سحر یوسفی
زکام و نزله دو بیماری نزدیک به هم هستند چون دلیل پیدایش هر دو یکی است یعنی در هر دو، ریزش مایعات و رطوبات از مغز وجود دارد. به عبارتی ریزش و فرود آمدن ضایعات و فضولات رطوبی از جلوی مغز به سمت پایین اگر به سوی منافذ بینی باشد، زکام و اگر به سمت حلق باشد، به آن نزله می‌گویند.
زکام
علائم زکام از راه بینی به سختی نفس کشیدن، در بینی سخن گفتن، خروج ترشحات و رطوبات از بینی برخلاف عادت طبیعی، کم شدن حس بویایی و علامت نزله نیز گرفتن صدا، دشواری در صحبت کردن و ترشحات پشت حلق است.
چند نکته
· گاهی زکام بر اثر عوامل خارجی که گرمایی هستند ایجاد می‌شود در نتیجه باعث خارج شدن رطوبت‌های مغز به سمت بینی و حلق خواهد شد مانند قرار گرفتن در آفتاب یا نزدیک آتش، بوئیدن چیزهای گرم مثل زعفران، و زنجبیل یا خوردن چیزهای گرم مثل خردل، سیر، پیاز و مانند این‌ها یا مالیدن روغن‌های گرم که دارای علایم احساس خارش و سوزش در بینی، سرخی چشم‌ها و بینی و احیانا کمی سرخی صورت که معمولا با تب هم همراه است.
اما اگر بر اثر عوامل سرد این زکام ایجاد شود مانند برهنه نگه داشتن سر به مدت طولانی در هوای سرد یا مواجهه با آب سرد یا سر را برهنه کردن بعد از ورزش و استحمام، فرد دچار احساس سنگینی در سر می‌شود و آنچه از بینی و حلق خارج می‌شود غلیظ و سفید یا مایل به کبودی است.
· گاهی زکام به سمت حلق می‌رود که در این صورت فرد به سردرد و سوزش سر و چشم، ریزش اشک از چشم، تلخی دهان و حلق، تشنگی، خروج هوای گرم از بینی، تندی و گرمی منافذ بینی دچار می‌شود و بیمار پیوسته میل به خوابیدن دارد. همچنین بی‌مزگی و بدمزگی دهان و احساس طعم سوختگی در دهان را احساس می‌کند.
· برای درمان سرماخوردگی بوییدن برخی گیاهان و بخور دادن آن ها به درمان سرماخوردگی کمک می‌کند مثلا بوییدن بوهای سرد مثل نیلوفر و همچنین بوییدن سبوس جو با سرکه توصیه می‌شود.
· دم کرده پونه کوهی و آویشن شیرازی در فصل پاییز و زمستان بسیار مناسب بوده، خاصیت ضدعفونی‌کنندگی داشته و برای سرماخوردگی نیز بسیار مفید است. این دمنوش را می‌توان با مقداری عسل مخلوط نموده و روزانه چند نوبت میل نمود.
· سیاه‌دانه، بازکننده گرفتگی‌های بینی و سینوس‌ها است و مخصوصا اگر با سرکه باشد برای زکام مفید است. این درحالی است که تأثیر درمانی سیاه‌دانه در سینوزیت در مقالات طب جدید برابر با آنتی‌بیوتیک بیان شده است.
· بیمارانی که دچار سینوزیت شده‌اند باید کمتر بخوابند مخصوصا در روز. همچنین بلافاصله بعد از غذا نخوابند. باید هنگام خوابیدن بالش کوتاه باشد و حتی‌الامکان نباید به پشت بخوابند. بهتر است پیشانی و صورت روی بالش باشد و سر رو به پایین تا ماده از راه بینی خارج شود و به سینه نریزد.
· برای سرماخوردگی‌های ساده در فصل سرد، کدو حلوایی یک درمان مناسب است که می‌تواند به صورت بخار پز به همراه کمی پودر نبات و دارچین مصرف شود. کدو حلوایی منبع مناسب ویتامین E، C و بتاکاروتن است که همه آن‌ها خاصیت آنتی اکسیدانی دارند.
· فردی که دچار سرماخوردگی شده باید از مصرف گوشت‌های غلیظ مثل گوشت گاو و گوساله، غذاهای تند، غلیظ، بسیار شور، بسیار ترش، چرب و سرخ کرده، لبنیات، روغن زیاد، نوشیدنی‌ها و غذاهای مولد گاز مثل حبوبات، گردو، پنیر کهنه، سیر و پیاز خام، سبزی‌‌های تند مثل شاهی بپرهیزد.
· زنجبیل تازه از جمله گیاهان دارویی است که تأثیر فوق‌العاده‌ای در پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی در فصول سرد دارد. این گیاه خاصیت ضد باکتری و ضد ویروسی داشته و یکی از بهترین محرک‌ها برای تقویت و افزایش توان سیستم ایمنی و دفاعی بدن محسوب می‌شود. این گیاه را می‌توان به عنوان مواد اولیه برای تهیه غذا در وعده‌های روزانه استفاده کرد و یا آن را به صورت دمنوش مصرف نمود.
توصیه امام رضاعلیهالسلام برای بهبود سرماخوردگی
امام رضاعلیهالسلام می‌فرمایند: «کسی که بخواهد از زکام در هنگام زمستان جلوگیری کند روزی سه لقمه عسل بخورد و از بوییدن گل نرگس کوتاهی نکند و سیاه‌دانه نیز چنین است و اگر کسی از زکام در هنگام تابستان بترسد هر روز باید خیار تازه بخورد و از نشستن در آفتاب خودداری کند.»