جواد محرمي
«ملي و راههاي نرفتهاش» جزو آثاري است كه پيش از جشنواره سي و پنجم فجر در سال گذشته به جرم فمنيستي بودن كنار گذاشته شد، فيلم حالا چند روزي است كه در سينماهاي كشور اكران شده است، اثري كه با وجود رگههاي گل درشتي كه ممكن است ضد مرد تعبير و تفسير شود، به مراتب از بسياري از آثار راهيافته به جشنواره فجر سال گذشته به لحاظ محتوا سالمتر است. اين سالمتر بودن كاملا نسبي است و بر همين اساس ميتوان گفت فيلم تهمينه ميلاني در مقايسه با بسياري از آثار به نمايش درآمده در جشنواره فجر قطعا از صلاحيت بيشتري براي راهيابي به اين رويداد برخوردار بوده و با نگاهي غيركارشناسانه كنار گذاشته شده است.
به اضافه اينكه «ملي و راههاي نرفتهاش» به لحاظ هنري و سينمايي نيز قابليتهاي بسيار بالاتري دارد و باز هم در مقايسه با دوجين آثار ضعيف راهيافته به جشنواره فجر از برتريهاي غيرقابل انكاري برخوردار است.
آخرين اثر سينمايي تهمينه ميلاني گرچه فيلمي است كه مانند اغلب آثار اين فيلمساز موتور محرك داستانياش را تضاد مرد با زن تشكيل ميدهد و زورگويي و كلهشقيهاي مردانه در آن طبق معمول پررنگ است و مانند اغلب آثار او فرديت و هويت زنانه در جامعه قوه محرك و كانون اصلي داستان را تشكيل ميدهد اما مؤلفههايي در آثار ميلاني وجود دارد كه آثار او را در مقايسه با بسياري از فيلمهايي كه به ورطه سياهنماييهاي رايج و تلخيهاي اعصاب خرد كن فرو ميغلتند، متمايز ميكند.
از مهمترين نقاط تمايز اين است كه تضاد ميان دو جنس مخالف در آثار ميلاني هرقدر هم كه انگيزههاي ضد مرد داشته باشد اما در خدمت درام است، يعني درام از مفهوم و محتوا جلوتر است، به همين نسبت محتوا و حرف اصلي فيلمساز بر كارگرداني هم غلبه ندارد. در واقع اگر فيلمساز قصد انتقاد از مسألهاي را دارد آنقدر تحتتأثير ارائه آن حرف قرار نگرفته تا در بيان آن مخاطب را به شكنجه شدن روي صندلي سينما وادار كند، بله در فيلم او باز هم كاراكترهاي مرد به اصطلاح كله خر، زورگو و تا حدي ديوانه به شكلي پر رنگ به چشم ميخورند و باز هم يك زن كاملا مثبت در يك محيط مردسالار به دنبال هويت و فرديت زنانه خود ميگردد ولي مخاطب بيش از اينكه شاهد زجهمورهها و بدبختيهاي سلسلهوار و غيردراماتيك اين دست فيلمهاي سينماي ايران باشد با روايت نرم و تقريبا منطقي و البته سينمايي فيلمساز همراه ميشود و از اينكه وقت و پولش را صرف سينما كرده، پشيمان نميشود. اين احترامي كه فيلمساز براي مخاطب قائل شده، كاملا قابل ستايش و البته غيرقابل انكار است.
فيلمساز به لحاظ تكنيكي و فني براي اثرش زحمت كشيده، ميزانسن، كادربندي، ريتم، تدوين، فيلمبرداري، فيلمنامه و بازيگري در سطح قابلقبولي قرار دارند و رعايت همه اينها اثري سرگرمكننده خلق كرده است.
...