار ميرود به طور طبيعي شوراي حقوق بشر سازمان
ملل نسبت به نقض حقوق زنها و دختران در غرب واكنش نشان دهد اما تاكنون اين شورا
اظهارنظري در اين باره نكرده است. افشاگريهاي تجاوز جنسي كه مدتي است در هاليوود
به جنجالي بيسابقه تبديل شده است تنها به كارخانه روياسازي آمريكا محدود نشده و
مرزهاي آمريكا را درنورديده است. در تازهترين مورد، آكادمي جوايز نوبل ادبيات با
انتشار بيانيهاي از ادامه ارتباط با مردي كه به آزار و تجاوز جنسي متهم شده، تبري
جست.
اينكه
تعداد زيادي از زنان فعالي كه سالها در پيشگاه عرصه هنر به فعاليت مشغول بودهاند
و چهرههايي شناختهشده و درجه اول به حساب ميآيند عنوان ميكنند كه از ترسشان
حاضر به مطرح كردن تعدي و سوءاستفاده مردان نشدهاند خود موضوع قابل تأملي محسوب
ميشود. با گسترش روز به روز جنبش افشاسازي موارد آزار و تجاوز جنسي در هاليوود و
ديگر نهادهاي جهان، افراد پرنفوذ حوزه ادبيات هم از اين اتهامها مبرا نمانده و
همين مسئله باعث واكنش آكادمي نوبل شده است. «دويچهوله» در اين باره نوشت: اين
آكادمي طي بيانيهاي اعلام كرده تمام ارتباطاتش را با مردي كه توسط ۱۸ زن به تجاوز و تعرض
جنسي متهم شده، قطع كرده است. اين فرد كه از او نامي برده نشده، عضو آكادمي نبوده
اما از افراد پرنفوذ در اين نهاد محسوب ميشده است. آكادمي نوبل ادبيات جلسهاي
بحراني براي اين تصميم تشكيل داد و روز گذشته اعلام كرد: تمام اعضاي آكادمي،
دختران و همسرانشان و كارمندان آكادمي تجربه صميميت ناخواسته و رفتارهاي نامناسب
را با اين مرد داشتهاند.
اين
متهم، همسر نويسندهاي مطرح است و روابط نزديكي با آكادمي سوئدي نوبل داشته است.
او همچنين مدير يك باشگاه كتابخواني است كه در آن با همكاري نويسندگان برنده
نوبل، جلسات كتابخواني و نمايشگاههاي كتاب برگزار ميشود. او علاوه بر اين،
اداره آپارتماني را در پاريس كه متعلق به آكادمي نوبل است، بر عهده دارد. هفته
گذشته يك روزنامه سوئدي شكايتنامه ۱۸ زن از اين مرد را منتشر كرد. اين
زنها او را به تعرض و تجاوز طي سالهاي ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۷ متهم كردهاند.
براساس ادعاي اين روزنامه، برخي از اين زنها به آكادمي نوبل منسوب هستند و گفتهاند
به دليل ترس از دست دادن شغلشان، طي اين سالها سكوت كرده و از اين فرد بانفوذ
شكايت نكردهاند.
بر اساس
قانون كشور سوئد، به دليل احتمال بيگناه بودن اين مرد، نام او تاكنون فاش نشده
اما با سابقه گسترده او در حوزه فرهنگي احتمالا به تدريج اين اتفاق خواهد افتاد.
با اين حال، او مدعي شده گناهكار نيست و اين ادعاها را تكذيب كرده است. «سارا
دانيوس» دبير دائمي آكادمي نوبل درباره اين اتفاق نوشته كه از شنيدن اين اخبار
«شوكه و ناراحت» شده و هيچ دليلي براي شك كردن به اين اظهارات ندارد.
كانادا
منشور اخلاقي تدوين ميكند
افشاگريهاي
تجاوز جنسي باعث شده تا صنايع فيلم و تلويزيون كانادا به صورت مشترك در حال
برداشتن قدمهايي باشند تا بتوانند يك منشور اخلاقي با هدف پايان دادن به آزار
جنسي داخل و خارج صحنههاي فيلمبرداري ايجاد كنند.
به گزارش
هاليوود ريپورتر، بعد از يك ملاقات طولاني بين اتحاديهها، اصناف و انجمنهاي
صنايع فيلم و تلويزيون كانادا در تورنتو، نمايندگان آنها در بيانيهاي مشترك
اعلام كردند به منظور «ارائه پاسخي گسترده در كل صنايع فيلم و تلويزيون به آزار،
تبعيض، سوءاستفاده و خشونت جنسي» با هم همكاري خواهند كرد. در اين بيانيه همچنين
آمده است: ما تفاهم نظر داريم كه بايد نسبت به چنين رفتاري تحمل صفر وجود داشته
باشد. ما آگاهيم كه افزايش دادن برابري جنسيتي و گوناگوني در سراسر صنايعمان بخشي
مهم از راه حل است. منشور اخلاقي پيشنهاد داده شده «انتظارهاي برخورد درست و
نادرست، نحوه اعمال آن و عواقب آن» را هم تعريف ميكند. بحثهاي پيش آمده در اين
مورد در شمال مرزهاي آمريكا پس از اين شكل گرفت كه آكادمي اسكار آمريكا هم تصميم
گرفت بعد از اتهامهاي وارد شده به هاروي واينستين و بسياري از افراد ديگر، منشور
اخلاقي خودش را درست كند.
صنايع
فيلم و تلويزيون كانادا همچنين پيشنهاد كردهاند كه مكانيزمهاي گزارش دادن چنين
رخدادها و حمايت از قربانيان آنها به شيوهاي كاربرديتر طراحي و سياستهاي فعلي
هم بهتر اعمال شوند.
اين در
حالي است كه چندي پيش ميا كرشنر، بازيگر كانادايي از اتحاديه بازيگري كانادا به
خاطر حمايت نشدن از او مقابل برخوردي كه با هاروي واينستين داشت، شكايت كرد و گفت
بازيگران هنوز هم از گزارش دادن سوءاستفاده جنسي به خاطر ترس از به خطر انداختن
مسير حرفهاي كاريشان خودداري ميكنند.
نمايندگان
اتحاديه بازيگران كانادا، آكادمي سينما و تلويزيون كانادا، صنف كارگردانان كانادا،
انجمن مديران انتخاب بازيگر كانادا و انجمن تهيهكنندگان رسانه كانادا از جمله
افرادي بودند كه در جلسه برگزار شده به منظور بررسي اين موضوع گرد هم آمدند.
وقتي
هاليوود به يهودي وفادار به اسرائيل هم رحم نميكند
از سویی
دیگر ناتالي پورتمن، بازيگر ريزنقش اسرائيلي، آمريكايي اعتراف كرده كه 100 بار با
تبعيض و آزار جنسي روبرو شده است.
ناتالي
پورتمن، هنگامي كه دختري 13 ساله بود با بازي در فيلم «لئون» ساخته لوك بسون به
دنياي سينما و بازيگري قدم گذاشت. او كه از پدر و مادري يهودي در بيتالمقدس زاده
شده است، ميگويد: به جرأت ميتوانم بگويم در هر پروژهاي كه كار كردهام با تبعيض
و آزار جنسي مواجه شدهام. حداقل ۱۰۰ ماجراي اينچنيني را پشت سر
گذاشتهام. فكر ميكنم خيلي از بازيگران زن مثل من به همين وضع دچار بودند.
روزنامه
سينما در گزارشي كوتاه در اين باره نوشته است: مثل بسياري از بازيگران هاليوود،
ناتالي پورتمن هم در حال زير و رو كردن كارنامهاش است كه با آزارهاي جنسي متعدد
همراه بوده است. پورتمن كه در فستيوال والچر لسآنجلس حاضر شده بود درباره موج
اعتراض زنان فعال در صنعت سينماي هاليوود گفت: اول با خودم گفتم من قصهاي شبيه
اين براي تعريف كردن ندارم! ولي بعد كه كمي فكر كردم ديدم حداقل ۱۰۰ ماجراي اينچنيني را
پشت سر گذاشتهام. فكر ميكنم خيلي از بازيگران زن مثل من به همين وضع دچار بودند.
يعني با شروع اين موج اعتراضي، تازه نشستند و با خودشان اتفاقات دوران كاريشان را
مرور كردند و اين بار از زاويه جديدي به آن نگاه كردند. اتفاقاتي كه شايد تا پيش از اين
به نظرشان جزئي جدانشدني از كار در هاليوود بوده و تلاش كردند به آن توجه نكنند.
پورتمن
به ياد ميآورد يك بار تهيهكنندهاي از او دعوت كرد با هواپيماي شخصياش همراه با
تيم همكار او در كمپاني سفر كند. وي ميگويد: دعوتش را پذيرفتم و وقتي داخل
هواپيما شدم، فهميدم فقط ما دو نفر در هواپيما هستيم. اتفاقي نيفتاد اما براي من
اين وضعيت دشوار بود و به شدت اذيت شدم و به او اعتراض كردم. يادم ميآيد مدتي در
دوران جوانيام، اصلا و ابدا حاضر نبودم بعضي از صحنهها را بازي كنم چون از
مرورهايي كه درباره نقش ميخواندم احساس كردم تصويري از من در ذهن مخاطب در حال
شكل گرفتن است كه دوست ندارم آن را تقويت كنم. پورتمن معتقد است بخشي از منزوي
كردن زنان در لوكيشن فيلم عامدانه است. دور كردن زنان از يكديگر نوعي استراتژي
مديريتي است. تازه ميفهميم هيچكدام از قربانيان فكر نميكردند صدها نفر ديگر هم
در شرايط مشابهي قرار دارند.